پایان نامه کارشناسی ارشد با رساله دکتری چه فرقی دارد؟

پایان نامه (Thesis) چیست؟

پایان نامه یک کار پژوهشی است که توسط یک دانشجو برای دریافت مدرک تحصیلی  خود انجام می گیرد. پایان نامه حاوی تمامی مراحل تحقیق می باشد. از همان ابتدای کار که فرد موضوع را انتخاب می کند تا نتیجه گیری های حاصل از آن، در این پایان نامه بطور مفصل نوشته می شود. موضوع انتخابی برای پایان نامه بایستی جدید باشد و حداقل نباید در داخل کشور در خصوص آن کار شده باشد. 
 کار پایان نامه به اصطلاح یک کار تمرینی می باشد تا دانشجویان با فرایند یک کار پژوهشی آشنا شوند تا بتوانند در مراحل بعدی و مقاطع تحصیلی بالاتر خود کارهای تحقیقاتی بهتری ارائه دهند.

 رساله یا تز (Dissertation) چیست؟

کلمه ی تز  یا رساله به کار پژوهشی پایان دوره ی دکتری گفته می شود که دانشجویان برای کسب مدرک دکتری نیازمند انجام این پژوهش و دفاع از آن هستند.در انتخاب موضوع رساله همانند پایان نامه ،لزوما بایستی موضوعی جدید مورد بررسی و هدف قرار گیرد. اما در سطح دکتری، موضوع انتخابی نسبتا به موضوع پایان نامه ارشد، یک مقداری پیچیده تر می باشد و بر همین اساس است که کار رساله دکتری نزدیک به 3 سال طول می کشد در حالی که یک پایان نامه کارشناسی ارشد می تواند در 1 سال به اتمام برسد. 
البته باید توجه داشته باشید که مدت زمان انجام تز دکتری از رشته ای به رشته دیگر متفاوت است. مثلا در رشته های زیرشاخه پزشکی، این بازه بسیار طولانی می باشد. در حالی که در رشته های شاخه انسانی، این مدت زمان کوتاه تر است.

تفاوت پایان نامه و رساله 

1.  پایان نامه ی کارشناسی ارشد و رساله ی دکتری از نظر نحوه ی نگارش و محتوا با هم تفاوت هایی دارند. رساله ی دکتری مفصل تر و حجیم تر  از پایان نامه است.
2. پایان نامه می تواند پژوهشی باشد که مطالعات و تحقیقات قبلی انجام شده را تکمیل کند اما رساله لزوما بایستی نتایج حاصل از پژوهش روی موضوعی جدید باشد.
3.    در رساله ی دکترا اکثر بخش ها با توضیحات بیشتری همراه است هم چنین در رشته های مختلف در بعضی مواقع نیاز به ارائه ی ایده ای جدید است که در نهایت منجر به ارائه ی نظریه ای جدید می گردد .
4.  نوع پروپوزالی که برای پایان نامه و رساله (تز) ارائه می شود نیز با هم متفاوت است.پروپوزال دوره ی دکترا نسبت به کارشناسی ارشد مفصل تر است چون بایستی تشریح کاملی از آنچه که قرار است در پایان نامه ذکر گردد باشد اما در پروپوزال ارشد مطرح شدن موارد ضروری کافی است.
5.  در دوره ی کارشناسی ارشد، هدف از نگارش پایان نامه ،آشنایی با پژوهش می باشد اما در صورتی که از دانشجویانی که دوره یدکتری را گذارانده اند انتظار می رود که در انجام پژوهش و نگارش رساله تسلط کافی را داشته باشند و پس از اینکه فارغ التحصیل شدند خودشان به صورت مستقل کار پزوهشی را بتوانند انجام دهند.
6.  رساله ی دکتری نسبت به پایان نامه ی ارشد ،دامنه ی گسترده تر ،فرضیات قوی تر و تحلیل عالمانه تر و نوآوری بیشتری دارد.
7.  در پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشجو برای اولین بار به‌ طور جدی کار پژوهشی خود را آغاز می‌کند و  از دانشجو انتظار می‌رود به اصول روش تحقیق توجه کند و پژوهش او از اصالت و نوآوری  برخوردار باشد. در صورتی که که در رسالۀ دکتری از دانشجو انتظار می‌رود نه تنها بایستی پژوهش او از اصالت و نوآوری برخوردار باشد، بلکه باید اندیشه‌ها، تفسیرها، و تحلیل‌های خود را دربارۀ هرگونه اطلاعات گردآوری شده، بیان کند. به عبارت دیگر در رسالۀ دکتری پژوهشگر باید بتواند نظریه ‌ای جدید ارائه دهد  یا نظریه ای بیان کند که ناقض یا تأییدکنند ی نظریات قبلی باشد.