یکی از معیارهای طبقهبندی مجلات علمی Open Access یا Close Access بودن مجلات است. در این مقاله با معنا، تفاوتها و مزایا و معایب هریک از این مجلات آشنا خواهیم شد.
نحوه دسترسی به مقالات مجلات دودسته Open Access و Close Access دستهبندی میشوند. مجلات اپن اکسس به معنای دسترسی آزاد و مجلات کلوز اکسس به معنای دسترسی بسته است. در این مقاله به جزئیات این دستهبندی و نحوه دسترسی به مقالات هرکدام از این مجلات خواهیم پرداخت.
مجلات علمی را میتوان بر اساس چندین اساس طبقهبندی کرد. در ادامه به برخی از این اساسها اشاره میکنیم.
رشته تخصصی: مجلات بر اساس رشتههای تخصصی مختلف دستهبندی میشوند. بنیاد کلاریوت (Clarivate) و بنیاد اسکوپوس (Scopus) مجلات را بر اساس رشتههای تخصصی دستهبندی کردهاند.
کیفیت علمی: سطح کیفیت مجله نیز در انتخاب آن نقش مهمی ایفا میکند. برخی دانشگاهها از ایمپکت فاکتور خاص یا دستهبندیهای چهارگانه برای تعیین کیفیت مجله استفاده میکنند.
ضریب تاثیر (Impact Factor): ضریب تاثیر مجله نشاندهنده تأثیر آن در جامعه علمی است. مجلات با ضریب تاثیر بالاتر معمولاً محبوبتر هستند.
نوع دسترسی: مجلات میتوانند اوپن اکسس (Open Access) یا کلوز اکسس (Close Access) باشند.
به مجلاتی که محتوای مقاله به صورت آنلاین و بر روی وب سایت مجله قابل دسترس است و خوانندگان برای دانلود و استفاده از آن هیچ مانع پولی و یا موانع دیگری روبروی خود نمیبینند ، مجلات Open Access می نامند. معمولاً مولف هزینههای چاپ و انتشار مقاله را میدهد تا خوانندگان بتوانند به صورت آزادانه به محتوای مقاله وی دسترسی پیدا کنند.
مجلات Close Access یا دسترسی محدود به مجلاتی گفته میشود که دسترسی به مقالات و محتوای آنها نیاز به پرداخت هزینه یا اشتراک دارد. این مجلات معمولاً تحت مالکیت ناشران علمی بزرگ قرار دارند و برای دسترسی به این مقالات باید از طریق خرید اشتراک فردی، دانشگاهی یا سازمانی اقدام کرد. در این مجلات، خوانندگان یا سازمانها باید هزینهای را پرداخت کنند تا بتوانند به مقالات و تحقیقات منتشر شده دسترسی پیدا کنند. محققان معمولاً مقالههای خود را به این مجلات ارسال میکنند تا از طریق این مجلات اعتبار بیشتری به دست آورند.
بهطورکلی میتوان مجلات Open Access (دسترسی آزاد) و Close Access (دسترسی محدود) را از 4 منظر مقایسه کرد که در زیر به بررسی آنها پرداختهشده است.
مقالات و محتوای مجلات Open Access برای همه افراد به صورت رایگان و بدون محدودیت قابل دسترسی است. هر کسی در هر نقطهای از جهان میتواند به این مقالات دسترسی داشته باشد اما دسترسی به مقالات و محتوای مجلات Close Access نیاز به پرداخت هزینه یا داشتن اشتراک دارد. تنها افرادی که هزینه اشتراک را پرداخت کردهاند یا از طریق مؤسسات آموزشی یا تحقیقاتی به این منابع دسترسی دارند، میتوانند مقالات را بخوانند.
در مجلات Open Access هزینههای انتشار معمولاً از نویسندگان دریافت میشود (Article Processing Charges یا APC). این هزینهها میتواند توسط نویسندگان، دانشگاهها، یا سازمانهای تأمین مالی پرداخت شود. در مجلاتClose Access هزینههای انتشار از طریق فروش اشتراکها و دسترسی به مقالات تأمین میشود. کتابخانهها، مؤسسات آموزشی و تحقیقاتی و افرادی که نیاز به دسترسی به مقالات دارند، اشتراک این مجلات را خریداری میکنند.
مقالات مجلات Open Access به دلیل دسترسی رایگان، احتمال بیشتری برای دیده شدن و استناد دارند. این امر میتواند به افزایش تأثیرگذاری علمی و اجتماعی مقالات کمک کند. مجلات Close Access معمولا دارای شاخص استنادی بالاتری هستند و اعتبار بیشتری در جامعه علمی دارند. انتشار در این مجلات میتواند به اعتبار و پیشرفت حرفهای محققان کمک کند.
کیفیت مجلات Open Access میتواند متغیر باشد. برخی از آنها دارای استانداردهای بالای علمی هستند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به دلیل نبود فرآیند داوری دقیق، کیفیت پایینتری داشته باشند. این موضوع به خصوص در مورد "مجلات شکارچی" (Predatory Journals) مطرح است. بسیاری از مجلات Close Access استانداردهای بالایی برای پذیرش و انتشار مقالات دارند و فرآیند داوری دقیقتری را اعمال میکنند. این امر میتواند به افزایش اعتبار و کیفیت مقالات منجر شود.
مجلات Close Access و Close Access، هر دو دارای مزیت ها و محدودیتت هستند که در زیر مزایا و معایب مجلات Open Access بررسی شده است.
مزایا
دسترسی رایگان و جهانی
محتوای مقالات برای همه افراد در سراسر جهان بدون هیچ هزینهای قابل دسترسی است. این امر به خصوص برای محققان و دانشجویان در کشورهای در حال توسعه بسیار مهم است.
افزایش دیدهشدن و استنادها
به دلیل دسترسی آزاد، احتمال بیشتری برای دیده شدن و استناد به مقالات وجود دارد که میتواند تأثیرگذاری پژوهش را افزایش دهد.
تسریع در تبادل دانش
با دسترسی آسان و سریع به نتایج پژوهشها، تبادل دانش و اطلاعات بین محققان و دانشگاهها سریعتر و مؤثرتر انجام میشود.
همکاری و مشارکت بینالمللی
دسترسی آزاد به مقالات علمی همکاریهای بینالمللی را تسهیل میکند. پژوهشگران از کشورهای مختلف میتوانند بهراحتی به مقالات دسترسی پیداکرده و بر اساس آنها همکاریهای علمی جدیدی را شکل دهند.
معایب
هزینههای انتشار برای نویسندگان
بسیاری از مجلات دسترسی آزاد هزینههای انتشار (Article Processing Charges یا APC) را از نویسندگان دریافت میکنند که میتواند برای برخی محققان هزینه بالایی باشد.
کیفیت و اعتبار
برخی از مجلات دسترسی آزاد ممکن است استانداردهای کیفیت پایینی داشته باشند و فرایند بررسی همتای دقیق نداشته باشند.
رقابت با مجلات معتبر
برخی از محققان هنوز ترجیح میدهند مقالات خود را در مجلات دسترسی محدود منتشر کنند که اعتبار بیشتری دارند و شاخص استنادی بالاتری دارند.
محدودیتهای مالی برای برخی محققان
پرداخت هزینههای مربوطه میتواند برای محققان و دانشجویان بهویژه در کشورهای کمدرآمد مشکلساز باشد.
مجلات Close Access یا دسترسی محدود نیز مزایا و معایب خود را دارند. در زیر به برخی از مهمترین آنها اشاره شده است.
مزایا
استانداردهای کیفی بالا
بسیاری از مجلات دسترسی محدود استانداردهای بالایی برای پذیرش و انتشار مقالات دارند که میتواند به کیفیت بالای مقالات کمک کند.
اعتبار و شهرت علمی
این مجلات معمولاً دارای اعتبار و شهرت بیشتری در جامعه علمی هستند و استناد به مقالات منتشر شده در این مجلات ممکن است بیشتر باشد. انتشار در این مجلات میتواند به اعتبار و پیشرفت حرفهای محققان کمک کند.
پشتیبانی مالی و منابع بیشتر
درآمد حاصل از اشتراک و فروش مقالات به ناشران امکان میدهد منابع مالی بیشتری برای بررسی دقیق مقالات، ویرایش حرفهای و انتشار با کیفیت فراهم کنند.
دسترسی به منابع جانبی
بسیاری از مجلات دسترسی محدود با ارائه خدمات اضافی مانند دسترسی به آرشیوهای گسترده، ابزارهای تحقیقاتی و منابع جانبی دیگر به مشترکان خود، ارزش بیشتری را ارائه میدهند.
معایب
محدودیت دسترسی
دسترسی به مقالات این مجلات نیاز به پرداخت هزینه دارد که میتواند محدودیتهایی برای محققان، دانشجویان و افراد علاقهمند به دانش، به خصوص در کشورهای در حال توسعه، ایجاد کند.
هزینههای بالا
دانشگاهها و موسسات تحقیقاتی باید بودجههای زیادی را برای خرید اشتراک این مجلات اختصاص دهند که ممکن است برای برخی از آنها چالشبرانگیز باشد.
کندی در انتشار دانش
محدودیت دسترسی به مقالات ممکن است تبادل سریع دانش و اطلاعات بین محققان را کندتر کند.
تأثیر بر تحقیقات عمومی
تحقیقات و نتایجی که میتوانند برای عموم مردم مفید باشند، در دسترس قرار نمیگیرند مگر اینکه افراد هزینههای اشتراک را پرداخت کنند.
هر دو نوع مجلات دارای نقش مهمی در اکوسیستم علمی هستند و انتخاب بین آنها بستگی به نیازها و اولویتهای محققان و مؤسسات علمی دارد. مجلات دسترسی آزاد میتوانند به گسترش دانش و دسترسی جهانی به تحقیقات کمک کنند، در حالی که مجلات دسترسی محدود میتوانند اعتبار و کیفیت بالاتری را ارائه دهند.انتخاب بین مجلات دسترسی محدود و دسترسی آزاد بستگی به اهداف و نیازهای محققان و نهادهای علمی دارد. در حالی که مجلات دسترسی محدود میتوانند اعتبار بالایی را ارائه دهند و استانداردهای کیفیتی بالایی دارند، مجلات دسترسی آزاد میتوانند به گسترش دانش و دسترسی جهانی به تحقیقات علمی کمک کنند. هر دو نوع مجلات نقش مهمی در اکوسیستم انتشار علمی ایفا میکنند و محققان باید با توجه به شرایط و نیازهای خود انتخاب مناسبی داشته باشند.
همانطور که گفته شد هدف اصلی مجلات Open Access دسترسی همگانی به مقالات این مجلات هستند. دسترسی به این مقالات و استفاده از آنها کار بسیار ساده و راحتی است در زیر به معرفی بهترین وبسایتهای دسترسی به این مجلات، پرداختهشده است.
CORE
وبسایت CORE (Connecting Repositories) یک پلتفرم آنلاین است که دسترسی آزاد به مقالات علمی و تحقیقات را فراهم میکند. این پلتفرم به عنوان یک مخزن دیجیتال عمل میکند و هدف آن تسهیل دسترسی به منابع علمی برای محققان، دانشجویان و علاقهمندان به علم است.
برای دسترسی به سایت CORE میتوانید به آدرس https://core.ac.uk/ مراجعه کنید.
DOAJ یا Directory of Open Access Journals
این پایگاه در سال 2003 راه اندازی شده است و هدف آن افزایش دسترسی به مجلات اوپن اکسس می باشد. مجلات نمایه شده در این پایگاه تقریباً تمامی حوزه های علوم را پوشش می دهد. این پایگاه قابلیت دسترسی به مجلات با کیفیت بالا را فراهم می کند. مجلات فهرستشده در DOAJ تحت یک فرآیند ارزیابی کیفی قرار میگیرند تا اطمینان حاصل شود که استانداردهای علمی را رعایت میکنند.
برای دسترسی به سایت DOAJ، میتوانید به آدرس doaj.org مراجعه کنید.
Science Open
این پلتفرم آنلاین برای انتشار و دسترسی به مقالات علمی است که باهدف ارتقاء و تسهیل دسترسی به تحقیقات علمی و فراهم کردن امکان تبادل دانش بین محققان ایجادشده است. جستجوی پیشرفته این وبسایت بسیار عالی و با جزئیات کامل طراحیشده است. این پایگاه در برلین قرار دارد در سال 2013 و باهدف ارتباط آسانتر بین جامعه دانشگاهی ایجادشده است. این پلتفرم امکاناتی را برای شبکهسازی و همکاری بین محققان فراهم میکند. کاربران میتوانند پروفایلهای خود را ایجاد کنند، با دیگران ارتباط برقرار کنند و در بحثها شرکت کنند. کاربران میتوانند مقالات را مرور و ارزیابی کنند که این به بهبود کیفیت مقالات و افزایش شفافیت علمی کمک میکند.
برای دسترسی به سایت Science Open و استفاده از خدمات آن، میتوانید به آدرس scienceopen.com مراجعه کنید.
PLOS یا Public Library of Science
PLOS (Public Library of Science) یک انتشارات علمی غیرانتفاعی است که به انتشار مقالات علمی و تحقیقاتی در زمینههای مختلف علمی میپردازد. هدف این سازمان ارائه دسترسی آزاد به مقالات علمی است، به این معنا که محققان و پژوهشگران میتوانند به محتوای علمی بدون هزینه دسترسی داشته باشند. پایگاه PLOSنقش بزرگی در دنیای مجلات اوپن اکسس دارد. در پایگاه PLOS میتوانید به صدها هزار مقاله اوپن اکسس بهصورت فوری و رایگان دسترسی داشته باشد.
برای دسترسی به سایت PLOS میتوانید به آدرس https://www.plos.org مراجعه کنید.
ERIC یا Education Resources Information Center
ERIC (Education Resources Information Center) یک پایگاه داده بزرگ و معتبر است که به ارائه اطلاعات و منابع علمی در زمینه آموزشوپرورش اختصاص دارد.ERIC بهعنوان یک منبع مهم برای پژوهشگران، معلمان و سیاستگذاران آموزشی شناخته میشود و بهطور خاص بر روی منابع علمی، مقالات پژوهشی، گزارشها و سایر مطالب مربوط به آموزش و یادگیری تمرکز دارد. این سایت شامل ابزارهای جستجو، اطلاعات در مورد نحوه استفاده از پایگاه داده و منابع مفید برای پژوهشگران و متخصصان آموزش است.
برای دسترسی به سایتERIC میتوانید به آدرس https://eric.ed.gov مراجعه کنید.
Semantic Scholar
.Semantic Scholar یک موتور جستجوی علمی و پایگاه داده پژوهشی است که توسط Allen Institute for AI توسعه یافته است. این ابزار برای جستجو و کشف مقالات علمی و تحقیقاتی طراحی شده و هدف آن ارتقاء دسترسی به اطلاعات علمی با استفاده از تکنولوژیهای پیشرفته هوش مصنوعی است. این سایت شامل ابزار جستجو، تحلیل مقالات، و امکاناتی برای کشف و مطالعه پژوهشهای علمی است.
برای دسترسی به Semantic Scholar و استفاده از خدمات آن، میتوانید به آدرس semanticscholar.org مراجعه کنید.
Google Scholar
Google Scholar یک موتور جستجوی علمی رایگان است که توسط Google توسعهیافته و به کاربران این امکان را میدهد که به جستجو و مرور مقالات علمی، پایاننامهها، کتابها، گزارشهای تحقیقاتی و سایر منابع علمی بپردازند. هدف Google Scholar ارائه یک ابزار جامع و قابلدسترس برای پژوهشگران، دانشجویان و سایر علاقهمندان به مقالات علمی است.
موسسه سینا ترجمه با گرد هم آوری اساتید و نخبگان کشور، میتواند راه شمارا درگرفتن پذیرش از هر نوع مجلات هموارتر سازد و شمارا به نتیجه مطلوب برساند. سینا ترجمه با انجام خدمات تخصصی مانند ترجمه گارانتی دار، ویراستاری حرفهای، فرمت بندی مطابق با مجله مربوطه و سابمیت و پیگیریهای مداوم تا زمان چاپ مقالات در کنار شما خواهد بود و شمارا از تمامی مراحل مطلع خواهد ساخت.. جهت ثبت سفارش چاپ مقاله در کنفرانس می توانید از طریق لینک زیر اقدام نمایید و یا با کارشناسان ما از طریق تماس، ایمیل و شبکه های مجازی ( واتساپ، تلگرام و اینستاگرام) در ارتباط باشید.
راه های ارتباطی با ما
بله، دانشگاهها و مؤسسات تحقیقاتی معتبر، اشتراکهای گستردهای در مجلات علمی و پایگاههای دادهای تخصصی دارند.
مجلات open access هزینه های مربوط به انتشار مقاله را از مولفان مقاله دریافت میکنند.
بله، انتشار مقاله در مجلات دسترسی محدود به طور مستقیم سود مالی برای نویسنده به همراه ندارد، میتواند به طور غیرمستقیم مزایای مالی و حرفهای مهمی داشته باشد. افزایش اعتبار علمی، فرصتهای شغلی بهتر، دریافت گرنتهای پژوهشی، ارتقای شغلی و حقوق، و فرصتهای مشاوره و سخنرانی از جمله مزایای غیرمستقیم این نوع انتشار مقالات هستند.