رفرنس نویسی در پایان نامه

در فرایند نگارش پایان‌نامه یکی از مهم ترین مواردی که بایستی به آن توجه نماییم، رفرنس دهی مقاله است. یک متن علمی اگر فاقد منبع و رفرنس باشد، هیچ ارزش و اعتباری نخواهد داشت. از طرفی خواننده به نوشته شما اعتماد نمی کند که از آن در نوشتن مقاله یا پایان نامه خود استفاده نماید. بنابرین رفرنس نویسی در پایان نامه یکی از الزامات بوده و بر اساس سبک پیشنهادی از سوی دانشگاه بایستی نوشته شود. با توجه به اینکه هر دانشگاهی دارای دستورالعمل و شیوه نگارشی مقاله خاص خود می باشد، بایستی قبل از آغاز به نوشتن مقاله، آن دستورالعمل ها را مطالعه کرده و نحوه رفرنس نویسی مورد قبول دانشگاه را دانست.
انواع مختلف سبک های رفرنس نویسی در پایان نامه وجود دارد که از پرکاربردترین آنها در رفرنس نویسی پایان نامه، سبک های ونکوور و هاروارد می باشد. البته برخی دانشگاه ممکن است سبک رفرنس نویسی APA و  را هم پیشنهاد کنند که این سبک بیشتر در مقالات بکار می رود. در مثال زیر یک رفرنس در سبک های مختلف رفرنس نویسی نوشته شده است که می توانید تفاوت بین آنها را که بسیار جزئی می باشد مشاهده نمایید.

Title: National Institutes of Health Consensus Development Conference statement: breast cancer screening for women ages 40–49, January 21–23, 1997

• mLA  :  National Institutes of Health Consensus Development Panel. "National Institutes of Health Consensus Development Conference statement: breast cancer screening for women ages 40–49, January 21–23, 1997." Journal of the National Cancer Institute 89.14 (1997): 960-965.
• APA  :  National Institutes of Health Consensus Development Panel. (1997). National Institutes of Health Consensus Development Conference statement: breast cancer screening for women ages 40–49, January 21–23, 1997. Journal of the National Cancer Institute, 89(14), 960-965.
• Chicago  :  National Institutes of Health Consensus Development Panel. "National Institutes of Health Consensus Development Conference statement: breast cancer screening for women ages 40–49, January 21–23, 1997." Journal of the National Cancer Institute 89, no. 14 (1997): 960-965.
• Harvard  :  National Institutes of Health Consensus Development Panel, 1997. National Institutes of Health Consensus Development Conference statement: breast cancer screening for women ages 40–49, January 21–23, 1997. Journal of the National Cancer Institute, 89(14), pp.960-965.
• Vancouver  :  National Institutes of Health Consensus Development Panel. National Institutes of Health Consensus Development Conference statement: breast cancer screening for women ages 40–49, January 21–23, 1997. Journal of the National Cancer Institute. 1997 Jul 16;89(14):960-5.

مثال بالا در خصوص رفرنس دهی به یک مقاله بود. اما گاهی ممکن است منبعی که از آن برای نوشتن پایان نامه خود استفاده کرده ایم مقاله نبوده باشد. مثلا ممکن است یک جمله را از یک کتاب برداشته باشیم و یا از یادداشت هایی که از یک کنگره یا همایش برداشته ایم را در پایان نامه استفاده نماییم.نحوه رفرنس دهی به کتاب و کنگره ها  و وبسایت ها با مقالات متفاوت است اما با هر کدام از سبک های بالا می تواند از در خصوص این منابع نیز استفاده شود. در زیر مثال های مربوط به رفرنس دهی به کتاب آورده شده است.

title of book :  The cancer book

• MLA  :  ooper, Geoffrey M. The cancer book: A guide to understanding the causes, prevention, and treatment of cancer. Jones & Bartlett Learning, 1993.
• APA  :  Cooper, G. M. (1993). The cancer book: A guide to understanding the causes, prevention, and treatment of cancer. Jones & Bartlett Learning.
• Chicago  :  Cooper, Geoffrey M. The cancer book: A guide to understanding the causes, prevention, and treatment of cancer. Jones & Bartlett Learning, 1993.
• Harvard  :   Cooper, G.M., 1993. The cancer book: A guide to understanding the causes, prevention, and treatment of cancer. Jones & Bartlett Learning.
• Vancouver  :  Cooper GM. The cancer book: A guide to understanding the causes, prevention, and treatment of cancer. Jones & Bartlett Learning; 1993.

شیوه رفرنس دهی به کتاب، مقاله، وب‌سایت، پایان‌نامه و… متفاوت است. در برخی دانشگاه‌ها از یک شیوه ارجاع استاندارد نظیر APA، MLA، شیکاگو، ونکوور و … استفاده می‌کنند. در برخی دانشگاه‌های دیگر شیوه مربوط به خود را دارند. در این دانشگاه‌ها با استفاده از یکی از شیوه‌های استاندارد استفاده می‌کنند. اما جزییات و شخصی‌سازی مربوط به خود را در این زمینه ذکر می‌کنند.

نحوه چینش رفرنس ها در انتهای پایان نامه

به طور کلی باید هر منبعی که در درون متن ذکر می‌کنید بایستی در لیست رفرنس های انتهای متن نیز ذکر شود. معمولا در ابتدا شیوه ارجاع به رفرنس نویسی در پایان‎‌نامه بصورت منابع فارسی، سپس منابع انگلیسی و سایر زبان‌ها قرار می‌گیرفت و سپس به ترتیب حروف الفبا مرتب می شدند ( مانند سبک APA). در بعضی از موارد لازم نیز  ترتیب رفرنس ها تفکیک میشد. به این ترتیب که ابتدا منابع کتاب، سپس مقاله و … دسته بندی می شد. اما امروزه بیشتر از ترتیب عددی و یا شماره‌ای استفاده می‌شود. در این روش اعداد می تواند در انتهای جمله در داخل [ ] قرار بگیرد و یا بصورت عدد کوچک در بالای جمله بدون کروشه نمایش داده شود. معمولا در رفرنس نویسی پایان نامه از حالت [  ] استفاده می شود. مثل حالت زیر.

سیگار شایع ترین علت رخداد سرطان سینه در جمعیت جهان است [2].

نحوه رفرنس نویسی در پایان نامه

لازم به ذکر است که رفرنس نویسی پایان نامه بصورت دستی و یا با نرم افزار رفرنس دهی  endnot انجام می شود. در شیوه دستی احتمال رخداد خطا بسیار بالا می باشد و هر بار که می خواهید متن پایان نامه را ویرایش کنید و یا بخشی از متن را حذف یا به آن اضافه نمایید مجبور خواهید بود کل ترتیب رفرنس پایان نامه به هم  می خورد. اما در روش endnot این اتفاق نمی افتد و شما برای رفرنس های پایان نامه خود یک کتابخانه درست می کنید که در صورت ویرایش متن پایان نامه و حذف یا اضافه کردن یک رفرنس به متن، هیچ اتفاقی در متن نمی افتد و برنامه بصورت خودکار ترتیب رفرنس ها را اصلاح می کند.