ایران توانسته در میان قدرت‌های علمی جهان جایگاهی برجسته به دست آورد و اکنون میزبان بیش از هزار نشریه بین‌المللی است.

ایران در میان پنج کشور برتر از نظر تعداد نشریات نمایه‌شده در DOAJ

به گزارش سرویس دانشگاهی پایگاه خبری سوفیانیوز، صمد نژادابراهیمی اعلام کرد: بر پایه تازه‌ترین داده‌های پایگاه معتبر Directory of Open Access Journals (DOAJ)، شمار نشریات علمی ایران که موفق به نمایه‌سازی در این مرجع بین‌المللی شده‌اند از مرز هزار عنوان عبور کرده و جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر جایگاه پنجم جهان را در اختیار دارد.

DOAJ؛ مرجع معتبر نشریات دسترسی آزاد

پایگاه DOAJ به‌عنوان یکی از معتبرترین نمایه‌های بین‌المللی نشریات علمی دسترسی آزاد شناخته می‌شود. نشریاتی که مایل به حضور در عرصه جهانی هستند، این پایگاه را به‌عنوان نخستین مقصد انتخاب می‌کنند. ارزیابی نشریات در DOAJ بر اساس 16 اصل شفافیت و بهترین عملکرد (Principles of Transparency and Best Practice) صورت می‌گیرد؛ اصولی که به‌عنوان استاندارد جهانی نشر علمی پذیرفته شده‌اند.

مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی و دبیر کمیسیون نشریات کشور تأکید کرد: نمایه شدن در DOAJ نشان‌دهنده دستیابی نشریه به سطح مشخصی از کیفیت و شفافیت است؛ سطحی که موجب افزایش اعتبار بین‌المللی آن شده و مسیر ورود به نمایه‌های معتبرتری چون اسکوپوس و وب آو ساینس را هموار می‌سازد.

جایگاه ایران در کنار کشورهای پیشرو علمی

بر اساس آمار منتشرشده، اندونزی با 2511 نشریه، انگلستان با 2202 نشریه، برزیل با 1533 نشریه و ایالات متحده با 1248 نشریه رتبه‌های نخست را کسب کرده‌اند. ایران نیز با 1002 نشریه در رتبه پنجم جهانی قرار گرفته و کشورهایی چون اسپانیا (989 نشریه)، لهستان، سوئیس، روسیه و ترکیه را پشت سر گذاشته است.

روند صعودی نمایه‌سازی نشریات ایرانی در یک دهه اخیر

داده‌های منتشرشده در پایگاه DOAJ نشان می‌دهد که طی ده سال گذشته، رشد نشریات ایرانی نمایه‌شده با شتابی چشمگیر همراه بوده است. در سال 2015 تنها 91 نشریه از ایران در این پایگاه ثبت شده بود؛ این رقم در سال 2020 به 506 نشریه افزایش یافت و تا پایان سال 2024 به 931 نشریه رسید. در سال 2025، با عبور شمار نشریات از مرز هزار عنوان، نقطه عطفی در تاریخ نشر علمی کشور رقم خورد.

تنوع زبانی نشریات ایرانی در DOAJ

نشریات علمی ایران که در DOAJ نمایه شده‌اند، علاوه بر تعداد قابل توجه، از نظر زبان انتشار نیز تنوع چشمگیری دارند و همین ویژگی، دامنه مخاطبان بین‌المللی آن‌ها را گسترده‌تر ساخته است.

رتبه نهم زبان فارسی در میان زبان‌های علمی DOAJ

زبان فارسی با 591 نشریه در پایگاه DOAJ، رتبه نهم را میان 80 زبان علمی دنیا به خود اختصاص داده است. بخش عمده این نشریات توسط ایران منتشر می‌شود؛ به‌گونه‌ای که از این تعداد، 584 نشریه متعلق به ایران است. در کنار آن، کشورهایی همچون ترکیه (5 نشریه)، افغانستان (1 نشریه) و مصر (1 نشریه) نیز سهمی اندک در نشریات فارسی‌زبان این پایگاه دارند.

پیامدهای راهبردی نمایه‌سازی بیش از هزار نشریه ایرانی در DOAJ

دکتر نژادابراهیمی تأکید کرد که حضور گسترده بیش از هزار نشریه ایرانی در پایگاه DOAJ نه‌تنها موجب ارتقای اعتبار بین‌المللی نشریات کشور می‌شود، بلکه به‌عنوان زیرساختی کلیدی برای ورود قدرتمندتر به دیگر نمایه‌های معتبر جهانی عمل خواهد کرد.

او تصریح کرد: این دستاورد ارزشمند زمینه را برای ارتقای تدریجی نشریات ایرانی به پایگاه‌هایی نظیر اسکوپوس و وب آو ساینس فراهم می‌سازد. همچنین پایبندی به معیارهای DOAJ نقشی مهم در بهبود فرآیند داوری، رعایت اصول اخلاق نشر، و شفافیت مدیریتی ایفا می‌کند.

مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی در پایان خاطرنشان ساخت: تحقق این موفقیت حاصل تلاش هم‌افزای دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، انجمن‌های علمی، ناشران و مدیران مسئول نشریات علمی کشور است. بر پایه این دستاورد، گام‌های بعدی در جهت افزایش کیفیت نشریات، نمایه‌سازی در پایگاه‌های مرجع بین‌المللی و ارتقای جایگاه علمی ایران در سطح جهانی برداشته خواهد شد.