تبدیل پایان نامه به کتاب

در پایان‌نامه هر جا که از کلماتی چون: پایان‌نامه، مقاله، تحقیق، پژوهش و ... استفاده‌شده است به‌جای آن کلمه کتاب به‌کاربرده می‌شود.

کلماتی مانند استاد راهنما، استاد مشاور، عنوان‌های مربوط به دانشگاه، دانشکده، گروه تحصیلی و ... را که نشانه‌های پایان‌نامه هستند حذف کرده و به‌جای آن عناوین مؤلف کتاب، زیر نظر استاد ...، با مقدمه استاد... جایگزین می‌شود.

به‌جای چکیده و طرح مسئله (مقدمه) در پایان‌نامه، برای کتاب باید پیشگفتار و مقدمه نوشته شود. همچنین اهداف، فرضیه‌ها و طرح مسئله در راستای اهداف، موضوع یا مسئله کتاب بازنویسی شده و به قسمت مقدمه کتاب منتقل می‌شود. کلمات کلیدی پایان‌نامه نیز حذف می‌شود. در مقدمه حتماً باید قید شود که کتاب برگرفته از پایان‌نامه است و لذا باید در پیشگفتار کتاب به استاد راهنما و یا مشاور و نام دانشگاه اشاره شود و در صورت همکاری آن‌ها با دانشجو از آن‌ها تقدیر و تشکر شود. همچنین می‌توان بخش‌های مربوط به نتیجه‌گیری که در انتهای پایان‌نامه یا در انتهای هر فصل می‌آید ویرایش کرده و به مقدمه کتاب منتقل داد؛ جایی که در آن از اهداف و نتایج اثر نوشته‌شده است.

با توجه به تغییراتی که در تبدیل پایان‌نامه به کتاب وجود دارد و در این تبدیل ممکن است بخش‌هایی حذف و بخش‌هایی دیگر افزوده شود و یا در آن‌ها ازلحاظ ساختاری و محتوایی تغییراتی صورت گرفته شود؛ مطالبی کم یا اضافه شود، مثلاً ممکن است آمارها، عکس‌ها، نمودارها، جدول‌ها و ... به‌طورکلی از پایان‌نامه حذف و یا به قسمت انتهایی کتاب، در قالب بخش ضمیمه‌ها منتقل شوند؛ بنابراین ضرورت دارد در بخش‌بندی‌های کتاب نسبت به پایان‌نامه بازنگری صورت گیرد. البته باید به‌تناسب بین عناوین دقت کرد تا عناوین جدید بخش‌های کتاب متناسب با پایان‌نامه باشد.

با توجه به تغییرات در برخی از بخش ها و عنوان های اصلی و فرعی، که در نتیجه آن تعداد صفحات و شماره صفحه کتاب نسبت به پایان نامه متفاوت خواهد بود، ضروری است این تغییرات در قسمت فهرست مطالب نیز اعمال شده و شماره صفحه فصل ها و عنوان های کتاب مشخص شود. همچنین با توجه به افزایش تعداد صفحات کتاب نسبت به پایان نامه، به جهت تبدیل قطع آن از قطع رحلی(A4) در پایان نامه به قطع وزیری در کتاب، شماره صفحات کتاب متفاوت از پایان نامه و بیشتر از آن خواهد بود. البته نوشتن فهرست مطالب در کتاب های با حجم زیاد و کتاب هایی که دارای فصل ها و زیر فصل های زیادی هستند به دو صورت فهرست اجمالی، که شامل عناوین بخش های اصلی است، و فهرست تفصیلی که دربردارنده تمامی فصل ها و محتویات آنها است، مرسوم است.

منابع توجه به تغییر صورت گرفته فرآیند تبدیل پایان نامه به کتاب و کسب اطلاعات جدید برای نویسنده، باید در قسمت فهرست منابع در آخر کتاب منابع مربوط به مطالب حذف شده، حذف شود و منابع مربوط به مطالب جدید اضافه شود. یکی از این منابع جدید و مورد استفاده در کتاب، همین پایان نامه است که باید اضافه شود که باید در بخش های مختلف کتاب نیز به آن ارجاع داده شود.

در آثار چاپی جدید، برخی ناشران از نویسنده می خواهند که برای اثر خود پیشگفتار تنظیم کنند؛ با توجه به تغییرات صورت گرفته در کتاب، این پیشگفتار با چکیده پایان نامه متفاوت خواهد بود و باید ناظر به متن و مسأله یا موضوع کتاب باشد. برخی ناشران از نویسنده می خواهند تا پیشگفتار کتاب را برای افزایش اعتبار علمی اثر و ناشر به انگلیسی و عربی ترجمه کرده و آن را در انتهای کتاب اضافه می کنند.