سینا ترجمه
در اکثر مقالات، از منابع انگلیسی و فارسی هر دو باهم استفاده میشود. نوشتن منابع این مطالب به‌صورت دستی، علاوه بر این‌که وقت‌گیر است، ممکن است دانشجویان را دچار اشتباهات تایپی نیز بکند. ازاین‌رو شناخت نرم‌افزارهای و روش‌های رفرنس دهی برای هر دانشجو و پژوهشگری از واجبات است.
یکی از معضلات بسیاری از دانشجویان و برخی از اساتید مربوط به رفرنس نویسی مقالات و پایان‌نامه‌ها هست و علت این امر هم آشنا نبودن با ابزارها و فناوری‌های نوینی که برای انجام تحقیقات دانشگاهی و عملی طراحی‌شده هست و البته تلاش می‌کنند که رفرنس نویسی مقالات را به‌صورت دستی انجام دهند. در این مقاله قصد دریم تا به آموزش روش‌های رفرنس دهی به انگلیسی و فارسی بپردازیم.
رفرنس دهی یا ارجاع دادن به معنای ذکر منبع یا مرجعی است که اطلاعات خاصی از آن استخراج‌شده است. این کار به دو دلیل اصلی انجام میشود. مهم‌ترین روش‌های رفرنس دهی شامل سبک‌های مختلفی مانند APA، MLA و شیکاگو است که هرکدام قوانین خاص خود را برای نحوه‌ی ارجاع دادن دارند. اگر بدون رفرنس این از نوشته‌های دیگران در متن خود استفاده کنیم، دچار سرقت ادبی می‌شویم که می‌تواند عواقب بدی به همره داشته باشد.
رفرنس‌دهی نه تنها به اعتبار و کیفیت نوشتار کمک می‌کند بلکه به پیشرفت علمی و پژوهشی نیز یاری می‌رساند. در زیر به مهم‌ترین اهمیت‌های رفرنس دهی اشاره شده است.
اعتباربخشی به نوشته
با ارجاع به منابع معتبر و موثق، نویسنده می‌تواند نشان دهد که اطلاعات ارائه‌شده بر اساس تحقیقات و داده‌های قابل‌اعتماد است. این امر به افزایش اعتبار و کیفیت نوشته کمک می‌کند
پشتیبانی از استدلال‌ها
رفرنس دهی به نویسنده این امکان را می‌دهد که استدلال‌ها و ادعاهای خود را با شواهد و مستندات معتبر پشتیبانی کند که به قدرت و تأثیرگذاری نوشته می‌افزاید.
پیشگیری از سرقت ادبی
با ذکر منابع دقیق، نویسنده از اتهام سرقت ادبی جلوگیری می‌کند. سرقت ادبی به معنای استفاده از ایده‌ها یا کلمات دیگران بدون ذکر منبع است و رفرنس دهی به‌طور رسمی این مسئله را برطرف می‌کند.
آموزش و یادگیری
رفرنس دهی به خوانندگان این امکان را می‌دهد که به منابع اصلی مراجعه کنند و اطلاعات بیشتری در مورد موضوعات موردبحث بیابند. این امر به گسترش دانش و یادگیری کمک می‌کند.
شفافیت و پیگیری
با ارائه فهرست منابع، نویسنده شفافیت را در ارائه اطلاعات فراهم می‌آورد و به خوانندگان این امکان را می‌دهد که صحت و دقت اطلاعات را بررسی کنند
احترام به حقوق دیگران
رفرنس دهی نشان‌دهنده احترام به کار و تلاش دیگران است. با ذکر منابع، نویسنده به تلاش‌های دیگران اعتبار می‌دهد و به‌درستی از نتایج کار آنها استفاده می‌کند.
رفرنس دهی در مقالات علمی و دانشگاهی در چندین قسمت مختلف انجام میشود و هرکدام از این قسمت‌ها نقش مهمی در ارائه اعتبار و پیگیری منابع استفاده‌شده در مقاله دارند. در زیر به این قسمت‌ها اشاره میشود.
مکان: در بدنه اصلی مقاله، به‌ویژه در هنگام استفاده از اطلاعات، ایده‌ها، یا نقل‌قول‌ها از دیگر منابع.
هدف: به خواننده اطلاع می‌دهد که اطلاعات ارائه‌شده از کدام منبع آمده است و امکان پیگیری منبع اصلی را فراهم می‌کند.
مثال:
APA: (Smith, 2020)
MLA: (Smith 23)
IEEE: [1]
مکان: در انتهای مقاله، به‌عنوان یک بخش جداگانه، معمولاً با عنوان "منابع" یا "فهرست منابع".
هدف: ارائه لیست کامل و دقیق از تمامی منابعی که در مقاله به آنها ارجاع شده است. این فهرست به خواننده کمک می‌کند تا به‌راحتی به منابع اصلی دسترسی پیدا کند و اطلاعات بیشتری کسب کند.
مثال
APA
Smith, J. (2020). Title of the Book. Publisher
MLA
.Smith, John. Title of the Book. Publisher, 2020
IEEE
.[1] J. Smith, Title of the Book, Publisher, 2020
مکان: در انتهای مقاله، مشابه فهرست منابع، ولی با گستره وسیع‌تری که شامل منابعی است که ممکن است مستقیماً در متن استفاده‌نشده‌اند، اما برای تحقیق و بررسی موضوع مرتبط بوده‌اند.
هدف: ارائه لیستی جامع از منابع تحقیقاتی و مطالعاتی که ممکن است به کار تحقیقاتی کمک کرده باشد، حتی اگر مستقیماً به آنها در مقاله ارجاع داده نشده باشد.
APA:
.Smith, J. (2020). Title of the Book. Publisher
.Doe, J. (2019). Another Book Title. Another Publisher
نکته: دستورالعمل‌های دقیق برای هر یک از این قسمت‌ها ممکن است بسته به سبک ارجاع دهی (APA، MLA، IEEE و غیره) و همچنین الزامات خاص ژورنال یا نهاد آموزشی متغیر باشد. بنابراین، مهم است که به دستورالعمل‌های خاص هر ژورنال یا دانشگاه توجه کنید.
در مقالات فارسی، از چندین روش مختلف برای رفرنس دهی استفاده میشود. این روش‌ها ممکن است بسته به نوع مقاله، حوزه علمی، و دستورالعمل‌های خاص ژورنال یا دانشگاه متفاوت باشند. در اینجا به برخی از روش‌های رایج رفرنس دهی در مقالات فارسی و نمونه‌هایی از هرکدام اشاره می‌کنیم.
این روش بیشتر در رشته‌های روانشناسی و علوم اجتماعی استفاده میشود. در این روش، رفرنس‌ها به شکل زیر نوشته می‌شوند:
متن: در متن مقاله، ارجاع به منابع به‌صورت نام نویسنده و سال انتشار در داخل پرانتز آورده میشود.
مثال: (احمدی، 1398)
منبع: در انتهای مقاله، منابع به‌صورت زیر نوشته می‌شوند:
احمدی، م. (1398). عنوان کتاب. انتشارات الف.
این روش در رشته‌های انسانی و ادبیات بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، رفرنس‌ها به صورت زیر نوشته می‌شوند:
متن: در متن مقاله، ارجاع به منابع با ذکر نام نویسنده و شماره صفحه صورت می‌گیرد.
مثال: (احمدی 23)
منبع: در انتهای مقاله، منابع به صورت زیر نوشته می‌شوند:
احمدی، محمد. عنوان کتاب. انتشارات الف، 1398.
این روش به ویژه در تاریخ و برخی رشته‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش دو شیوه وجود دارد: یادداشت و فهرست منابع، و ارجاع در متن.
یادداشت و فهرست منابع:
متن: ارجاع به منابع به صورت شماره‌گذاری و یادداشت در انتهای صفحه صورت می‌گیرد.
مثال: 1
منبع: در فهرست منابع، به شکل زیر نوشته میشود:
احمدی، محمد. عنوان کتاب. تهران: انتشارات الف، 1398.
ارجاع در متن:
متن: ارجاع به منابع به صورت نام نویسنده، سال انتشار و شماره صفحه در داخل پرانتز آورده میشود.
مثال: (احمدی 1398، 23)
منبع: در انتهای مقاله:
احمدی، محمد. عنوان کتاب. تهران: انتشارات الف، 1398.
در این روش، معمولاً در پایان مقاله، فهرستی از منابع به صورت فهرست‌وار ارائه میشود و ترتیب ارجاعات به صورت عددی است.
متن: ارجاعات به منابع با استفاده از شماره‌های خاص در داخل پرانتز یا به صورت شماره‌گذاری پیوسته صورت می‌گیرد.
مثال: [1]
منبع: در انتهای مقاله، به صورت زیر نوشته میشود:
[1] احمدی، محمد. عنوان کتاب. تهران: انتشارات الف، 1398.
استفاده در: روانشناسی، علوم اجتماعی، آموزش
ارجاع در متن: در این روش، ارجاع‌ها به صورت نام نویسنده و سال انتشار در داخل پرانتز در متن قرار می‌گیرند.
مثال: (Smith, 2020)
منبع در انتها: فهرست منابع به شکل زیر نوشته میشود:
.Smith, J. (2020). Title of the book. Publisher
مثال کامل:
.Smith, J. (2020). Understanding psychology. Academic Press
استفاده در: علوم انسانی، ادبیات
ارجاع در متن: در این روش، ارجاع‌ها به صورت نام نویسنده و شماره صفحه در داخل پرانتز قرار می‌گیرند.
مثال: (Smith 23)
منبع در انتها: فهرست منابع به شکل زیر نوشته میشود:
.Smith, John. Title of the Book. Publisher, 2020
مثال کامل:
.Smith, John. Understanding Literature. Oxford University Press, 2020
استفاده در: تاریخ، برخی رشته‌های دیگر
روش‌های رفرنس‌دهی: 1. یادداشت و فهرست منابع: شماره‌گذاری ارجاعات در متن و یادداشت‌ها در انتهای صفحه.
متن: ¹
منبع:
.Smith, John. Title of the Book. Chicago: University of Chicago Press, 2020
2. ارجاع در متن: شامل نام نویسنده، سال انتشار و شماره صفحه در داخل پرانتز.
متن: (Smith 2020, 23)
منبع:
.Smith, John. Title of the Book. Chicago: University of Chicago Press, 2020
استفاده در: مهندسی، علوم کامپیوتر
ارجاع در متن: ارجاعات به صورت شماره‌گذاری در داخل براکت‌ها صورت می‌گیرد.
مثال: [1]
منبع در انتها: فهرست منابع به ترتیب شماره‌گذاری در متن نوشته میشود:
[1] J. Smith, Title of the Book, Publisher, 2020.
مثال کامل:
[1] J. Smith, Understanding Electronics, IEEE Press, 2020.
استفاده در: پزشکی، علوم بهداشتی
ارجاع در متن: ارجاعات به صورت شماره‌گذاری پیوسته در داخل براکت‌ها صورت می‌گیرد.
مثال: [1]
منبع در انتها: فهرست منابع به ترتیب شماره‌گذاری در متن نوشته میشود:
.Smith J. Title of the Book. Publisher; 2020
مثال کامل:
.Smith J. Understanding Medicine. Health Press; 2020
نرم‌افزارهای رفرنس دهی ابزارهایی قدرتمند برای مدیریت منابع و استناد در مقالات علمی و دانشگاهی هستند. این نرم‌افزارها به کاربران کمک می‌کنند تا به‌راحتی منابع خود را مدیریت کرده، استنادها را به‌درستی و با فرمت‌های مختلف تولید کنند و فهرست منابع را به‌طور خودکار ایجاد کنند. در زیر به معرفی و توضیح چند نرم‌افزار معروف رفرنس دهی می‌پردازیم.
نرم افزار EndNote
نرم‌افزار EndNote یک ابزار قدرتمند برای مدیریت منابع و رفرنس دهی است که به محققان و نویسندگان کمک می‌کند تا به‌راحتی منابع خود را سازمان‌دهی کرده و استنادهای دقیق و استانداردی را در اسناد علمی و تحقیقاتی خود ایجاد کنند. ویژگی‌های کلیدی EndNote شامل امکان ذخیره و مدیریت پایگاه‌های داده منابع، ایجاد فهرست منابع به‌طور خودکار، و امکان انتخاب و استفاده از سبک‌های مختلف رفرنس دهی است. این نرم‌افزار قابلیت جستجو و واردکردن منابع از پایگاه‌های داده علمی، همکاری و به اشتراک‌گذاری پروژه‌ها با دیگر محققان، و یکپارچگی با نرم‌افزارهای پردازش متن مانند Microsoft Word و Google Docs را نیز داراست. به‌علاوه، EndNote امکان ایجاد و ویرایش استنادات و فهرست منابع را به‌طور خودکار در قالب‌های مختلف فراهم می‌کند و با این کار فرآیند نوشتن علمی و پژوهشی را تسهیل می‌سازد.
نرم افزار BibTeX
BibTeX یک ابزار مدیریت مراجع است که به‌ویژه برای کاربران LaTeX طراحی‌شده است. LaTeX یک سیستم تایپ‌گذاری متن است که به‌طور گسترده در مقالات علمی، کتاب‌ها، و مقالات فنی مورداستفاده قرار می‌گیرد. BibTeX برای سازمان‌دهی و مدیریت فهرست مراجع و استنادها در این سیستم به کار می‌رود.
نرم افزار Citavi
یک نرم‌افزار مدیریت مراجع و برنامه‌ریزی تحقیقاتی است که به پژوهشگران، نویسندگان، و دانشجویان کمک می‌کند تا منابع علمی و وظایف پژوهشی خود را سازمان‌دهی و مدیریت کنند. Citavi به‌ویژه برای تولید استنادها و فهرست منابع در متون علمی طراحی‌شده است و ابزارهایی برای بهبود فرآیند تحقیق و نوشتن ارائه می‌دهد.
نرم افزار Mendeley
یکی از نرم‌افزارهای معروف مدیریت مراجع و سازمان‌دهی تحقیقات است که به پژوهشگران و دانشجویان کمک می‌کند تا منابع علمی و مقالات را به‌طور مؤثر مدیریت کنند. Mendeley به‌ویژه برای تولید استنادها و فهرست منابع در متون علمی و تحقیقاتی طراحی‌شده است و ابزارهای متنوعی برای تسهیل فرآیند تحقیق ارائه می‌دهد.
تعداد مراجع مناسب برای مقاله بستگی به نوع تحقیق و دستورالعمل‌های نشریه مورد نظر دارد، اما رعایت اصول کلی مربوط به کیفیت و اعتبار منابع مهم‌ترین جنبه است. در زیر به مواردی که در تعدد رفرنس های مقاله تاثیر دارد، اشاره شده است.
نوع مقاله
مقاله تحقیقاتی: معمولاً بین 20 تا 60 مرجع، اما در برخی موارد می‌تواند بیشتر یا کمتر باشد.
مقاله مروری: ممکن است از 50 تا بیش از 200 مرجع استفاده کند، زیرا هدف آن بررسی گسترده‌ای از ادبیات موجود است.
مقاله کوتاه یا گزارش: ممکن است تعداد مراجع کمتری داشته باشد، معمولاً بین 10 تا 20 مرجع.
موضوع تحقیق
پژوهش‌های بین‌رشته‌ای: ممکن است نیاز به منابع بیشتری داشته باشند تا تمام جوانب تحقیق پوشش داده شود.
پژوهش‌های تخصصی: ممکن است تمرکز بیشتری بر روی منابع خاص و محدود داشته باشند.
عمق و گستردگی تحقیق
تحقیقات پایه: معمولاً به تعداد کمتری از منابع نیاز دارند، زیرا به بررسی اصول اولیه می‌پردازند.
تحقیقات پیشرفته: ممکن است به تعداد بیشتری از منابع نیاز داشته باشند تا بررسی جامعی از موضوع انجام شود.
نوع نشریه
نشریات علمی معتبر: ممکن است نیاز به مراجع بیشتری داشته باشند تا اعتبار و دقت تحقیق را تأیید کنند.
نشریات تخصصی: ممکن است تعداد مراجع کمتری داشته باشند، به ویژه اگر موضوع بسیار تخصصی و محدود باشد.
اشتباهات رایج در رفرنس دهی می‌توانند اعتبار علمی کار شما را تحت تاثیر قرار دهند و حتی به مشکلات حقوقی منجر شوند. در ادامه، به اشتباهات رایج رفرنس دهی و نحوه اجتناب از آنها پرداخته‌شده است:
استفاده نادرست از سبک‌های رفرنس دهی
اشتباه: عدم رعایت صحیح قوانین سبک رفرنس دهی، مانند جایگذاری نادرست ویرگول‌ها، پرانتزها، و دوره‌ها.
اجتناب: با دقت دستورالعمل‌های سبک رفرنس دهی انتخابی خود را مطالعه کنید و از ابزارهای مدیریت منابع مانند EndNote یا Zotero برای اطمینان از رعایت صحیح قواعد استفاده کنید.
عدم استناد به منابع غیرقابل دسترسی
اشتباه: استناد به منابعی که به‌راحتی قابل‌دسترسی نیستند یا اطلاعات ناقص از آنها ارائه‌شده است.
اجتناب: تنها به منابع معتبر و قابل‌دسترسی استناد کنید و اطمینان حاصل کنید که تمامی خوانندگان می‌توانند به منابع شما دسترسی داشته باشند.
عدم رعایت قوانین حق کپی‌رایت
اشتباه: استفاده از مطالب تحت قوانین حق کپی‌رایت بدون دریافت اجازه یا ذکر صحیح منبع.
اجتناب: مطمئن شوید که تمامی مطالب به‌درستی ارجاع داده‌شده و در صورت لزوم اجازه استفاده از منابع را دریافت کنید.
استفاده از منابع غیر معتبر یا منسوخ
اشتباه: استناد به منابع غیر معتبر، منسوخ یا دارای اعتبار علمی پایین.
اجتناب: همواره منابع معتبر، به‌روز و علمی را برای ارجاع انتخاب کنید و اعتبار منابع خود را بررسی کنید.
فراموشی در ارجاع به منابع دیجیتال
اشتباه: عدم ارائه لینک یا جزئیات مناسب برای منابع دیجیتال.
اجتناب: برای منابع دیجیتال، لینک مستقیم و تاریخ دسترسی را ارائه کنید و از فرمت مناسب برای منابع آنلاین استفاده کنید.
نوشتن و انتشار یک اثر علمی مانند مقاله، کتاب، یا پایان‌نامه زمانی موفقیت‌آمیز خواهد بود که تمامی اجزای آن به‌درستی و باکیفیت مناسب تهیه‌شده باشند. منابع (References) هر مقاله یا اثر علمی از مهم‌ترین اجزای تشکیل‌دهنده آن هستند. تهیه فهرست منابع استاندارد با توجه به جزئیات بسیاری که دارد، معمولاً کاری زمان‌بر است. در سینا ترجمه با توجه به نیاز مشتریان خدمات فرمت بندی، ساخت فهرست منابع، رفرنس دهی و ویرایش کامل فهرست منابع و ارجاعات داخل متن بر اساس سبک رفرنس موردنظر مشتریان (APA،ENDNOTE و ...) و همچنین طراحی استایل استاندارد برای مجلات و دانشگاه‌ها، با بهترین کیفیت انجام می‌گیرد.
جهت مشاوره و اطلاعات بیشتر می‌توانید از طریق ایمیل یا شماره تماس درج‌شده در سایت و همچنین از شبکه‌های مجازی (واتساپ، اینستاگرام و تلگرام) با کارشناسان موسسه در ارتباط باشید و یا از طریق لینک زیر سفارش فرمت بندی متون و منابع خود را ثبت نمایید.
راه های ارتباطی با کارشناسان موسسه سینا ترجمه
هر نوع منبعی که در کار شما استفاده شده است، از جمله کتاب ها، مقالات، وب سایت ها، و حتی گفتگوها.
خیر، رفرنس دهی در هر نوع کار نوشتاری، از جمله مقالات، کتاب ها، گزارش ها و حتی پست های وبلاگ مهم است.
اطلاعاتی مانند نام نویسنده (ها)، عنوان منبع، تاریخ انتشار، ناشر (برای کتاب ها) ، شماره مجله و صفحات (برای مقالات) وآدرس URL (برای وب سایت ها) در رفرنس دهی باید ذکر شوند.
