طیف وسیعی از افرادی که به خلاصه مقاله دسترسی دارند بسیار بیشتر از کسانی است که به متن کامل مقاله دسترسی دارند. بیشتر خوانندگان معمولا با خواندن چکیده مقاله، تصمیم خود را مبنی بر خواندن متن کامل مقاله می گیرند. در واقع، مهم ترین بخش از مقاله بعد از عنوان، چکیده مقاله است. بنابراین نوشتن این قسمت از مقاله نیازمند دقت خاصی است. چکیده مقاله را می توان به دو شکل ساختاری (ساختار یافته) و غیر ساختار یافته تقسیم کرد. خلاصه های غیر ساختاری معمولا به صورت یک پاراگراف نوشته می شوند در حالی که در فرم ساختاری، چکیده بصورت بخش بندی شده نوشته می شود. اینکه چکیده مقاله به کدام فرم نوشته شود را دستورالعمل مجله تعیین می کند.
يك چكيده ساختار يافته شامل بخش های زیر می باشد:
- مقدمه (Introduction)
- روشها (Methods)
- يافته ها (Results)
- نتيجه‌گيري (Conclusion)
در مجلات مختلف ساختار چكيده بسته به اسلوب مجله ممكن است قدري متفاوت باشد. مثلاً در New England Journal of Medicine به جاي Introduction از Background استفاده مي‌شود. در BMJ ساختار Objective, Design, Setting, Participants, Main outcome measures, Results, Conclusion (به خصوص براي چكيده مطالعات باليني) توصيه مي‌شود. بنابراین لازم است قبل از نگارش چکیده مقاله، حتما دستورالعمل مجله انتخابی، بطور کامل مطالعه شود.
نكات مهم در نوشتن چکیده مقاله
- معمولا در نوشتن بخش چکیده مقاله از افعال گذشته استفاده می شود.
- چکیده فقط شامل متن می باشد، بدون هر جدول، فرم یا مرجعی. البته در برخی از مجلات که امروزه تعداد انها افزایش یافته، چکیده گرافیکی را نیز می پذیرند.
- تعداد کلمات چکیده بر حسب دستورالعمل مجلات مختلف، متفاوت است. اما بطور نرمال بین 100 تا 250 کلمه می باشد.
- در یک چکیده معمولاً بخش‌های مختلف دارای تعداد جملات استانداردی هستند: مقدمه یا زمینه (در حد یک جمله)، هدف (در حد یک جمله)، روشها (در حد دو جمله)، یافته‌ها (در حد یک یا دو جمله)، نتیجه‌گیری (در حد یک جمله).
- از آوردن اطلاعاتی که در متن مقاله وجود ندارد، در بخش چکیده خودداری کنید. سعی کنید مطالب و یافته‌های مهم خود را حتماً آورده و مطالب زائد را حذف کنید و از نگاشتن نکات مبهم خودداری نمایید. خود را جای خواننده بگذارید و ببینید چه چیزهایی را بیشتر دوست دارد.
- شما تنها باید همانند یک داور بی طرف نتایج خود را گزارش کنید و از ارزشیابی مقاله خود پرهیز نمایید. برای مثال نوشتن عبارت “در این مقاله پیشگام …” یا “ انتخاب نمونه با دقت بسیار انجام گرفت” به بی‌طرفی شما خدشه وارد می‌سازد.
- به زبان ساده و قابل فهم بنویسید.
- در متن شما باید یکپارچکی وجود داشته باشد، جملات قبلی و بعدی از نظر سیر موضوعی باید خط مشی مشخصی را دنبال کنند که همان موضوع اصلی تحقیق است.
- لازم نيست سبک نگارش متن اصلي در چكيده نويسي حفظ شود؛ زيرا چكيده نويسي کاري فني و علمي است نه کاري ادبی. با اين حال بهتر است سبك و چينش مطالب در چكيده، آينه اي از سبك و نظم نويسنده باشد. مگر در مواردي که براي تغيير و اصلاح دليل قانع کننده اي وجود داشته باشد.
