در این متن قصد داریم به معرفی شناخته شدهترین سبک های رفرنس نویسی کاربردی در پایاننامه بپردازیم.
رعایت روش رفرنس نویسی یا ارجاع دهی مناسب اولین گام برای اجتناب از سرقت ادبی است. هرگاه شما از تحقیق، ایده و یا نوشتهی فرد دیگری استفاده میکنید، لازم است لیست کاملی از اطلاعات نویسنده یا صاحب ایده را، در پایان نوشتهی خود تحت عنوان منابع تحقیق، درج نمایید. به این عمل در اصلاح رفرنس نویسی یا ارجاع دهی میگویند.
روش رفرنس نویسی (APA (American psychological association برای موسسههای دانشگاهی توسط انجمن روانشناسی آمریکا، خلق شد. این روش ارجاع دهی بیشتر برای کارهای پژوهشی و تحقیقات اجتماعی مانند پایان نامه روانشناسی، پایان نامه جامعه شناسی، پایان نامه علوم تربیتی و … و پزشکی مورد استفاده قرار میگیرد. در سبک رفرنس نگاری APA از هر چهار طرف کاغذ یک اینچ (معادل ۲. ۵۴ سانتی متر) فاصله اعمال میشود. فونت مورد استفاده در این سبک عموما Times New Roman میباشد.
در این روش ارجاع دهی قسمتی از اطلاعات منبع در متن نوشته میآید و شکل کاملتری از مشخصات منبع در انتهای فایل متنی یا همان قسمت منابع یا مآخذ، قید میشود. برای مثال اگر قسمتی از نوشتهی یک کتاب را مورد استفاده قرار میدهیم، بعد از اتمام جمله درداخل پرانتز، نام کتاب- نام نویسنده و سال انتشار را به عنوان رفرنس آن نوشته میآوریم. اگر متن استفاده شده ۲ نویسنده داشت نام هر دو را در پرانتز قید میکنیم و اگر بیش از ۲ نویسنده داشت، به نوشتن نام اولین نویسنده «و همکاران»، در داخل متن اکتفا میکنیم.
روش های مختلفی برای استناد به منابع وجود دارد و ژورنال های مختلف در سراسر دنیا هرکدام از سبک های خاصی استفاده می کنند. م
در این روش نام خانوادگی نویسنده و سال چاپ اثر و در صورت نیاز شماره صفحه داخل پرانتز قرار گرفته و در متن استفاده می شوند. مابقی جزئیات مربوط به منبع در انتها و در فهرست منابع ذکر می شود.
سبک MLA عموماً برای نوشتههای مربوط به شاخهی ادبیات و علوم انسانی، مورد استفاده قرار میگیرد. یعنی بیشتر زمانهایی که منبع ما از نوع کتاب است، از این روش استفاده میکنیم. این روش از استناد، برای هر منبع، نیاز به دو قسمت دارد. یک قسمت در متن اصلی و یک قسمت به انتهای نوشته یعنی بخش منابع یا ارجاعات. در متن اصلی دقیقاً بعد از تمام شدن متن استناد شده از کتاب، در داخل پرانتز، نام خانوادگی نویسنده با یک فاصله و شمارهی صفحه قید میشود؛ مثل ( کاظمی ۲۵ )، و مابقی اطلاعات مربوط به کتاب در قسمت انتهایی یا همان منابع، آورده میشود.
این سبک از استناد برای مقالات و تحقیقات پزشکی استفاده میشود. در این روش رفرنس نویسی به هر منبع یک شماره نسبت داده میشود و با آوردن این شمارهها در متن نوشته، به منبع مورد نظر اشاره میکنیم. در بخش منابع یا ارجاعات هم یک لیست شمارهگذاری شده از رفرنسها به همراه کلیهی اطلاعات، در اختیار خواننده قرار میدهیم.
زمانی که شما قصد انتشار یک متن را دارید، این روش استاندارد محسوب میشود. در انتهای هر نقل قول، متن یا نوشتهی اقتباس شده از دیگر نویسندگان، از یک شماره استفاده میکنیم. توضیحات را میتوانیم در پی نوشت لحاظ کنیم و در این صورت نیازی به توضیح در فهرست منابع انتهای اثر نیست. فهرست منابع و پی نوشت تنها در فرمت نوشتاری تفاوت دارند.
شیوه نامه شیکاگو در داشنگاه شیکاگوی امریکا تدوین شده است. این روش بیشتر در پایان نامه ادبیات فارسی، پایان نامه تاریخ و در کل در پایان نامه علوم انسانی مورد استفاده قرار میگیرد. در این روش استناد به دو صورت درون متنی و برون متنی هم کاربرد دارد.در حالت برون متنی از یادداشت های ارجاعی استفاده می شود.
به این ترتیب که از اطلاعات مربوط به منابع یادداشت برداری می شود. یادداشت های ارجاعی به دو صورت در اثر استقاده می شوند:
الف- پانویس یا پانوشت: اگر یادداشت های ارجاعی در انتهای هر صفحه ذکر شوند.
ب- پی نویس یا پی نوشت: اگر یادداشت های ارجاعی در انتهای هر فصل یا انتهای اثر ذکر شوند.
در صورت استفتده از یادداشت های ارجاعی، ارائه فهرست منابع دیگر امری اختیاری خواهد بود به خصوص اگر در حالت پی نوشت استفاده شوند.
این روش ارجاع دهی با روش CMS از نظر موارد استفاده مشابه است؛ با این تفاوت که سبک رفرنس نویسی CMS برای نوشتههایی که قرار به انتشار آنها است، سازماندهی شده است ولی مکینتاش استاندارد انتشار نیست.
سبک IEEE، استانداردی برای تمامی ژورنالها و مجلات انجمن IEEEمیباشد. این سبک رفرنس نویسی اکثر مواقع برای مقالات در زمینهی مهندسی و علوم کامپیوتر، استفاده میشود.
در این روش مرجع دهی از شماره دهی به منابع استفاده می شود. مرجع دهی از فصل اول و شماره 1 آغاز شده و صفحات قبلی مرجع نمی گیرند.
شماره مراجع بعد از فاصله داخل کروشه قرار میگیرد. اگر در انتهای جمله بود بدون فاصله بعد از آن نقطه قرار می گیرد و اگر در وسط جمله بود بلافاصله بعد از کروشه باید فاصله گذاشته شود.
نیازی به استفاده از القاب دکتر، آقا یا خانم و ... و همچنین نیازی به ذکر نام نویسنده نیست.
این روش رفرنس نویسی یک استاندارد ایزو است که برای ارجاع دهی متون، با هر موضوعی مورد استفاده قرار میگیرد. این شیوه ارجاع دهی برای فایلهای متنی الکترونیکی بیشتر کاربرد دارد (XML-XSL) که از المانهایی خاص برای ارجاع، بهره میبرد. نقطهگذاریها و سبک خاص در نوشتن، جزو قواعد این روش نمیباشد، بلکه تنها وسیلهای برای بهتر ارائه دادن مطلب است. آخرین ورژن ارائه شده در سال ۲۰۱۰ میباشد که قابلیت ارجاع به کلیه منابع اطلاعاتی را دارد؛ از جمله کتاب، مقاله، منابع الکترونیکی (نرم افزارها و پایگاههای داده)، موسیقی، صدای ضبط شده، تصاویر متحرک و . . . .
روش رفرنس نگاری Harvard سبکی است که در درجهی اول توسط دانشجویان استفاده میگیرد. روش ارجاع دهی هاروارد دو نوع استناد را شامل میشود: