پروپوزال را کسانی می نویسند که قصد انجام یک پروژه تحقیقاتی را در دوران تحصیلات خود دارند. کسانی که در مقطع دکترا درس میخوانند و یا می خواهند واحد پایان نامه فوق لیسانس را بردارند، باید قبل از هر اقدامی، یک پروپوزال قابل قبول ارائه دهند. زمان ارائه پروپوزال برای دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد، معمولا در فواصل ترم سوم و چهارم و برای دانشجویان دکتری بعد از اتمام دروس نظری که تقریبا 2 تا 3 ترم طول می کشد.
اما اینکه نوشتن پروپوزال را از کجا شروع کنیم و اصلا قرار هست که در آن چه چیزهایی را بنویسیم، در ادامه صحبت خواهیم کرد.
ساختار پروپوزال و نحوه نگارش آن
یک پروپوزال شامل 14 بخش می باشد که در چند برگه خلاصه می شود. هر دانشگاهی فرم پروپوزال مخصوص به خود را دارد که در پرتال دانشگاهی قرار داده می شود و زمانی که موضوع پایان نامه دانشجو از سوی مدیر گروه تائید شده، فایل پروپوزال برای وی فعال شده و می تواند از آن پرینت گرفته و موارد خواسته شده را تکمیل نماید. اطلاعات خواسته شده در پروپوزال تماما مربوط به کار تحقیقاتی شما می باشد و بایستی با دقت به آنها پاسخ دهید.
بخش های مختلف یک پروپوزال شامل:
- عنوان تحقیق: همان عنوان اصلی پایان نامه می باشد که مورد تائید مدیر گروه قرار گرفته است ( هم به فارسی و هم به زبان انگلیسی).
- عنوان نباید خیلی کوتاه یا خیلی بلند باشد، بلکه باید جامع و رسا باشد.
- استفاده از عبارت هایی مانند: بررسی، ارائه، مطالعه، طراحی و تحلیلی بر میتواند شروع کننده عنوان در نظر گرفته شود.
- موضوع انتخابی باید با رشته، علایق و توانایی های درسی و تخصصی دانشجو مرتبط باشد.
- بهتر است که در انتخاب موضوع کلمات مخفف، اصطلاحات، کلمات انگلیسی در فارسی و عناوین اختصاری استفاده نشود و عنوان سوالی طرح نگردد.
- تعداد کلمات مناسب میتواند بین 7 الی 15 کلمه باشد و بصورت خبری باشد.
- یکی از مهم ترین پارامترهای انتخاب موضوع، قابلیت اجرایی بودن آن است که محقق باید آن را در نظر بگیرد.
- اطلاعات شخصی دانشجو : مثل نام و نام خانوادگی، تاریخ تولد، شماره ملی و ...
- اطلاعات استاد راهنما: مثل نام و نام خانوادگی، سمت، دانشگاه محل تدریس و ...
- بیان مسئله : در بیان مساله باید هدف خود را از انجام این تحقیق بیان کنید. برای شروع بایستی یک مقدمه در مورد موضوع خود بنویسید. سپس به بیان مشکل اصلی پرداخته و آن را بصورت کلی توضیح دهید و بگویید که میخواهد چگونه به حل این مشکل کمک کند. سعی کنید تمامی این موارد را نهایتا در 2 صفحه به پایان برسانید.
- ضرورت و اهمیت تحقیق : دقت داشته باشید که موضوع انتخابی شما بایستی هدفمند باشد؛ یعنی موضوعی باشد که برای جامعه دارای اهمیت بوده و بتواند باعث حل شدن مشکلات موجود شود. بنابراین در یکی از بخش های پروپوزال از شما خواسته می شود تا اهمیت و ضرورت انجام تحقیق را بیان کنید و بگویید که موضوع شما تا چه اندازه مهم می باشد و نتایج حاصل از آن به درد چه افرادی می خورد.
- پیشینه تحقیق : هر پژوهشی دارای یک پیشینه تحقیق می باشد که بعنوان راهنما برای محقق عمل می کند. در بخش پیشینه تحقیق پروپوزال، بایستی تمامی تحقیقات و پژوهش های متناسب با موضوع خود را بیان کنید. تعداد پیشینه تحقیق شما بایستی حداقل 10 و حداکثر 25 مورد می باشد که از این تعداد، 70درصد باید مربوط به دو سال اخیر (ترجیحا سال اخیر) و 30 درصد مربوط به سال های گذشته باشند. همچنین حداقل 20 درصد مقالات باید کاملا مشابه روش تحقیق باشند که در آینده بتوان مقایسه با آنها را صورت داد.
- اهداف تحقیق : این بخش مهم ترین بخش از پروپوزال می باشد که داوران نیز به آن توجه زیادی می کنند. در واقع هدف تحقیق ضرورت و اهمیت آن را نشان می دهد. اهداف یک پروپوزال می تواند به دو شکل کلی و چزئی باشد.
- هدف کلی : منظور از هدف کلی در واقع همان نتیجه نهایی هست که می خواهید به آن برسید و عنوان اصلی پایان نامه نیز می باشد.
- هدف جزئی : اهداف جزئی از دل اهداف کلی استخراج می شوند و در واقع کمک می کنند تا یک عنوان کلی را در چند جزء کوچک بررسی نماییم. در نوشتن هدف جزئی از افعالی مانند تعیین کردن، مقایسه کردن، اثبات کردن، محاسبه کردن و برقرار کردن استفاده می شود.
- فرضیات : فرضیه مطرح شده در تحقیق در واقع همان نتایجی هست که می خواهیم به آنها برسیم. صحت و درستی این فرضیات قرار است تا با آزمون و خطا بدست آید. فرضیات پروپوزال باید با افعال آینده نوشته شوند. ویژگی هایی که یک فرضیه خوب دارد:
- منطقی باشد
- در چارچوب مباحث باشد
- قابل بررسی و آزمایش باشد
- متغیرهای تحقیق : هر تحقیقی دارای متغییرهای نپمستقل و وابسته می باشد که بایستی در پروپوزال ذکر گردد.
- جامعه آماری و نمونه آماری
- روش اندازه گیری : بعضی مواقع نمیتوان تمام آزمودنی های یک جامعه را بررسی کرد و محدودیت هایی از قبیل زمان، مالی و منابع انسانی مانع از بررسی همه جامعه موجود می شود. از این رو باید از نماینده منطقی و معقولی از آزمودنی ها استفاده کرد که این خود شامل خطا می باشد، بنابراین باید میزان خطار را هم محاسبه و اعلام کرد.در مطالعاتی که استفاده از نمونه گیری در آن الزامی است میتوان از روش های نمونه گیری تصادفی، خوشه ای، ناحیه ای، هدفمند و غیره استفاده کرد.
- جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق (ایده پیشنهادی) : يكي از مهم ترین و اصلی ترین قسمت های پروپوزال، افزایشی بودن آن است یعنی تحقیق باید توانایی این را داشته باشد که دانش جدیدی به دانش قبلی اضافه کند. روش پیشنهادی باید قابل پیاده سازی باشد و کاملا تشریح گردد تا با خواندن آن به نو بودن و جدید بودن آن پی برده برد.
- روش کار : در این بخش یک خلاصه ای از روش هایی که برای بدست آوردن نتایج از آنها استفاده خواهید کرد را ذکر نمایید. این بخش خود شامل زیربخش های زیر می باشد:
- نوع روش تحقیق
- روش گردآوری اطلاعات
- ابزارهای گردآوری اطلاعات
- روش تجزیه و تحلیلی اطلاعات
- منابع : در این قسمت باید فهرست کاملی از منابعی که استفاده شده است ذکر گردد و شناسنامه کاملی از آن ها نوشته شود. سبک نگارش رفرنس در پروپوزال مهم نیست اما رایج ترین سبک، سبک ونکوور است.
نکات مهم:
- یکی از چیزهایی که درمورد نوشتن پروپوزال باید دقت کرد این است که نباید پروپوزال طولانی باشد زیرا باعث سر رفتن حوصله خواننده میشود.
- مقالاتی که استفاده می کنید باید ISI و با ارجاع بالا باشند و بهتر است از 1الی 3 مقاله مروری به عنوان مکمل پیشینه استفاده گردد. مقالات باید به ترتیب سال بررسی شوند و بهتر است که از 1 مقاله معتبر فارسی هم استفاده شود.
- موضوع پروپوزال هم مهم است یعنی اینکه چه موضوعی را انتخاب کنیم که مورد توجه استاد راهنما قرار بگیرد.
