اگر مادری بيشتر از دو پسر داشته باشد، در صورتی که قبلا پسران دیگر از معافیت کفالت مادر استفاده نکرده باشند ،مشمول ميتواند براي معافيت اقدام نمايد.
ماده 44 مکرر قانون وظیفه عمومی:
معافیت مددجویان
ماده 44 مکرر قانون وظیفه عمومی معافیت یک فرزند مادر فاقد شوهر تحت پوشش کمیته امداد یا بهزیستی:
برخلاف روال گذشته که مادر تحت پوشش كميته يا بهزيستي كه می بایست تنها دو فرزند پسر داشته باشد، اما ديگر تعداد پسران موردي ندارد و مادر اگر حتي بيشتر از دو تا پسر داشته باشد در صورتی که قبلا برادران دیگر از معافیت کفالت مادر استفاده نکرده باشند ،مشمول ميتواند براي معافيت اقدام نمايد.
چنانچه فرزندان واجد شرایط مادر بیش از یک فرزند باشند انتخاب مشمولی که باید معاف شود با مادر خواهد بود.
شرط اصلی در این معافیت فاقد همسربودن مادر به دلیل فوت شوهر یا طلاق از وی می باشد و مادرانی که همسرشان غایب مفقودالاثر شده یا در حبس میباشند در شمول این مقررات قرار نمی گیرند.
معافیت مشمول دارای فرزند معلول:
در این معافیت غیبت مشمول مانع رسیدگی به درخواست وی می باشد(غيبت مشمول اشكال دارد) و فرزند وی(مشمول) باید تحت پوشش بهزیستی قرار داشته باشد.
معافیت تنها پسر خانواده هایی که دارای سه فرزند دختر میباشند:
مشمول می بایست تنها پسر خانواده بوده و فاقد هرگونه برادر بیشتر یا کمتر از 18 سال باشد.(مشمول اصلا نبايد برادر داشته باشد)
وجود برادران غایب مفقودالاثر یا در حبس مانع بهره مندی مشمول از معافیت است.(و به او معافيت تعلق نمي گيرد)
تاهل(ازدواج كرده) یا مطلقه بودن(طلاق گرفته) خواهران مانع معافیت مشمول نمی باشد.(معافيت به او تعلق مي گيرد)
در این معافیت غیبت مشمول مانع رسیدگی به درخواست وی بوده(غيبت مشكل دارد ) ولي در صورت فوت یا معلولیت فرد معاف شده پسر متولد شده دیگر نمی تواند از این معافیت استفاده کند.
در زمان درخواست و رسیدگی به این معافیت حداقل میبایست سه نفر ازخواهران مشمول در قید حیات باشند.
در صورتی که پدر در قید حیات باشد وضعیت جسمانی وی ملاک رسیدگی نبوده و صرفا تحت پوشش بودن وی یا مادر مشمول در کمیته امداد یا بهزیستی شرط اصلی رسیدگی میباشد.(پدر يا مادر حتما بايد تحت پوشش كميته و يا بهزيستي باشند)
استفاده برادر ناتنی از این معافیت در صورتی که خواهران از طریق پدر یا مادر با مشمول دارای رابطه نسبی باشند بلامانع است.(بايد يا از پدر و يا از مادر يكي باشند)
معافیت مشمولانی که با بانوان دارای معلولیت جسمی –حرکتی ازدواج کنند:
مشمولانی که با بانوان معلول ازدواج می کنند از معافیت موقت 5 ساله استفاده و در صورت استمرار ازدواج پس از اتمام5 سال از معافیت دائم برخوردارمی شوند.
تبصره:در صورتی که مشمول در مدت معافیت موقت به دلیل فوت یا طلاق همسر شرایط معافیت را از دست داده و خود را ظرف مدت 6 ماه از تاریخ وقوع معرفی نکرده باشد غایب محسوب می گردد و برابر مقررات با وی رفتار خواهد شد.
ملاک محاسبه معافیت موقت ، از تاریخ ازدواج(ثبت عقد)بوده و زمان معلولیت دررسیدگی موثر نیست.
مثال:مشمولی که در تاریخ 1385/04/20 با خانم معلول ازدواج کرده باشد چون بیش از 5سال از تاریخ ازدواج سپری شده درخواست کارت معافیت دائم بلامانع خواهد بود(اشكالي ندارد).
چنانچه مشمول از معافیت موقت به سبب معلولیت همسربهره مند شده باشد(معافيت موقت به او تعلق گرفته باشد) و همسر وی(مشمول) بعد از خاتمه 5 سال ازدواجشان، و قبل از صدور کارت فوت نماید(زنش فوت نمايد) درخواست کارت معافیت دائم برای مشمول بلامانع خواهد بود.(كارت معافيت براي مشمول صادر خواهد شد)
در این معافیت غیبت مشمول مانع رسیدگی بوده(مشمول نبايد غيبت داشته باشد) و در صورت فوت یا طلاق فرد معاف شده(در صورت فوت يا طلاق مشمول) و ازدواج مجدد معلول(زن) استفاده همسر جديداز معافیت نیز بلامانع است (اشكالي ندارد).
برای بهره مندی از این معافیت معلول باید تحت پوشش بهزیستی باشد.
با عنایت به اینکه برابر تبصره ماده «1»قانون حمایت جامع از حقوق معلولان ،معلولیت در سه حوزه جسمی،ذهنی و روانی دسته بندی شده است ،منظور از معلولیت جسمی –حرکتی وجود معلولیت در حوزه های جسمی(ارتوپدی،جراحی مغز و اعصاب و ...)بینایی ،شنوایی و گفتاری میباشد و معلولیت های ذهنی و روانی در این نوع معافیت ملاک رسیدگی نخواهد بود.(بيماريهاي ذهني و رواني به تنهايي شامل معافيت نمي شود)
تبصره:درصورتی که معلولیت به صورت توامان (ترکیبی)بوده و معلولیت ذهنی یا روانی منجر به ایجاد معلولیت جسمی نیز شده باشد رسیدگی به درخواست مشمول با رعایت مقررات مندرج در ابلاغیه فوق الذکر بلامانع است.