یکی از چالشهای مهم در حوزه تحقیقات و مطالعات پژوهشی، نقض اصول اخلاقی در طی این فرایند است که یکی از مصادیق رایج آن سرقت ادبی میباشد و امروزه در فضاهای دانشگاهی با گسترش دسترسی به منابع و مقالات علمی از طریق وب و اینترنت، شکل جدیدی به خود گرفته است.

سرقت ادبی یا علمی معضلی که چندسالیست گریبان گیر سیستم آموزشی کشور و پاشنه آشیل فعالیتهای پژوهشی دانش پژوهان و محققان ایرانی شده و متاسفانه در مواردی نیز وجهه و اعتبار جامعه علمی کشور را مخدوش کرده است.

در تحقیق و مطالعه برای نگارش مقالات علمی، استفاده از یافته های پژوهشهای پیشین رایج ترین روش برای انجام پژوهش میباشد.

هر محققی به عنوان عضوی از جامعه علمی، ملزم به رعایت اخلاق پژوهشی در فعالیتهای پژوهشی خود است. یکی از این مسائل ذکر مفاهیمی است که آگاهانه از دیگران قرض گرفته یا از آنها استفاده کرده است.

با پیشرفت تکنولوژی و گسترش دسترسی به اینترنت و محتوای مقالات علمی، موارد سرقت ادبی نیز بیشتر شده و این امر باعث حساسیت و سختگیری مجلات علمی در این مورد گردیده و بسیاری از مقالات علمی به‌همین علت رد یا ریجکت میشوند.

اگر جزو آن دسته از افرادی باشید که مقاله علمی شما به دلیل درصدی شباهت متنی در مجلات معتبر از همان ابتدای فرایند ارزیابی توسط سردبیر یا داوران مجله Fast Reject شده یا ریوایز و برگشت خورده باشد، حتما از اهمیت مبحث سرقت ادبی در مقالات علمی مطلع هستید.

از دیرباز آثار ادبی و هنری ارزشمندی توسط بزرگترین نویسندگان و هنرمندان تاریخ خلق شده و نسل به نسل از پیشینیان به مردمان امروزی رسیده است.

سرقت ادبی یا پلاجیاریسم نه تنها در آثار ادبی و هنری بزرگان و نویسندگان این عرصه ها، بلکه در حوزه تحقیقات و پژوهش های علمی نیز اتفاق می افتد. چه بسا حتی در این حوزه به دلایل مختلف، بیشتر نیز هست.

در چند دهه اخیر بدلیل روند رو به رشد ارائه مقالات و پایان نامه‌ در حوزه علوم مختلف از سوی محققین و دانشجویان، یکی از حساسیتهای عمده مراکز علمی و دانشگاهها، این است که از حقوق نویسندگان و محققین در برابر هر گونه کپی برداری از دستاوردهای آنها توسط افراد دیگر جلوگیری به عمل آورند.

در هر پروسه تحقیق و مطالعه، یکی از در دسترس ترین و در عین حال جامع ترین منابع برای استفاده از نتایج یافته های پیشین، اینترنت و فضای وب است که با وجود ابزارها وفناوری های ايجاد شده در این بستر، در كمتر از چند دقيقه به این منابع به صورت فايلهای قابل دسترسی و رايگان و يا با هزينه ای اندك میتوان دست پیدا کرد.

هر محقق و دانشجویی که به نحوی با فعالیتهای پژوهشی سرو کار دارند، همواره باید خود را به مقید به یک سری اصول و چهارچوبهای اخلاق پژوهشی بداند. چرا که بدین طریق، اعتبار وجهه علمی خود و اثر پژوهشی خود را تضمین میکند.

سرقت ادبی یکی از مواردیست که همواره در مورد آثار پژوهشی محققین مطرح بوده اما در سالهای اخیر به دلیل دسترسی گسترده افراد به منابع گوناگون از طریق اینترنت، مصادیق آن در کارهای پژوهشی دانشجویان متاسفانه بیش از قبل شده و همین عامل سبب گردیده روشهای مختلفی برای تشخیص و جلوگیری از سرقت ادبی و علمی پیش بینی و استفاده شود.

مقالاتی که توسط نویسندگان و محققین به مجلات علمی ارسال میشوند در اولین قدم از لحاظ سرقت ادبی مورد بررسی قرار میگیرند. طبق آمارها، یکی از دلایل اصلی رد شدن مقالات نویسندگان ایرانی در مجلات معتبر علمی بین المللی و مجلات داخلی تشابه متنی یا همان سرقت ادبی است.

در فرایند فعالیتهای پژوهشی، یکی از مهمترین فاکتورها پایبندی و تعهد به مسئله اخلاق پژوهشی در جز به جز این فرایند است. چرا که اخلاق در پژوهش متضمن کیفیت در انجام پژوهش بوده و به محقق کمک می­کند تا تمامی این فرایند با دقت دو چندان به انجام برسد.