کدام مجلات جز بلک لیست دانشگاه آزاد در 1404 هستند؟

منظور از بلک لیست در دانشگاه آزاد چیست؟

در دانشگاه آزاد اسلامی، “بلک‌لیست” یا لیست سیاه به فهرستی از نشریات گفته می‌شود که از نظر علمی فاقد اعتبار بوده و مقالاتی که در آن‌ها به چاپ برسند، برای دفاع از پایان‌نامه یا ارتقای علمی مورد پذیرش قرار نمی‌گیرند.

تفاوت کلیدی:

• لیست سفید (Whitelist): نشریات معتبری را شامل می‌شود که در نمایه‌های شناخته‌شده‌ای مانند ISI، Scopus، ISC، و همچنین نشریات علمی-پژوهشی داخلی تأییدشده قرار دارند.

• لیست سیاه (Blacklist): این لیست شامل نشریاتی است که جعلی هستند، مقالات را با دریافت هزینه و بدون داوری منتشر می‌کنند، یا از نمایه‌های معتبر حذف شده‌اند.

  

انواع مجلات نامعتبر(Predatory Journals)

نشریات غیرمعتبر که به آن‌ها “مجلات شکارچی” نیز گفته می‌شود، مجلاتی هستند که از عدم آگاهی پژوهشگران، به خصوص دانشجویان و محققان نوپا، سوءاستفاده کرده و با وعده چاپ سریع مقاله، دریافت هزینه‌های گزاف و بدون رعایت موازین اخلاق پژوهشی، اقدام به انتشار مقالات می‌کنند. ویژگی‌های اصلی این نوع نشریات عبارتند از:

سرعت بالا در چاپ و فقدان داوری واقعی: این مجلات معمولاً مقالات را بدون داوری علمی یا با یک بررسی سطحی و چند ساعته منتشر می‌کنند که به شدت اعتبار علمی مقاله را زیر سوال می‌برد.

هزینه‌های گزاف و عدم شفافیت در دریافت: بسیاری از این نشریات هزینه‌های پردازش مقاله (APC) بالایی دریافت می‌کنند، اما در مورد نحوه صرف این وجوه هیچ شفافیتی ارائه نمی‌دهند.

هیئت تحریریه فاقد اعتبار: اعضای هیئت تحریریه این مجلات اغلب نامشخص هستند، یا اسامی افراد بدون اجازه آن‌ها درج شده و فاقد پشتوانه علمی واقعی هستند.

ارسال ایمیل‌های انبوه و دعوت به چاپ: این نشریات به طور مداوم ایمیل‌های تبلیغاتی برای نویسندگان ارسال می‌کنند و آن‌ها را به ارسال مقاله دعوت می‌نمایند، حتی اگر موضوع خارج از حوزه تخصصی نویسنده باشد.

استفاده از نمایه‌های جعلی: برای جلب اعتماد، برخی از این مجلات از شاخص‌های ساختگی مانند Index Copernicus یا Global Impact Factor استفاده می‌کنند که در جامعه علمی بین‌المللی اعتباری ندارند.

بلک لیست دانشگاه آزاد در 1404

بر اساس بخشنامه شماره 1184/10 مورخ 1403/05/10 دانشگاه آزاد اسلامی، این دانشگاه لیستی از مجلات فاقد اعتبار را برای سال 1404 منتشر کرده است. این لیست شامل موارد زیر می‌شود:

• نشریات خارجی منتشر شده توسط ناشران نامشخص.

• نشریات داخلی که امتیاز پایینی دارند یا از لیست ISC حذف شده‌اند.

• نشریاتی که به دروغ ادعا می‌کنند در پایگاه‌های داده معتبر نمایه‌سازی شده‌اند.

دانشگاه آزاد این فهرست را به صورت پیوسته به روزرسانی می‌کند. بنابراین، دانشجویان باید پیش از ارسال مقالات خود، اعتبار مجله مورد نظر را از طریق سامانه RIS (https://ris.iau.ac.ir) بررسی کنند.

دلایل ورود مجله به بلک لیست

دلایل قرار گرفتن مجلات در فهرست سیاه (بلک‌لیست) که توسط نهادهای علمی معتبر منتشر می‌شود تا پژوهشگران از ارسال مقاله به نشریات نامعتبر خودداری کنند، عمدتاً شامل موارد زیر است:

• حذف از پایگاه‌های نمایه‌سازی معتبر: مجلاتی که به دلیل افت کیفیت علمی یا ارتکاب تخلفات، از فهرست نمایه مجلات معتبر بین‌المللی مانند Scopus یا JCR حذف می‌شوند، در بلک‌لیست قرار می‌گیرند.

• عدم وجود یا جعل DOI: نشریاتی که برای مقالات خود شناسه دیجیتال (DOI) معتبر صادر نمی‌کنند یا از DOI جعلی استفاده می‌نمایند، اعتبار علمی خود را از دست می‌دهند.

• فقدان فرآیند داوری علمی مؤثر: اگر فرآیند داوری مقالات در یک مجله، شکلی یا غیرشفاف باشد، این نشریه در فهرست سیاه قرار خواهد گرفت.

• ارسال انبوه ایمیل‌های تبلیغاتی: ارسال گسترده و تبلیغاتی ایمیل‌ها برای جلب مقاله، یکی از نشانه‌های آشکار نشریات شکارچی (predatory journals) است.

• تخلفات پژوهشی: این تخلفات شامل سرقت ادبی (plagiarism)، انتشار مضاعف مقالات، ارائه نتایج جعلی، یا سوءاستفاده از آثار پژوهشگران می‌شود.

  

برای اعتبار مجله چگونه استعلام بگیریم؟

برای اطمینان از اعتبار مجلات علمی و جلوگیری از پذیرش و چاپ مقاله در نشریات نامعتبر (مجلات شکارچی)، ابزارها و منابع معتبری وجود دارند که پژوهشگران می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. در ادامه به معرفی مهم‌ترین این منابع می‌پردازیم:

JCR (Journal Citation Reports - Clarivate Analytics)

این پایگاه که توسط Clarivate Analytics ارائه می‌شود، یکی از معتبرترین منابع برای ارزیابی مجلات است. شاخص اصلی آن، «ضریب تأثیر» (Impact Factor)، میانگین تعداد استنادهایی را نشان می‌دهد که مقالات یک مجله در دو سال گذشته دریافت کرده‌اند. مجلات نمایه‌شده در JCR معمولاً از اعتبار بالایی برخوردارند و انتخاب آن‌ها ارزش علمی مقاله را افزایش می‌دهد. مجلاتی که فاقد ضریب تأثیر رسمی هستند، ممکن است از سطح علمی پایین‌تری برخوردار باشند.

Scopus SJR (SCImago Journal Rank)

یکی از بزرگ‌ترین پایگاه‌های نمایه‌سازی مقالات علمی جهان است که اطلاعات جامعی درباره نشریات و استنادات ارائه می‌دهد. SJR، که توسط SCImago توسعه یافته، مجلات را بر اساس کیفیت و تأثیر مقالاتشان در مقایسه با نشریات مشابه رتبه‌بندی می‌کند. این پایگاه مجلات را به چهار دسته کیفی Q1 (بالاترین اعتبار) تا Q4 (پایین‌ترین اعتبار) تقسیم می‌کند. بررسی رتبه Q یک مجله معیار مهمی برای انتخاب نشریه معتبر است.

ISC (Islamic World Science Citation Center)

این پایگاه برای ارزیابی و رتبه‌بندی نشریات علمی کشورهای اسلامی تأسیس شده است. ISC عمدتاً در حوزه‌های علوم انسانی، علوم اجتماعی و علوم اسلامی کاربرد دارد و مرجع مناسبی برای پژوهشگران ایرانی محسوب می‌شود. این سامانه شاخص‌هایی شبیه به ضریب تأثیر دارد و مجلات را بر اساس کیفیت علمی دسته‌بندی می‌کند.

سامانه RIS دانشگاه آزاد اسلامی

این سامانه داخلی، ابزاری برای بررسی اعتبار نشریات علمی است که به طور خاص برای اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه آزاد طراحی شده است. در این سامانه، فهرست مجلات معتبر، نامعتبر و بلک‌لیست موجود است و به پژوهشگران کمک می‌کند تا پیش از ارسال مقاله، از وضعیت اعتبار نشریه اطمینان حاصل کنند. این سامانه برای فرآیندهای ارتقای اعضای هیئت علمی و دفاع از پایان‌نامه‌ها در دانشگاه آزاد اهمیت ویژه‌ای دارد.