مقاله علمی-ترویجی چیست؟

نخستین گام در مسیر چاپ مقاله، شناسایی نشریه‌ای است که دارای مجوز علمی–ترویجی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باشد. این نشریات به‌طور رسمی در فهرست نشریات علمی کشور ثبت شده‌اند و از طریق پایگاه‌های زیر قابل جست‌وجو هستند:

• journals.msrt.ir برای نشریات وابسته به وزارت علوم

• journals.research.ac.ir برای نشریات حوزه سلامت و علوم پزشکی

انتخاب نشریه‌ای متناسب با حوزه موضوعی مقاله، تأثیر مستقیمی بر احتمال پذیرش آن خواهد داشت.

پیش از نگارش یا ارسال مقاله، ضروری است که بخش «راهنمای نویسندگان» در وب‌سایت نشریه به‌دقت مطالعه شود. در این بخش، اطلاعاتی از قبیل موارد زیر ارائه می‌گردد:

• ساختار دقیق مقاله (شامل عنوان، چکیده، مقدمه، بدنه اصلی، نتیجه‌گیری، منابع و...)

• محدودیت‌های حجمی برای بخش‌های مختلف

• شیوه ارجاع‌دهی و استانداردهای نگارش منابع

• نوع و فرمت فایل‌های مورد پذیرش (Word، PDF و...)

• نحوه بارگذاری و ثبت اطلاعات نویسندگان

نادیده گرفتن این نکات می‌تواند منجر به رد اولیه مقاله توسط سردبیر شود.

پس از آگاهی از الزامات نشریه، لازم است متن مقاله به‌گونه‌ای تنظیم شود که از نظر قالب، محتوا و ساختار، کاملاً با استانداردهای مشخص‌شده مطابقت داشته باشد. این مرحله شامل اقداماتی نظیر موارد زیر است:

• نگارش چکیده علمی و دقیق با واژگان کلیدی مناسب

• رعایت اصول نگارشی و ساختار علمی در تمام بخش‌های مقاله

• تنظیم جداول، نمودارها و تصاویر با کیفیت مناسب و توضیحات لازم

• استفاده از قالب (Template) پیشنهادی نشریه در صورت وجود

اغلب نشریات علمی کشور از سامانه مدیریت یکپارچه مقالات استفاده می‌کنند. برای سابمیت مقاله، باید ابتدا در سامانه مربوط ثبت‌نام و پروفایل نویسنده مسئول ایجاد شود.

در این مرحله اطلاعات زیر لازم است:

• مشخصات کامل نویسنده (شامل نام، وابستگی سازمانی و کد ملی یا ORCID)

• اطلاعات تماس معتبر شامل ایمیل دانشگاهی

• سوابق علمی یا رزومه در صورت درخواست نشریه

پس از ورود به سامانه، باید مقاله در بخش «ارسال مقاله جدید» بارگذاری شود. در این مرحله، بسته به سیاست‌های نشریه، بارگذاری فایل‌های زیر ضروری است:

• فایل اصلی مقاله (فرمت Word)

• فایل چکیده به زبان انگلیسی

• نامه درخواست چاپ مقاله (Cover Letter)

• فرم تعهدنامه نویسندگان مبنی بر اصالت مقاله

• فرم تعارض منافع (در صورت وجود الزام)

• معرفی داور پیشنهادی (در برخی نشریات اختیاری است)

توصیه می‌شود تمامی فایل‌ها بر اساس دستورالعمل‌های نشریه نام‌گذاری و بارگذاری شوند.

پس از ارسال، مقاله وارد فرآیند داوری می‌شود. در صورتی که داوران اصلاحاتی را پیشنهاد دهند، نویسنده مسئول موظف است پاسخ مکتوب و مستدل به تک‌تک موارد ارائه کرده و نسخه اصلاح‌شده مقاله را در سامانه بارگذاری نماید.

فرآیند داوری ممکن است شامل چند مرحله بازنگری باشد. پیگیری منظم وضعیت مقاله از طریق پنل کاربری در سامانه نشریه، تا زمان دریافت نتیجه نهایی، کاملاً ضروری است.