فصل 4 پایان نامه شامل نتایج و یافته های پژوهش می باشد که مهم ترین بخش از یک پایان نامه محسوب می شود و لازم است تا داده های آماری به درستی تجزیه و تحلیل شوند.
نگارش پایان نامه کارشناسی ارشد و دکتری یک پروسه نسبتا طولانی می باشد که در چندین مرحله انجام میگیرد. یعنی ابتدا یک موضوع مشخصی برای آن تعیین می شود. موضوع در جلسه پژوهشی دانشگاه بررسی و تائید می شود. بعد از تائید یک طرح اولیه از پژوهش تحت عنوان پروپوزال به دانشگاه داده می شود که آن نیز در جلسه پژوهشی دانشگاه بررسی شده و بعد از تائید، دانشجو اجازه آغاز انجام پایان نامه خود را پیدا می کند.
یک پایان نامه بطور کلی از 5 فصل تشکیل شده است که شامل :
فصول 1و 2 پایان نامه بیشتر در خصوص موضوع تحقیق صحبت می کند، یک پیشینه ای از موضوع شما ارائه داده و فرضیات و مساله اصلی تحقیق را مطرح می کند. و بطور کلی هدف از نوشتن این دو فصل، آشنایی خواننده با موضوع تحقیق است. بنابراین این دو فصل هیچ ارتباطی به کار عملی پایان نامه نداشته و دانشجو قبل از آغاز کار عملی می تواند بر اساس مطالعات و جمع آوری اطلاعات از مقالات و کتب مرتبط با موضوع، این فصول را بنویسد.
فصل سوم پایان نامه که تحت عنوان روش کار نامیده می شود، تمامی مراحل کار عملی را ارئه می دهد. اینکه چه مسیری طی شده است تا نتایج این پژوهش حاصل شود. از چه مواد و لوازم و ابزاری برای رسیدن به اهداف استفاده شده است. تمامی این موارد بایستی بطور کامل و جامع در پایان نامه ذکر شود.
اما مهم ترین بخش از پایان نامه، مربوط به فصول 4 و 5 پایان نامه می باشد. این دو فصل در واقع ارائه دهنده نتایج کار شما می باشد. شما در این فصول به ذکر مواردی چون تجزیه و تحلیل اطلاعات، تفسیر اطلاعات بدست آمده، پاسخ به سوالات پژوهش، رد یا اثبات فرضیه مطرح شده، و در آخر نتیجهگیری و پیشنهادهای برای پژوهشهای آتی می پردازید. در این بین، فصل 4 از اهمیت بالایی برخوردار است و بیشترین توجه داوران جلسه دفاع نیز بر روی این بخش معطوف می شود. فصل چهارم پایان نامه به عنوان «یافته های پژوهش» شامل بخش های زیر می باشد:
شما در فصل 4 کلیه نتایج کارتان را بصورت دقیق در قالب جمله و یا جداول و نمودارها ذکر می کنید. با توجه به اینکه در فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها صورت می گیرد، نیاز به برخی نرم افزارهای تجزیه و تحلیل آماری مثل SPSS،minitab، amos و …می باشد. اگر آشنایی کامل با همچین نرم افزارهایی را دارید به راحتی خواهید توانست تحلیل آماری داده ها خام خود را انجام دهید. اما اگر مبتدی هستید، بهتر است از یک فرد آشنا به این نرم افزار کمک بگیرید. با توجه به اینکه امروزه بیشتر تحقیقات و پژوهش های انجام شده در دانشگاه ها بیشتر جنبه کمی دارند بنابراین یادگیری روش های آماری بویژه آمار استنباطی به تمامی دانشجویان توصیه می شود. برای این کار لازم است تا با نحوه استفاده از نرم افزارهای آماری و بویژه انجام تحلیل آماری Spss آشنا شوند.
در برخی از تحقیقات که بصورت طرح پرسشنامه یا مصاحبه می باشد نیاز است تا اطلاعات خام آنها استخراج و توسط نرم افزارهای آماری تحلیل شود. برای این منظور بایستی مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید تا به نتایج مطلوب دست یابید:
تجزیه و تحلیل اطلاعات یکی از پایه های اصلی هر پژوهش می باشد که با کمک آن تمامی فعالیتهای پژوهشی تا رسیدن به یک نتیجه مطلوب، کنترل و هدایت می شوند. اولین داده هایی که شما از مطالعه بدست می آورید، بصورت داده های خام هستند که هیچ معنی و مفهومی ندارند. برای آنکه بتوانیم این اعداد و ارقام نامفهوم را معنی دار نماییم، بایستی از روش های آماری استفاده کنیم. اولین قدم بعد از جمع اوری اطلاعات، پردازش آنها می باشد تا بتوانید در نهایت آنها را تحلیل نمایید. از جمله مهم ترین کارهایی که در این مرحله باید انجام داد، ﻣﺮﺗﺐ ﮐﺮدن و ﺗﻨﻈﯿﻢ داده ﻫﺎ، ﮐﺪﮔﺬاری داده ﻫا و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ داده ﻫﺎ می باشد.
در این مرحله داده های جمع آوری شده مجددا بازبینی و مرتب می شوند. منظور از بازبینی اطمینان از وجود اشتباهات و خطاها در داده های اولیه می باشد تا قبل از تحلیل آماری آنها، بتوانیم این خطاها را رفع نماییم. تمامی داده ﻫﺎ بایستی در ﻗﺎﻟﺐ و ﻓﺮﻣﺖ ﯾﮑﺴﺎن در ﺑﯿﺎیند. اگر تعدادی از پرسش ها بدون پاسخ مانده است باید تکمیل شود. اگر پاسخ سئوالات با یکدیگر همخوانی ندارند میبایست علت روشن شده و پرسشنامه اصلاح گردد. در نهایت داده های صحیح با استفاده از روش های آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرند.
قبل از ﺗﺤﻠﯿﻞ داده ﻫﺎ لازم است تا ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻧﺮم اﻓﺰار آﻣﺎری، داده های خام را ﮐﺪﮔﺬاری کرده و ﺑﻪ ﺻﻮرت داده ﻫﺎی ﻋﺪدی در ﺑﯿﺎورﯾﺪ. زمانی کدگذاری داده ها را انجام دهید که از صحت آنها اطمینان حاصل کرده اید.
بعد از کدگذاری، داده های آماری بایستی وارد سیستم کامیوتر شوند تا بتوانید با استفاده از نرم افزارهای آماری آنها را تحلیل نمایید. داده های جمع آوری شده می تواند به صورت دستی یا رایانه ای تجزیه و تحلیل شوند. امروزه تقربیا در همه موارد این امر با استفاده از رایانه و نرم افزارهای مختلف تجزیه و تحلیل آماری انجام می شود.
در نهایت بر اساس نوع مطالعه خود، روش تحلیلی مناسب را انتخاب کرده و اطلاعات خود را تجزیه و تحلیل نمایید. دو دسته پردازش اصلی به طور عمده در تحقیقات مختلف بر روی داده ها انجام می شود. برای اینکار از روش آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده می گردد.( برای اطلاعات بیشتر در خصوص این دو روش آماری مطلب " روش های آماری در پایان نامه" را مطالعه نمایید)
بعد از آنکه نتایج داده ها توسط نرم افزارهای آماری بررسی شد، نوبت به تجزیه و تحلیل آنها می رسد. در این مرحله شما بایستی بدون نیاز به نرم افزار خاصی و با کمک روش های ذهنی و قدرت تجزیه و تحلیل خود، به آنالیز نتایج خود بپردازید. تجزیه و تحلیل آماری داده به دو صورت کمی و کیفی انجام میگیرد. مهم ترین عاملی که در انتخاب روش تحلیل تاثیر می گذارد، نوع داده های جمع آوری شده توسط محقق است. از این رو پژوهش ها یا بصورت کیفی تحلیل کی شوند و با بصورت کمی. از مهم ترین تفاوت های تجزیه و تحلیل کیفی و کمی این است که در پژوهش های کیفی به ساخت فرضیه و در پژوهش کمی به آزمون فرضیه پرداخته می شود.
پژوهش هایی که از نوع کتابخانهای و نظری هستند و اطلاعات با استفاده از ابزارهای سنجش مانند فیش، جدول، کارت و امثال آن جمع آوری میشود، از نوع پژوهش های کیفی محسوب می شوند. این نوع تجزیه و تحلیل اصول خاص خود را دارد. طبق نظریه شاتون، رهیافتهای موجود در زمینه تحلیل محتوا به سه بخش تقسیم می شوند:
به کارگیری هر یک از این روشها بر اساس موضوع و ساختار پایاننامه متفاوت است. بنابراین بهتر است در انتخاب هر کدام از این روش ها با استاد راهنمای خود مشورت نمایید تا بهترین گزینه را برای تحلیل آماری نتایج خود انتخاب نمایید.
در این روش دادههای خام جمع آوری شده به دادههای معنی دار و کمی تبدیل میشوند. این دادهها که در قالب شمارش و عدد هستند، با آزمونهای مناسب مورد اندازه گیری واقع میشوند. سپس پژوهشگر داده های عددی را با کمک روش های آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهد.
فصل آخر پایاننامه که تحت عنوان بحث نامیده می شود، در واقع تمامی نتایج شما و نتایج مطالعات قبلی را به چالش می کشد. در فصل پنجم نیازی نیست نتایج مجددا تکرار شود، در واقع پژوهشگر بایستی بدن هیچ سوء گیری، بصورت کاملا دقیق و منطقی یافته های خود را بررسی نموده و آنها را با یافته های مطالعات قبلی مقایسه نماید. نوشتن بخش بحث پایان نامه نیاز به مهارت تحلیلی بالایی دارد. اینکه فرد بتواند نتایج کار خود را به دیگر نتایج تعمیمداده و نقاط مشترک و تفاوت های موجود را پیدا کند، بسیار مهم می باشد.
بعد از اتمام این بخش، تیتری تحت عنوان نتیجه گیری نهایی در انتهای بحث نوشته می شود و دانشجو یا محقق پیشنهادهای خود را برای پژوهشهای بعدی مرتبط با موضوع خود مطرح می کند. این پیشنهادها نشاندهنده این نکته است که پژوهشگران از چه جنبههای پژوهش خود را وسیع میبیند.
به طور کلی فصل پنجم به عنوان «یافته های پژوهش» موارد زیر را پوشش میدهد:
پایاننامه نویسی فرآیندی چند فصلی است. از آنجا که فصل چهارم و پنجم آن از حیث تجریه و تحلیل و جمعبندی دارای اهمیت بسیاری است. پژوهشگر همواره به روشهای بهکارگیری تحلیل دادهها میپردازد. در حین نگارش فصل چهارم و بویژه فصل پنجم، پژوهشگران با دقت نظر و سوءگیری مطالب خود را جمعبندی میکنند. مطالب ذکر شده در این دو فصل همواره مورد نظر خوانندگان و داوران پایاننامه خواهد بود. به این منظور بهکارگیری نکات و اصول اساسی در این دو فصل پژوهشگر را در ارائه یک پایاننامه مناسب یاری خواهد داد.