شانس ۲۱ درصدی قبولی داوطلبان آزمون دکتری

نشست هفتگی هم اندیشی معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه الزهرا با موضوع تحلیل وضعیت دانشجویان استعداد درخشان دانشگاه با حضور احسان جمالی معاون فنی و آماری سازمان سنجش، فاطمه شهشهانی مدیر خدمات آموزشی دانشگاه و مریم عبدالشاهی رئیس اداره حمایت از استعدادهای درخشان و جمعی از مسئولان و کارشناسان آموزشی دانشگاه شب گذشته یکشنبه ۲۶ بهمن ماه بصورت مجازی برگزار شد.

دکتر جمالی در این نشست ضمن تشکر از مشارکت اعضای دانشگاه الزهرا با سازمان سنجش در برگزاری آزمون های مختلف گفت: سازمان سنجش به طور کلی سالانه حدود ۶۰ آزمون برگزار می کند که از اصلی ترین آزمون های برگزار شده می توان به برگزاری آزمون سراسری، ارشد، دکتری، کاردانی به کارشناسی و فنی و حرفه ای اشاره کرد.

وی با اشاره به شرایط استعداد درخشان در آزمون سراسری افزود: استعداد درخشان در آزمون سراسری شرایطی دارد که خارج از آزمون است، مثلاً پذیرش برگزیدگان المپیادهای دانش آموزی که بدون کنکور وارد دانشگاه می شوند. این افراد دارای مدال طلا یا رتبه های جهانی هستند و معمولاً در رشته های پزشکی یا مهندسی دانشگاه های تهران، شریف یا امیرکبیر پذیرش می شوند.

معاون فنی و آماری سازمان سنجش با بیان اینکه در حال حاضر پذیرش استعداد درخشان در آزمون سراسری به ثبات رسیده است، ادامه داد: با توجه به اینکه به موضوع هدایت تحصیلی در آموزش و پرورش به صورت جدی پرداخته نشده، عموم داوطلبان استعداد درخشان به سمت گروه تجربی و در رشته های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی متمایل هستند و این مساله باعث می شود ظرفیت دیگر رشته ها و گروه ها خالی باقی بماند و مورد غفلت قرار گیرد.

معاون فنی و آماری سازمان سنجش در ادامه با اشاره به شرایط آزمون دکتری افزود: در آزمون دکتری نیز شرایط به همین شکل است. به طوری که از سال ۹۶ به بعد روند کاهش تقاضا به وجود آمده است و در مقیاس کلان نیز حدود ۲۱ درصد شانس قبولی برای داوطلبان آزمون دکتری ۹۹ وجود داشته که این مساله مسلماً بر کیفیت آموزش عالی تأثیر خواهد گذاشت.

جمالی در بخش دیگری از سخنان خود در خصوص آئین نامه استعداد درخشان مطرح کرد: این آئین نامه مصوبه شورای هدایت استعداد درخشان است که خود نیز مصوبه شورای انقلاب فرهنگی است. چرا که پذیرش دانشجو باید طبق مصوبات مجلس شورای اسلامی یا شورای انقلاب فرهنگی انجام شود. شورای انقلاب فرهنگی به شورای هدایت استعداد درخشان این مجوز را داده است که پذیرش دانشجوی استعداد درخشان را با هر قاعده ای که مدنظر دارد، تنظیم کند. بنابراین، پذیرش استعداد درخشان در سال ۱۴۰۰ طبق قوانین، شرایط و ظرفیت های سال گذشته انجام خواهد شد.

وی گفت: یکی از مشکلات و معضلات آئین نامه استعداد درخشان این است که دائماً تغییر می کند. این مساله باعث نگرانی دانشجویان، دانشگاه ها و سازمان سنجش می شود. بهتر است قانون و مصوبات دو سه سال زودتر اعلام و اطلاع رسانی شود تا دانشجویان، دانشگاه ها و سازمان سنجش بتوانند با این تغییرات هماهنگ شوند. تغییرات ناگهانی در قوانین و مصوبات می تواند اعتراضاتی را در پی داشته باشد.

معاون فنی و آماری سازمان سنجش عنوان کرد: با توجه به اینکه ۴۰ درصد از ظرفیت دوره های روزانه دانشگاه های دولتی به استعداد درخشان اختصاص پیدا می کند، تقریباً هیچ دانشگاهی نتوانسته از این ۴۰ درصد استفاده کند. این در حالی است که هدف اصلی آئین نامه استعداد درخشان حفظ و نگهداری نخبگان در داخل کشور است. طبق آمار، به عنوان مثال در مقطع ارشد در سال ۱۳۹۹ دانشگاه الزهرا از ۳۷۰ نفر ظرفیت استعداد درخشان، فقط ۱۰۰ نفر را پذیرش کرده است. البته این موضوع صرفاً به دانشگاه الزهرا محدود نمی شود.

جمالی در ادامه با اشاره به دلایل عدم استفاده حداکثر دانشگاه ها از ظرفیت پذیرش استعداد درخشان گفت: از جمله دلایل عدم وجود متقاضی این است که قوانین، مقررات و شرایط استعداد درخشان افراد و داوطلبان کمتری را تحت پوشش قرار می دهد. همچنین داوطلبان استعداد درخشان ممکن است به چند دانشگاه درخواست دهند و در صورت قبولی، برترین دانشگاه ها را انتخاب می کنند. علاوه بر آن، تک جنسیتی بودن دانشگاه الزهرا باعث می شود نیمی از داوطلبان خارج از محدوده پذیرش دانشگاه الزهرا باشند (آقایان) و در خصوص باقی داوطلبان (خانم ها) احتمال اینکه دانشگاه الزهرا در اولویت های اول آنها باشد، کمتر دیده می شود.

جمالی بیان کرد: در مقطع دکتری نیز دانشگاه الزهرا از ۴۰ نفر ظرفیت استعداد درخشان، صرفاً ۵ نفر را پذیرش کرده است. البته تمام دانشگاه ها در بحث پذیرش یا عدم پذیرش دانشجویان استعداد درخشان کاملاً مختار هستند.

وی با بیان اینکه پذیرش دانشجو در تحصیلات تکمیلی برای جذب بهترین و برترین افراد در بحث آموزش، پژوهش و کارآفرینی است، افزود: روش چهارگزینه ای برای سنجش داوطلبان در آزمون های ورودی تحصیلات تکمیلی همیشه مورد نقد قرار گرفته است. وزارت علوم از سال ۹۰ در مقطع دکتری پذیرش نیمه متمرکز را تنظیم و اجرا کرد تا آزمونی شبه GRE برگزار شود ولی متأسفانه این فرایند طی سال های گذشته فراز و فرودهای زیادی داشته است اما به طور کلی سیاست و محور کلی بر تفکیک سنجش و پذیرش از هم، اعتبار بخشی به آزمون ها، افزایش تعداد نوبت های آزمون و حرکت به سمت آزمون های الکترونیک است.

معاون فنی و آماری سازمان سنجش همچنین ادامه داد: در ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور مصوب شد که پس از تصویب لایحه حدنصاب دکتری برای سال ۱۴۰۰، وزارت علوم موظف شود لایحه سنجش پذیرش مربوط به تحصیلات تکمیلی را به شورای انقلاب فرهنگی ارائه کند. بحث های کارشناسی این لایحه نیز در حال انجام است. در واقع هر داوطلب باید با نظر گروه و استادی که قرار است بعداً راهنمایی وی را به عهده گیرد، پذیرفته شود و فقط نمره ملاک پذیرش نباشد. از طرف دیگر قوانین و مقررات دست و پا گیری که باعث ایجاد نگرانی در قشری خاص شده، اصلاح شود.

جمالی گفت: کلیت لایحه مذکور این است که در ابتدا در پذیرش دکتری، یک آزمون اولیه فیلترینگ توسط سازمان سنجش انجام شود. حدنصاب ها توسط دانشگاه ها مشخص شود و در مرحله بعد، بنا به نظر دانشگاه، می توان سوابق علمی و عملی داوطلب مورد ارزیابی قرار گیرد، یا آزمون ثانویه ای برگزار شود و…. و نهایتاً پذیرش توسط دانشگاه ها انجام شود. این طرح را می توان گام به گام شروع کرد و در فاز عملی قدم به قدم آن را بررسی کرد و ارتقا داد.

وی در پایان گفت: به طور کلی در نگاه کلان، روش پذیرش استعداد درخشان، می تواند روشی مناسبی برای پذیرش آموزش عالی مورد استفاده قرار گیرد تا برترین ها برگزیده شوند. لازم به ذکر است که لایحه مذکور هنوز تصویب و ابلاغ نشده است. ولی فرایند بررسی و تصویب آن در دست انجام است.