دستورالعمل تدوین و نگارش پایاننامه ها در دانشگاه های مختلف کاملا متفاوت است.شیوه نگارش مقاله در دانشگاه تهران را در این بخش مطالعه فرمایید.
اجزای اصلی پایاننامه عبارتند از :
بخش هاي اصلي يك پايان نامه يك پاياننامه يا رساله به طور معمول به ترتيب داراي بخشهاي زير است:
- فرم زركوب روي جلد به فارسي:جلد پایاننامه یکی از اجزایی است که باید مطابق اصول همان دانشگاه باشد رنگ جلد نشان دهنده سال و نام دانشگاه میباشد.روی جلد باید اطلاعاتی از قبیل آرم دانشگاه نام دانشگاه نام دانشکده عنوان پایاننامه سال نگارش پایاننامه درج شود.
- فرم داخلي جلد به فارسي (مندرجات روي جلد):در داخل پایاننامه باید یک صفحه را اختصاص دهیم و در آن اطلاعات مندرج شده روی جلد را بنویسیم.
- بسم ا...الرحمن الرحيم:یک صفحه سفید کامل باید به کلمه بسم الله الرحمن الرحیم اختصاص دهیم.
- تأييديه ي هيأت داوران جلسه ي دفاع از پاياننامه/رساله:نامه تاییدیه هیات داوران که توسط داوران آن دانشگاه باید امضا شود این نامه را باید در این بخش از پایاننامه قرار دهید.
- تعهدنامه اصالت اثر :تعهد نامه یا اصالت نامه نیز از طرف دانشگاه به شما داده میشود و شما باید این نامه را با اطلاعات شخصیتان پر کنید و در این بخش قرار دهید.
- حق چاپ و تكثير و مالكيت نتايج:در این صفحه باید حق چاپ و تکثیر را نوشته و در قالب یک نوشته کوتاه توضیح دهید که پایاننامه و تمام نتایج و تحقیقات متعلق به شما میباشد.
- تقديم (اختياري) :اگر میخواهید پایان نامه را به کسی تقدیم کنید در این بخش باید نام آنرا بنویسید این صفحه کاملا اختیاری میباشد و در صورت تمایل میتوانید این بخش را قرار دهید.
- تشكر و قدرداني (اختياري):در این صفحه و در قالب یک متن ادبی میتوانید از تمامی کسانی که شما را در این مسیر همراهی کرده اند تشکر و قدردانی نمایید.
- چكيده پايان نامه به فارسي (حداكثر 300 واژه) :بخش چکیده پایاننامه خلاصه از قسمت های اصلی پایاننامه میباشد که باید در این قسمت بنویسید چکیده را باید در یک الی یک و نیم صفحه بنویسید.
- فهرست مطالب (شامل عناوين اصلي و فرعي، عنوان كتاب نامه، و عنوان پيوست ها):همه تقریبا با فهرست مطالب آشنا هستند و میدانند که فهرست مطالب چیست و چه کاربردی دارد.فهرست مطالب در واقع شماره صفحهات را نشان میدهد و سعی کنید در این بخش اشتباه نکنید چون اشتباه در یک قسمت باعث میشود نظم کل صفحات به هم بخورد.
- فهرست اشكال (در صورت وجود) :اگر در نوشته خود از اشکال و جداول استفاده کرده اید در این بخش به آنها اشاره نمایید.
- فهرست جداول (در صورت وجود):فهرست جداول نیز به همین صورت میباشد و شما باید از جداولی که در طول تحقیق استفاده کرده اید را در این صفحه اشاره کنید و بنویسید.
- فهرست علائم اختصاري (در صورت وجود) :اگر در طول پایاننامه از علایم اختصاری استفاده کرده اید در این بخش باید آنها را بنویسید و توضیح کامل ارائه کنید.
- بدنه اصلي پاياننامه كه هر قسمت در قالب يك فصل آورده مي شوند:و اما بدنه اصلی پایاننامه که تشکیل شده از اجزای زیر میباشد.
- مقدمه:مقدمه باید به خواننده یک اطلاعات کلی در مورد بخش های اصلی پایاننامه بدهد که قبل از خواندن محتوای اصلی اگر خواننده شروع به مطالعه این بخش کند کاملا متوجه شود که در مورد چه چیزهایی قرار است مطالعه کند.
- مروري بر مطالعات انجام شده يا پيشينه تحقيق:این بخش باید نوشته شود و در این قسمت شما باید روش تحقیقاتی خود و ابزار هایی که در طول تحقیق به کار گرفته اید را بنویسید.
- روش تحقيق و داده ها :داده های به دست آمده از تحقیق را در این بخش بنویسید و تحلیل و بررسی های لازم را انجام دهید و سپس نتایج به دست آمده را بنویسید.
- نتايج (يافته ها) :نتایج یا اهداف پایاننامه نیز جز اجزای بسیار مهم میباشند زیرا اگر تحقیقات شما منتهی به یک هدف یا نتیجه گیری کلی نشود واضح است که تحقیقات اهمیتی نخواهند داشت.
- بحث و نتيجه گيري همراه با مطالعات آتي يا پيشنهادها:اگر در طول تحقیقات به بخش هایی دست یافته اید که نمیتوانند جز اجزای اصلی باشند در این قسمت باید آنها را به عنوان پیشنهادات بنویسید.
- ليست مقالات ارائه شده (بر اساس نظر دانشكده)
- فهرست منابع و مأخذ:اگر در طول تحقیقات از نوشته های افراد دیگری استفاده کرده اید و یا اگر به منابع دیگری استناد کرده اید در این بخش آنها را باید به صورت نام مرجع و نام نویسنده بنویسیدواگر به این بخش اشاره نکنید این عمل یک سرقت علمی به حساب خواهد آمد و دچار مشکل خواهید شد.
- پيوستها (در صورت وجود): میتوانید اگر از نامه یا نوشته ای که متعلق به شما نیست در طول تحقیق استفاده کرده اید در این بخش آنها را قرار دهید و نوشته را به این بخش ارجاع دهید.
- چكيده به انگليسي (حداكثر 300 واژه): چکیده ای که نوشته اید را باید به انگلیسی ترجمه کنید و در این بخش دوباره به انگلیسی بنویسید.
- صفحه عنوان انگليسي:در ابتدای پایاننامه که یک صفحه را به عنوان اختصاص دادید در این بخش دوباره به انگلیسی بنویسید.
- پشت جلد:پشت جلد پایاننامه را نیز مانند جلد اصلی که در ابتدا وجود داشت در این بخش به انگلیسی قرار دهید.
طرح بندي صفحات پايان نامه بايد در قطع كاغذ A4 تدوين شود و به صورت دورو چاپ و صحافي گردد. حاشيه هاي بالا و پايين كاغذ، به ترتيب برابر 35 و 25 ميليمتر و حاشيه چپ و راست كاغذ براي سمت صحافي شده 35 ميليمتر و براي سمت آزاد برابر 25 ميليمتر مي باشد. شايان ذكر است كه صفحه هاي ابتدايي و انتهايي پاياننامه (شامل فرم داخلي جلد به فارسي ،بسم ا...الرحمن الرحيم، تأييديه ي هيأت داوران، تعهدنامه اصالت اثر، حق چاپ و تكثير و مالكيت نتايج، تقديم، تشكر و قدرداني و چكيده) نياز است كه به صورت يك رو چاپ گردند.
توجه :
- حاشيه هاي چپ و راست صفحات به صورت يك در ميان بايد عوض شود تا فقط كناره هاي با حاشيه بيشتر، صحافي گردد.
- شروع هر فصل از صفحه فرد آغاز گردد.
- نبايد صفحهاي مستقل براي عنوان فصل اختصاص يابد.
- متن فارسي - اندازه قلم فارسي به كار رفته براي نگارش متن 14 و اندازه قلم لاتين، بسته به نوع قلم، بايد 1 يا2 واحد كوچكتر از قلم فارسي تعيين گردد تا تمام نوشته ها هم اندازه باشند (به عنوان مثال قلم فارسي لوتوس 14 با قلم لاتين تايمزنيورومن 12 هخواني دارد)
- اندازه قلم پاورقي بايد 2 واحد كوچكتر از متن اصلي باشد.
- نوع قلم فارسي، لوتوس يا نازنين و نوع قلم انگليسي، تايمز نيورومن باشد.
- فاصله بين خطوط 10 ميليمتر تا 15/1 تك خط line single 15,1 باشد.
- در هر صفحه حدود 22 سطر گنجانده شود.
- بين پاراگراف ها، حدود 5/0 تا يك سطر خالي باشد ولي بعد از آن نياز به فضاي خالي اضافي نيست.
- بين تيترهاي اصلي و فرعي كه در دو سطر متوالي مي آيند، نياز به فضاي خالي اضافي نيست.
- رابطه و معادله ها نبايد در ميان متن ارائه شوند.
- قراردادن اعداد يا عبارتهاي كسري در متن مجاز است ولي بايد خط كسري با خط كج (/) نوشته شود تا فاصله بين خطوط تغيير نكند.
- در صفحه ابتداي هر فصل، يك سوم ابتداي صفحه به عنوان فضاي خالي در نظر گرفته شود.
- تعداد سطرهاي پاراگراف ها متناسب با هم باشد. داشتن پاراگراف هاي خيلي كوتاه (مثل 2 يا 3 سطري) ياپاراگراف هاي خيلي بلند (حدود يك صفحه) مطلوب نيست.
- كلمات انگليسي در متن استفاده نشوند. تنها در صورت لزوم معادل انگليسي كلمات در داخل پرانتز ارائه شود. البته در هر حالت، قرارگيري معادل انگليسي در پاورقي توصيه مؤكد ميشود.
- قرارگيري علامتهاي اختصاري مثل ASCE يا ASTM در متن ايرادي ندارد ولي بايد معادل كامل انگليسي آنها در اولين بار در پاورقي بيايد.
- قرارگيري اسامي تجاري در متن به صورت انگليسي مجاز نيست مگر اينكه نام نرمافزار مثل MATLAB باشد.
- كليه علامتهاي نقطه گذاري (نگارشي) شامل نقطه، علامت سؤال، ويرگول و ...، بايد بدون فاصله از حرف قبلي و با يك فاصله از حرف بعدي درج شود.
- بين كلمات مجزا و همچنين بين حروف اضافه و ربط (مثل و، كه، يا) با ساير كلمات يك فاصله درج شود.
- پرانتز باز، كروشه باز، و موارد مشابه با يك فاصله از حرف قبلي و با يك فاصله از حرف بعدي درج شود.
- پيشوندها و پسوندها بدون فاصله از كلمه مربوط درج گردند. براي مثال پيشتنيده درست ولي پيش تنيده غلط است زيرا در حالت دوم پيش و تنيده فاصله خالي درج شده است.
- در بين بخشهاي مختلف كلمات مركب مثل شماره گذاري فاصله خالي درج نشود.
- اعدادي كه مربوط به فرمول يا شكل و جدول نيستند در متن به صورت فارسي باشند. البته بهتر است اعداد مربوط به شكلها و جدولها هم فارسي باشند.
- شماره صفحات به فارسي نوشته شوند.
- تمام شكلها و جداول و روابط رياضي به صورت مستقل شماره گذاري شوند. شماره آنها با شماره فصل شروع شود.
- براي اشاره به شماره شكلها، جداول و روابط در متن نياز به پرانتز نيست.
- نام محققين بدون ذكر لقب آقا، خانم، دكتر و ... ذكر شود. نام افراد غيرايراني به صورت فارسي ذكر گردد و نام لاتين آنها در اولين استفاده در پاورقي ذكر شود.
- آوردن ضمير اول شخص مفرد يا جمع در متن توصيه نمي شود.
