حمایت از دانشجویان دوره دکتری از عمل تا واقعیت

مایت از نخبگان در کشور همواره یکی از بحث های مهم است. اغلب تصمیم های مهمی در این زمینه گرفته می شود اما وقتی به مرحله اجرا می رسد ناکام باقی می ماند. حمایت از دانشجویان دوره دکتری نیز یکی از آن موضوعات است که سال ها درباره آن بحث می شود اما کمتر به مرحله اجرا رسیده است. همین امر سبب شده که بسیاری از دانشجویان به دلیل فرصت های مناسب جذب دانشگاه های خارجی شوند و برای مدتی یا همیشه از کشور مهاجرت کنند.

منصور کبگانیان، دبیر ستاد نقشه جامع علمی کشور درباره حمایت از دانشجویان دوره دکتری می گوید: بارها مصوب کردیم که حمایت ویژه از دانشجویان دکتری صورت گیرد، اما تاکنون محقق نشده است.

وی معتقد است: کسب درآمد از انجام پژوهش های دانشجویان دکتری حق طبیعی آن هاست که از آن محروم هستند. کبگانیان البته بودجه وزارت علوم را نیز ناکافی می داند و در ادامه اینچنین می گوید: همین امر سبب شده که وزارت علوم امکان پرداختن به این مسائل را نداشته باشد.

دبیر ستاد نقشه جامع علمی کشور می گوید: حمایت ویژه از دانشجویان دکتری مصوب و ابلاغ شده است، این مصوبه کمک یا احیاناً حقوق کارمندی نیست بلکه حق دانشجویان دوره است.

وی ادامه می دهد: دانشجویان دکتری ما نخبگانی هستند که کار پژوهشی آموزشی و حتی اجرایی در دانشگاه ها و آزمایشگاه های تحقیقاتی می کنند برای همین وظیفه نظام است که از آن ها حمایت کند.

راهکار وزیر علوم در حمایت از دانشجویان دکتری

سال گذشته منصور غلامی وزیر علوم راهکار حمایت از دانشجویان دوره دکتری را استفاده از تبصره ای در بودجه سالانه کشور عنوان کرده بود. بر اساس بند ط تبصره ۹ قانون بودجه سالانه؛ شرکت های سود دِه مکلف هستند که بخشی از سود خود را در اختیار فعالیت های پژوهشی کاربردی قرار دهند؛ این اعتبار در ابتدا برای خود شرکت ها و سپس برای تحقیقاتی که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مشخص می کند مصرف خواهد شد.

آن طور که از خبرها برمی آید در سال ۹۸ سهم پژوهش از این بودجه ۶۰۰ میلیارد تومان بود که ۱۵۰ میلیارد آن جذب شد. بنابراین در قلک وزارت علوم نزدیک ۱۵۰ میلیارد تومان پول وجود داشت که بر اساس اعلام مسئولان نزدیک به ۶۰۰ قرارداد با دانشگاه ها تصویب شد. در نهایت نزدیک به ۴۰ میلیارد تومان از این بودجه به دانشگاه ها پرداخت شد اما حدود ۱۰۰ میلیارد آن بلااستفاده باقی ماند. به گفته مهدی پاکزاد، مدیر امور ستادهای دبیرخانه شورای عالی عتف به خبرنگار آنا؛ در انتهای سال ۹۸ نزدیک ۱۰۰ میلیارد تومان پول اضافه آوردیم، پول در صندوق بود ولی به دانشگاه ها پرداخت نشد چون عملکرد نداشتند این اعتبار به بودجه پژوهشی امسال اضافه شد.

کاهش هزار میلیاردی بودجه پژوهشی

قسمت ناگوار داستان مربوط به بودجه امسال است. پیش بینی می شد که سهم پژوهش از شرکت های سود دِه در سال ۹۹ به یک هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان برسد اما در عمل ۳۰۰ میلیارد تومان برای پژوهش در نظر گرفته شد. به گفته پاکزاد به آنا؛ دانشگاه ها در سال ۹۹ توانسته اند ۲۲ میلیارد جذب کنند. وی پیش بینی می کند که تا اخر سال حدود ٢٣٠ میلیارد تومان جذب شود.

بااین حال به نظر می رسد که راهکار مسئولان در حمایت از دانشجویان دوره دکتری کمی با واقعیت فاصله دارد و نیاز است که راهکارهای عملیاتی و مبتنی بر واقعیت در نظر گرفته شود. سالانه حدود ۱۲ هزار نفر وارد دوره دکتری دانشگاه های زیرمجموعه وزارت علوم می شوند که پس از گذراندن واحدهای تئوری در سال اول تحصیلی، مرحله پژوهش و تدوین رساله آغاز می شود. بر اساس شرایط اکثر دانشگاه های دولتی دانشجویان دوره دکتری امکان اشتغال در سازمان ها و نهادها را ندارند و تمام وقت خود را باید صرف تحصیل و پژوهش کنند. حال جوانی که مقاطع تحصیلی کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را پشت سر گذاشته و حتماً نیازمند درآمد است چگونه می تواند صرفاً با درس خواندن گذران زندگی کند؟ این جوان تا چه زمانی می تواند از والدین خود کمک هزینه دریافت کند؟

کبگانیان، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز حمایت از دانشجویان دکتری را حمایت از علم کشور می داند و می گوید: اکثر دانشجویان دوره دکتری در سنی هستند که اکثراً ازدواج کرده اند و فرزند دارند و باید استقلال مالی داشته باشند، وظیفه وزارتخانه ها و دستگاه های علمی کشور حمایت از آنان است.

بنابراین لازم است که حمایت ها از دانشجویان دوره دکتری به صورت ویژه در دستور کار قرار گیرد تا این دانشجویان بتوانند در کنار درس خواندن و پژوهش به امور دیگر زندگی خود نیز رسیدگی کنند.