اشتغال سربازان در شرکت های دانش بنیان

شرکت‌های دانش‌بنیان شرکت‌هایی هستند که دانش و فناوری، جزو جدایی‌ناپذیر از دارایی اساسی آنها باشد. این شرکت‌ها به واسطه تغییرات گسترده در اقتصاد جهانی ظهور کردند؛ از این رو از ظهور شرکت‌های دانش‌بنیان به عنوان نشانه‌ای از انقلاب "صنعتی سوم" که مرز میان صاحبان منابع تولیدی و کارگران است، یاد می‌شود.

شرکت‌های دانش‌بنیان به دلیل بهره‌مندی از فناوری بالای سطح، توسعه آنها عمدتاً مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات از جمله سخت‌افزار و نرم‌افزار برای انجام فرایندهای مدیریتی و همچنین سازماندهی محیط کار است.

به باور کارشناسان یکی از مهمترین و اصلی‌ترین دلایل پدیده مهاجرت نخبگان یا فرار مغزها، عدم دخالت دانش در شرکت‌های بزرگ و شکاف عمیق بین زیرساخت‌های آموزشی کشورها است؛ چراکه شرکت‌های دانش‌بنیان از اقتصادهای دانش‌بنیان انگیزه‌های بسیار خوبی برای حرکت و کار به متخصصان و نخبگان ارائه می‌دهند.

چنین انگیزه‌ای موجب شده است که در دنیای امروز شرکت‌ها به سمت دانش‌بنیان شدن سوق یابند و همچنین مزایایی که مهمترین آن ایجاد اشتغال برای نیروهای تحصیل‌کرده دانشگاهی و تولید فناوری‌های نوین با کمترین هزینه و بیشترین آورده است، موجب شده است تا ایران با تدوین و تصویب قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و اعطای تسهیلاتی، زیرساخت‌هایی را برای ایجاد چنین شرکت‌هایی در کشور فراهم کند.

قانونی که موجب شکل‌گیری بیش از ۴ هزار شرکت شد

با تصویب قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و ابلاغ آن زیر ساخت‌هایی برای توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور ایجاد شد که بر اساس آخرین آمارها در حال حاضر تعداد کل شرکت‌های دانش‌بنیان ۴ هزار و ۲۲۹ شرکت است.

از این تعداد ۶۹۰ شرکت از نوع شرکت‌های دانش‌بنیان تولیدی نوع ۱، ۱۸۰۰ شرکت از نوع شرکت‌های دانش‌بنیان تولیدی نوع ۲ (صنعتی)، ۱۰۵۸ شرکت از نوع شرکت‌های دانش‌بنیان نوع ۱ و ۶۷۳ شرکت از نوع شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا نوع ۲ هستند.

بر اساس قوانین اگر بیش از ۵۰ درصد سهام شرکتی متعلق به دولت و یا نهادهای عمومی باشد، از شمول مزایای قانونی درج شده در قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان خارج خواهد شد.

برای استفاده از مزایای "دانش‌بنیانی" نیاز به ارائه اسناد از سوی شرکت‌ها است که بر این اساس شرکت‌ها باید اسناد سهامداری خود را در زمان ارزیابی، به کارگروه معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری ارائه دهند.

اما در این میان برخی از شرکت‌ها با روش‌هایی بر روی کاغذ، سهام آنها خصوصی، ولی در اصل بیشتر سهام آنها دولتی است که اگر در ارزیابی‌ها مشخص شود که اسناد ارائه‌شده شرکتی با واقعیت منطبق نباشد، این شرکت از فهرست شرکت‌های دانش‌بنیان خارج می‌شود.

شکایت شرکت‌های دانش‌بنیان

بر اساس ماده ۷ قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات، دبیرخانه شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) مسئول رسیدگی به شکایات شرکت‌ها و مؤسسات متقاضی استفاده از حمایت‌های این قانون است. دبیرخانه شورا در راستای عمل به این وظیفه قانونی، در حال دریافت شکایات شرکت‌ها و مؤسسات متقاضی استفاده از مزایای قانون دانش‌بنیان است. بر این اساس اگر به هر یک از مجریان قانون از سوی شرکت‌های دانش‌بنیان ایرادی وارد شود، شرکت‌ها می‌توانند با مراجعه به دبیرخانه شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری (عتف)، شکایت خود را ثبت کنند.

برای این منظور سامانه‌ای راه‌اندازی شده و شرکت‌ها می‌توانند به صورت آنلاین شکایات خود را ثبت کنند و دبیرخانه شورای عتف موظف است به این شکایات رسیدگی کند.

بر اساس آئین‌نامه رسیدگی به شکایات شرکت‌های دانش‌بنیان، دبیرخانه شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری موظف است از دستگاهی که مورد شکایت است، توضیحات لازم را بخواهد و به منظور رسیدگی دقیق‌تر، جلساتی را با حضور نماینده دستگاه و شرکت برگزار کند.

بر این اساس دبیرخانه شورای عالی عتف باید به شکایت همه دستگاه‌هایی که در ذیل قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان آمده است، چون صندوق نوآوری و شکوفایی، سازمان امور مالیاتی، گمرک جمهوری اسلامی ایران و وزارت صنعت، معدن و تجارت که از جمله ۴ دستگاه اصلی هستند که قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان را اجرایی می‌کنند، رسیدگی کند.

عناوین اعتراضات ارائه شده از سوی شرکت‌های دانش‌بنیان

۱۱۰ تسهیلی که به شرکت‌های مشمول اختصاص داده می‌شود

در حال حاضر از سوی کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان ۱۱۰ خدمت به شرکت‌های دانش‌بنیان اعطا می‌شود. این خدمات مشتمل بر ۶ دسته "تسهیلات نظام وظیفه تخصصی"، "ارائه مجوز استقرار"، " تسهیلات صندوق توسعه ملی"، "تامین اجتماعی"، "معافیت مالیاتی" و "معافیت‌های گمرکی" است و پرمتقاضی‌ترین تسهیلات درخواستی شرکت‌ها "معافیت مالیات" است که برای این منظور مسیر ویژه برای ارائه این تسهیلات در نظر گرفته شده است. برای اعطای خدمات "معافیت گمرکی" مسیر سبز گمرک در نظر گرفته شد.

خدمت "تأمین اجتماعی"، از دیگر تسهیلات این کارگروه است که بر اساس توافقات صورت گرفته با سازمان تأمین اجتماعی مشکل بیمه قراردادهای شرکت‌های دانش‌بنیان حل شده است. بر اساس تفاهم معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و سازمان تأمین اجتماعی، بخشنامه ۱۴/۱۲ از سوی سازمان تأمین اجتماعی ویژه شرکت‌های دانش‌بنیان صادر شده است که بر مبنای این بخشنامه از این پس قراردادهای شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه تولید کالاها و خدمات دانش‌بنیان از پرداخت حق بیمه قراردادها معاف می‌شوند.

بر اساس مقررات قبلی، شرکت‌ها در انجام قراردادهای پیمانکاری خود معمولاً ۱۶.۶۷ درصد از ارزش قرارداد را تحت عنوان حق بیمه قراردادها به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می‌کردند که اجرای این بخشنامه می‌تواند به کاهش هزینه شرکت‌های دانش‌بنیان در انجام قراردادهای پیمانکاری در زمینه‌های دانش‌بنیان و رونق بیشتر این فعالیت‌ها منجر شود.

بر اساس این بخشنامه که با عنوان "نحوه محاسبه حق بیمه قراردادهای شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان" از سوی سازمان تأمین اجتماعی ابلاغ شد، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری مسئول بررسی و تأیید قراردادها و فعالیت‌های دانش‌بنیان است.

شرکت‌های دانش‌بنیان برای استفاده از مزایای این بخشنامه جدید باید درخواست خود را از طریق سامانه bizservices.ir ارسال کنند و مستندات مربوط را شامل کل متن قرارداد مورد نظر و نامه استعلام کارفرما دربارهمفاصا حساب بیمه را در سامانه بارگذاری کنند تا پس از بررسی، نامه تأییدیه به شعبه موردنظر سازمان تأیید اجتماعی ارسال شود.

تسهیلات پرطرفدار سربازی برای فناوران

با توجه به اهمیت و نقش نیروی انسانی خلاق برای شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور، تسهیلات سربازی اعضای فعال در شرکت‌های دانش‌بنیان به دو صورت "پروژه جایگزین خدمت" و "امریه در شرکت‌های دانش‌بنیان" پیگیری می‌شود.‌

دکتر سید محمد صاحبکار، رئیس امور شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به پروژه جایگزین خدمت سربازی، گفت: در این فرآیند تاکید ما به نتیجه رسیدن پروژه نیست، بلکه پروژه‌های سربازی پروژه‌های پژوهشی است که ممکن است به نتیجه نرسد، ولی در این مسیر که کار پژوهشی انجام می‌شود، فرد باید تلاش کند تا کارت پایان خدمت را بتواند دریافت کند.

وی اضافه کرد: فردی که کار پژوهشی انجام ندهد، در حکم سرباز وظیفه فراری است و به وی کارت پایان خدمت اعطا نمی‌شود؛ ولی تاکنون به چنین موردی برخورد نکردیم.

صاحبکار با بیان اینکه تاکنون بیش از هزار نفر از این تسهیلات برخوردار شدند، ادامه داد: علاوه بر آن افراد تحصیل‌کرده به جای آنکه دوره نظام وظیفه خود را در یکی از نهادهای نظامی سپری کنند، می‌توانند در شرکت‌های دانش‌بنیان مشغول به فعالیت شوند که تاکنون ۵۰۰ نفر از این طرح بهره‌مند شدند.

مدیرکل امور ارزیابی و صلاحیت شرکت‌های دانش‌بنیان توضیح داد: در مدل دیگر برخی از شرکت‌های دانش‌بنیان تقاضای نیروهای متخصص را دارند که ما با بررسی رزومه افراد، نخبگان را به این شرکت‌ها جهت انجام دوره نظام وظیفه معرفی می‌کنیم. این خدمت به‌زودی فعال می‌شود و با تأیید مقام معظم رهبری در فاز اول ۲ هزار نفر مشمول این تسهیلات می‌شوند.

صاحبکار همچنین تاکید کرد: طرح انجام نظام وظیفه در شرکت‌های دانش‌بنیان که مشمول ۵۰۰ نفر می‌شود، در حال حاضر فعال شده است.

تسهیلات ویژه صندوق توسعه ملی برای دانش‌بنیان‌ها

در راستای اجرای برنامه اشتغالزایی ذیل تبصره ۱۸ قانون بودجه سال ۱۳۹۷، تفاهم سه‌جانبه بین معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، سازمان برنامه و بودجه و صندوق توسعه ملی منعقد شد و بر اساس آن بخشی از منابع صندوق توسعه ملی به‌صورت تسهیلات از طریق بانک‌های عامل در اختیار شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان قرار می‌گیرد. با انعقاد این تفاهم‌نامه تسهیلات ویژه صندوق توسعه ملی برای شرکت‌های دانش‌بنیان در خط اعتباری ۱۸۰۰ میلیارد تومانی فراهم شده است.

در راستای تفاهم صورت گرفته بین معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صندوق توسعه ملی، بخشی از منابع این صندوق از طریق بانک‌های عامل به صورت تسهیلات با نرخ‌های ۱۰ و ۱۲ درصد در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان قرار می‌گیرد. این منابع در قالب تسهیلات "ایجادی" و "سرمایه در گردش" و در راستای فعالیت‌های دانش‌بنیان شرکت‌ها در اختیار آنها قرار می‌گیرد.

نرخ سود این تسهیلات برای شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌های آب و کشاورزی، منابع طبیعی و محیط‌زیست ۱۰ درصد و برای حوزه صنعت و معدن ۱۲ درصد تعیین شده است.

شرکت‌های دانش‌بنیان برای استفاده از این تسهیلات می‌توانند به شعب مختلف بانک‌های ملی ایران، کشاورزی، صنعت و معدن، صادرات، سپه، رفاه کارگران، توسعه صادرات، توسعه تعاون، تجارت، پست‌بانک، پارسیان و آینده مراجعه کرده و از این تسهیلات بهره‌مند شوند