چگونه یک مقاله علمی پژوهشی بنویسیم؟

یک مقاله علمي-پژوهشي چه ویژگی هایی دارد؟

برای تهيه يک مقاله علمي-پژوهشي ابتدا باید موضوعی انتخاب شود که چيزي به علم اضافه کند. پژوهشگر هایی که تازه کار هستند ممکن است دچار اشتباه انتخاب يک موضوع بزرگ و گسترده باشند که از عهده يک مقاله خارج است و انتخاب يک موضوع گسترده براي يک مقاله اشتباه است. مثلا يک موضوع با اهميت در زمينه مديريت مانند TQM يا CRM يا موارد ديگري از اين دست يک موضوع بسيار علمي و قابل توجه است. بنابراين مطالعات گسترده در اين زمينه و استفاده از چندين و چند منبع داخلي و خارجی، تلخيص، مقايسه و ارزيابي و نتيجه گيري از اين منابع يک پژوهش کامل و جديد را شکل مي دهد. در نتیجه اين کار بزرگترين اشتباهي است که براي نگارش يک مقاله علمي-پژوهشي بدان دچار مي شويد.

اشتباه بزرگ دوم اين است که به چنين مقالاتي Review گفته مي شود و فاقد ارزش علمي است. گردآوري آثار و نتايج مولفين ديگر و درکنار هم قرار دادن آنها مجموعا ادبيات پژوهش يک مقاله علمي-پژوهشي را تشکيل مي دهد. پس از انتخاب يک موضوع مناسب سپس بايد به گردآوري آثار و نتايج مولفين داخلي و خارجي در زمينه موضوع منتخب بپردازيد. به اين ترتيب ادبيات پژوهش شما شکل مي گيرد. مهمترين ويژگي و ارزش هر پژوهش علمي اتکاي آن بر اطلاعات دست اول است که در روند انجام پژوهش بدست مي آيد.

به طور خلاصه ویژگی های یک مقاله علمی- پژوهشی به شرح زیر می باشد:

• گزارش مختصر و کامل علمی گرفته شده از یک پروژه تحقيقاتي و پژوهشی
• حجم آن 3500 تا 4000 کلمه (حداکثر 10 صفحه A4)

 اجزای مقاله ی علمی- پژوهشی:

1. عنوان
2. چكيده‌ی فارسي
3. چكيده‌ی انگليسي
4. متن اصلی
5. تشکر و قدردانی
6. فهرست منابع 

اجزای صفحه عنوان به ترتیب شامل مراحل زیر می باشد:

1. عنوان مقاله
2. نام، نام خانوادگي مؤلفان، رتبه علمي( مربی، استادیار، دانشیار، استاد ،کارشناس ارشد، کارشناس...)، نام رشته، وابستگی سازمانی شامل ذکر نام مرکز تحقیقات یا گروه و دانشکده و دانشگاه و شهر و کشور همه مؤلفان.
3. آدرس پستي و آدرس الكترونيكي و شماره‌ی تلفن ثابت يا همراه فردي كه مقصد مكاتبات مجله و ديگران (خوانندگان مجله) خواهد بود (نویسنده مسئول).
4. نام مركز يا سازمان تأمين كننده‌ی بودجه‌ی طرح پژوهشي كه اين مقاله نتيجه‌ي آن است و شماره طرح پژوهشی (لازم به ذکر است اگر از هیچ سازمانی کمک مالی صورت نگرفته، قید گردد.)
5. عنوان مكرر (عنوان كوتاهي براي استفاده در سر صفحه‌هاي مقاله چاپ شده، که حداكثر 20 حرف داشته باشد).

اجزای چکیده ی فارسی مقاله ی علمی- پژوهشی:

مقدمه

1. حداقل 2 جمله و حداكثر 3 جمله
2.  جمله آخر به هدف كلي پژوهش اشاره كند.
3. زمان فعل جمله اول و دوم، حال و جمله آخر يا هدف، گذشته باشد.

روش بررسي

1. نوع پژوهش، نوع مطالعه،
2. جامعه، زمان و مكان،
3. حجم نمونه، روش نمونه گيري،
4.  ابزار جمع آوري داده ها ، روايي و پايايي ابزار، روش جمع آوري داده ها،
5.  نوع تحليل يافته ها (مثلا در تحليل توصيفي اشاره به توزيع درصد فراواني، ميانگين، انحراف معيار و اگر تحليل استنباطي است اشاره به آزمونهاي مختلف استفاده شده ضروري است) و ابزار يا نرم افزار تحليل يافته ها است (زمان افعال در این قسمت بايد گذشته مجهول سوم شخص باشد.)

يافته‌ها

1. 2 تا حداكثر 3 جمله
2. زمان افعال گذشته

 بحث و نتيجه گيري

1. بین 1-2 جمله
2. با زمان افعال آينده یا حال

 واژه‌هاي كليدي

1. بين 3 الي 8 واژه
2. انتخاب واژه‌های كليدي از اصطلاحنامه‌ی پزشكي فارسي  (MeSH)، اصطلاحنامه نما و دانشنامه كتابداري و اطلاع رساني، اصطلاحنامه ها و فرهنگ های تخصصی.

مجموعا بخش چکیده فارسی بين 200 تا 250 كلمه می باشد.

اجزای چكيده‌ی انگليسي مقاله علمی- پژوهشی (200 تا 250 كلمه‌) شامل:

1. Title
2. Introduction
3. Methods
4. Results
5. Conclusion
6. Key words

اجزای متن اصلی مقاله علمی- پژوهشی:

1.   مقدمه
   حداکثر در 1/5 صفحه A4 
   شرحی از  بیان مساله،
   شرحی از اهميت موضوع و ضرورت انجام پژوهش (اگر پژوهش شما براي اولين بار است كه انجام شده ذكر نفرمایید زیرا اين مطلب حاكي از اهميت كار شما نيست)،
   شرحی از نتایج پژوهش های گذشته مرتبط با پژوهش فعلی و مقاله جاری(با ذکر رفرنس)،
   تعریف واژه و یا اصطلاح جدید و مبهم برای خوانندگان (با ذکر رفرنس)،
   هدف كلي پژوهش (پرهیز از آوردن افعالی همچون بررسی و مطالعه در هدف ).
2.   روش بررسي

   نوع پژوهش، نوع مطالعه،
   جامعه، مكان و زمان مطالعه،
   حجم نمونه، روش نمونه گيري،
   ابزار جمع آوري داده ها، روايي و پايايي ابزار جمع آوري داده ها (مثلا: پایایی پرسشنامه با روشTest-retest بررسی و با  Alpha Cronbach  80 درصد تایید شد)، روش جمع آوري داده ها،
    نوع تحليل يافته ها (مثلا در تحليل توصيفي اشاره به توزيع درصد فراواني، ميانگين، انحراف معيار و اگر تحليل استنباطي است اشاره به آزمون هاي مختلف استفاده شده ضروري است) و ابزار يا نرم افزار تحليل يافته ها و شماره ویرایش ( مثلا SPSS15).

3.   يافته‌ها

   مي تواند به صورت متن و تصاوير(جدول، نمودار، فلوچارت، انيميشن، عكس و...) ارايه شود.
   بدون تفسير و توجيه آورده شود.
   در صورت استفاده از تصاوير توضيح مختصر در متن در ارتباط با يافته هاي مهم و برجسته ضروری است.
   هرگز يافته هایی که بصورت جدول آمده است مجدداً در متن بصورت كامل نياوريد.

4.    بحث و نتیجه گیری

   مقايسه نتايج حاصل از يافته هاي مهم تحقیق با نتايج سایر پژوهش هاي مشابه داخلي و خارجي (با ذکر رفرنس)
    تفسير بر علل شباهت ها و تفاوت ها
   محدوديت هاي كاربرد نتايج در سطح جامعه
    آثار، اهميت و كاربرد پژوهش در جامعه همراه با بسط راهكار در جامعه (نصف صفحه يا يك پاراگراف).
   هر مقاله بايد بايد با خلاصه و نتيجه گيري دقيق و صحيحي از گامها و دستاوردهاي پژوهش همراه باشد. بعضي مواقع خلاصه را همراه با بيان محدوديت ها و پيشنهادهائي براي محققين ديگر همراه مي کنند.

5.    پیشنهادها
   پيشنهاد و ارايه راه حل ها با توجه به يافته ها براي حل مسايل گفته شده در مقدمه

6. تشکر و قدردانی:

   سپاسگزاري از كليه‌ي افرادي كه در انجام پژوهش محقق را ياري داده اند ولي اسم آنان در فهرست نويسندگان مقاله به عنوان همكار نمي باشد (به شکل ذکر نام و نام خانوادگی، تخصص، پست و محل کار فعلی و نوع همکاری)
   سپاسگزاری از سازمان یا سازمان های حمایت کننده ی پژوهش

7. منابع:

   در نهايت بايد منابع و مآخذ مورد استفاده را به ترتيب براساس منابع فارسي و لاتين مرتب کنيد. هر مجله يا کنفرانس استاندارهاي خود را درنحوه درج منابع دارد. يک روش استانداررد براي درج منبع روش APA است. اين واژه مخفف عبارت American Psychological Association است که توسط انجمن روانشناسي آمريکا ارائه شد. براساس اين روش براي ارجاع يک بخش از متن به منبع آن از ( نام نويسنده، سال : شماره صفحه ) استفاده مي شود براي نمونه (حبيبي، 1389 : 56). سپس در صفحه فهرست منابع و مآخذ به روش زير عمل مي شود:

   - اگر کتاب باشد: نام خانوادگي، نام (سال)، نام کتاب، محل نشر: ناشر

   - اگر مقاله باشد: نام خانوادگي، نام (سال)، نام مقاله، نام نشريه، شماره نشريه، شماره صفحات

   نکته: استنادهای جديد و به انگلیسی و كل منابع در مقالات پژوهشی حداقل از 10 مورد كم‌تر نباشد. (با توجه به ایندکس مقالات در نشريات فارسی در پايگاه های بین المللی اطلاعاتی، نوشتن تمام منابع به «زبان انگليسي» ضروری است.)

موارد استفاده از جدول:

1. وقتي تعداد داده ها زياد است و اختلاف آنها خيلي محسوس نيست.
2. مقايسه ي بين دو متغير با استفاده از جداول متقاطع

اجزا جدول:

1. عنوان جدول: در بالاي جدول
2. پانوشتها: نوشته هاي زير جدول در توضيح علايم و عبارات اختصاري جدول 

موارد استفاده از نمودار:

1. وقتي تعداد داده ها زياد نباشد و اختلاف آنها خيلي محسوس باشد.
2. اكثراً يكي از دو متغير، متغير زمان( در محور X ) است.

اجزا نمودار:

1. عنوان: در زير نمودار.
2. راهنماي نمودار: به توضيح علايم و رنگ هاي موجود در متن نمودار اشاره دارد. ترجيحاً در مقالات فارسي در سمت راست نمودار آورده مي شود.
3. تذکر: باید به ازای هر 1000 کلمه، حداکثر یک تصویر (جدول، نمودار، فلوچارت و یا عکس) آورده شود.

ضمائم در صورت لزوم:

شامل ابزار جمع آوری داده ها (مانند: پرسشنامه، چك ليست)
در صورت لزوم کارهاي آماري، پرسشنامه يا ساير توضيحات را مي توانيد در قالب پيوست ها به مقاله خود اضافه کنيد. اين کار ارزش علمي مقاله را بيشتر مي کند.