پروپوزال طرح اولیه یک فرضیه پژوهشی است تا ذهنیت طرف مقابل را نسبت به موضوع روشن کند. شاید تصور کنید که پروپوزال تنها در دانشگاه و توسط دانشجویان نوشته میشود، در حالی که اینطور نبوده و هر طرح تحقیقاتی برای شروع، چه توسط دانشجو و چه یک محقق در خارج از دانشگاه نیاز به ارائه طرح اولیه دارد. این طرح اولیه برای دانشجویان با عنوان پروپوزال نامیده میشود
در پروپوزال باید به تمامی اجزای کار از جمله اهداف و فرضیات، نحوه انجام ، زمان لازم برای اتمام ، هزینه ای که باید بابت انجام آن صرف شود و ... به طور کامل اشاره شود. پروپوزال باید به گونه نوشته و طراحی شود تا بتواند افراد ذیربط را قانع کند که این طرح یا پروپوزال برای اجرا شدن کامل و بدون ایراد است.
عنوان طرح پژوهشی،مشخصات فردی اجرا کننده طرح یا دانشجو، مشخصات استاد راهنما برای پروپوزال دانشگاهی، بیان مساله اصلی تحقیق و سوابق پژوهشی آن، اهداف اصلی و فرعی تحقیق، فرضیات اصلی و فرعی تحقیق، روش تحقیق، نحوه جمع آوری اطلاعات، ابزار اندازه گیری تحقیق، جامعه آماری، حجم نمونه متغییرهای تحقیق، روش های آماری برای تحلیل داده ها، بازه زمانی لازم از شروع پژوهش تا پایان و ارائه آن، هزینه کل پژوهش فهرست منابع و رفرنس ها
انتخاب یک موضوع ناب و مناسب اولین بخش از نگارش پروپوزال می باشد. موضوع پروپوزال باید در حیطه تحصیلی فرد باشد، همچنین در انتخاب موضوع پروپوزال حتما به علایق خود توجه نمایید و موضوعی را انتخاب کنید که واقعا به آن علاقه داشته باشید.
بیان مساله و ارائه پیشینه تحقیق بخشی از پروپوزال است که حجم بالایی از پروپوزال را به خود اختصاص می دهد. در این بخش یک توضیح کلی و جامع از موضوع تحقیق، کارهایی که قبلا در این زمینه انجام گرفته، مشکلات موجود و در نهایت بیان اهداف و فرضیات تحقیق است. هر چه پیشینه تحقیق بیشتر و کامل تر باشد، کار به راحتی پیش خواهد رفت. زیرا اطلاعات بیشتری در دست دارید و در واقع مسیر حرکت را می دانید. از طرفی نتایجی که به دست می آورید به راحتی می توانید با نتایج کارهای قبلی مقایسه کرده و از صحت آنها اطمینان حاصل کنید.
با توجه به اینکه پروسه انجام یک تحقیق در دوران تحصیلات تکمیلی تا حدودی زمان بر است، بنابراین محقق باید موضوعی را برای پروپوزال خود انتخاب کند که علاوه بر اهمیت و اولویت آن از لحاظ پژوهشی، به آن علاقه مند بوده و توانایی انجام آن را نیز داشته باشد. در این بخش محقق باید ضرورت و اولویت انجام پژوهش را مشخص کند.
منظور از متغییرهای تحقیق در پروپوزال مواردی هستند که در تحقیق مورد بررسی قرار می گیرند. این متغییرهای تحقیق از نظر مقدار به دو دسته تقسیم می شوند:
متغیرهای کیفی: به حالت های مختلف یک ویژگی اطلاق می شود که قابل بیان به صورت عددی نیستند. مثلا بررسی وضعیت شغل، یا میزان پراکندگی گروه های خونی در یک منطقه و امثال آنها
متغییرهای کمی: این نوع متغیرها قابل بیان به صورت عددی هستند که خود به دو صورت گسسته (مانند تعداد فرزندان یک خانواده و یا تعداد درختان یک باغ و ...) و پیوسته (مانند اندازه قد و وزن دانش آموزان یک مدرسه و ...) هستند.
نوع دیگری از دسته بندی در خصوص متغیرها:
در فرم پروپوزال، یک بخشی برای برای بیان اهداف، فرضیات و سوال اصلی پژوهش تعیین شده است. نوع جمله ای که برای نوشتن اهداف انتخاب می شود باید حالت کنشی داشته باشد. یعنی فعل جمله در ابتدای جمله بیان شود. مثل «تعیین تغییرات بیان ژن x تحت تاثیر داروی y در زنان و مردان بالای 50 سال» در این جمله کلمه «تعیین» به عنوان فعل کنشی به کار رفته است. این به عنوان هدف اصلی محقق در نظر گرفته می شود. اما می توان از دل آن، اهداف جزئی تر را استخراج کرد. مثلا افزایش بیان ژن تحت تاثیر داروی y در زنان بالای 50 سال، افزایش بیان ژن تحت تاثیر داروی y در مردان بالای 50 سال، کاهش بیان ژن تحت تاثیر داروی y در زنان بالای 50 سال و کاهش بیان ژن تحت تاثیر داروی y درمردان بالای 50 سال
فرضیه به حدس و گمان هایی گفته می شود که محقق در خصوص متغیرهای تحقیق خود بیان می کند. این فرضیه در پروپوزال به صورت خبری نوشته می شود و به نوعی نتایج پیش بینی شده توسط محقق را نشان می دهد برای مثال داروی y باعث افزایش بیان ژن x در مردان و زنان بالای 50 سال می شود. یک فرضیه می تواند در یک تحقیق تائید و یا رد شود و رد شدن یک فرضیه دلیل بر اشتباه بودن آن نیست.
نوع ابزار تحقیق به کار رفته در مطالعات مختلف متفاوت است و می تواند به یکی از اشکال زیر انجام شود:
پرسشنامه: یک روش مستقیم برای جمع آوری داده می شود که می توان دانش و علایق و نگرش افراد مورد مطالعه را ارزیابی کرد.
مصاحبه: این روش نیز مشابه به روش قبلی است و محقق به طور مستقیم با افراد مورد مطالعه در ارتباط است.
مشاهده: این نوع ابزار جمع آوری اطلاعات بیشتر در حوزه های روانشناسی و علوم اجتماعی به کار می رود و شامل شناسایی، نامگذاری، مقایسه، توصیف و ثبت آنچه روی می دهد است.
آزمون های روانی و تربیتی: این روش در مطالعات علوم رفتاری استفاده می شود و برای ارزیابی تفاوت های فردی و یا تفاوت هایی که در فرد در مواقع مختلف دیده می شود، به کار می رود. این آزمون به سه شکل است:
مقیاس های اندازه گیری نگرش ها: این نوع روش جمع آوری اطلاعات مانند آزمون روانی تربیتی است و برای سنجش نگرش ها، قضاوت ها، عقاید و سایر خصیصه هایی که به آسانی قابل اندازه گیری نیستند به کار می رود.
قابلیت اعتماد ابزار اندازه گیری: هدف از این روش بررسی ابزار اندازه گیری مختلف تحت شرایط یکسان است تا نتایج حاصل از آنها با یکدیگر مقایسه شود. برای این منظور از روش های زیر استفاده می شود:
جامعه آماری یعنی مجموعه ای کوچک از یک جامعه بزرگ که توسط محقق انتخاب و مورد مطالعه قرار می گیرد. این جامعه صرفا انسان نبوده و می تواند مربوط به کوچک ترین چیزها نیز باشد. مثل بررسی دانش آموزان دختر مدرسه x در استان تهران شهرستان ورامین. یک جامعه آماری بایستی از یک مجموعه ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک هستند تشکیل شده باشد.
به تعداد موردهایی که در یک جامعه مورد بررسی قرار می گیرد، حجم نمونه گفته می شود. برای تعیین حجم نمونه در پروپوزال می توان از روش سرشماری و یا نمونه گیری استفاده کرد.
نمونه گیری نیز می تواند به یکی از اشکال تصادفی، ساده، سیستماتیک، طبقه ای، خوشه ای و چندمرحله ای انجام گیرد.
در نهایت تمامی منابع و رفرنس هایی را که برای تکمیل پروپوزال خود، به خصوص بخش پیشینه تحقیق خود استفاده کرده اید را ذکر کنید. این منابع نشان از معتبر بودن نوشته ها است.