از مشروطی تا فارغ‌التحصیلی، نمرات مردودی دیگر مانع دانشجویان نیستند!

به گزارش سرویس اخبار دانشگاهی پایگاه خبری سوفیانیوز به نقل از میزان، هیئت عمومی دیوان عدالت اداری، طی رأی شماره 2156031 مورخ 1403/09/06، بخشی از ماده 11 آیین‌نامه یکپارچه مقررات آموزشی دوره‌های تحصیلی کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکتری تخصصی مصوب جلسه شماره 962 مورخ 1402/04/25 شورای‌عالی برنامه‌ریزی آموزشی که متضمن احتساب نمرات مردودی دانشجویان در میانگین کل دوره است را از تاریخ تصویب ابطال کرد.

رأی شماره 2156031 مورخ 1403/09/06 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری

تاریخ دادنامه:1403/09/06 شماره دادنامه: 140331390002156031

شماره پرونده: 0301459

مرجع رسیدگی: هیئت عمومی دیوان عدالت اداری

طرف شکایت: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

موضوع شکایت و خواسته: ابطال آن قسمت از ماده 11 آیین‌نامه یکپارچه مقررات آموزشی دوره‌های تحصیلی کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی مصوب جلسه شماره 962 مورخ 25/4/1402 شورای عالی برنامه‌ریزی آموزشی که متضمن محاسبه نمرات مردودی دانشجویان در میانگین کل نمرات است.

گردش کار:

شاکی به موجب دادخواستی ابطال آن قسمت از ماده 11 آیین‌نامه یکپارچه مقررات آموزشی دوره‌های تحصیلی کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی مصوب جلسه شماره 962 مورخ 25/4/1402 شورای عالی برنامه‌ریزی آموزشی که متضمن محاسبه نمرات مردودی دانشجویان در میانگین کل نمرات است را خواستار شده و در جهت تشریح و تبیین خواسته اعلام کرده است که:

به استحضار می‌رساند شورای عالی برنامه‌ریزی آموزشی در جلسه 962 مورخ 25/4/1402 آیین نامه یکپارچه مقررات آموزشی دوره‌های تحصیلی کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی را تصویب کرده است. در ماده 11 آیین‌نامه آمده است: «دانشجویی که در هر نیم سال در یک یا چند درس نمره قبولی کسب نکند، چنانچه در نیم سال‌های بعدی، درس یا دروس مذکور را با نمره قبولی بگذراند، نمره یا نمره‌های مردودی قبلی در ریز نمرات تحصیلی دانشجو ثبت شده و این نمره‌ها در میانگین نیم سال و کل دوره محاسبه می‌شود.» در تبصره 1 این ماده به دانشگاه اجازه داده می‌شود با درخواست دانشجو، نمره حداکثر یک درس مردودی را از میانگین کل دوره حذف نماید، اما در ادامه به شورای هدایت استعداد‌های درخشان اجازه می‌دهد مجازات دیگری برای این دانشجو اعمال کند به گونه‌ای که اگر دانشجویی با استفاده از این تبصره حائز شرایط استعداد درخشان شود را از شمول تسهیلات خود خارج نماید. لازم به توضیح است بر مبنای ماده 16 آیین‌نامه اخیرالذکر، ضمانت اجرای عدم کسب نمره 10 به عنوان نمره قبولی هر درس در مقطع کاردانی و کارشناسی (پیوسته و ناپیوسته)، مشروطی احتمالی در همان نیم سال تحصیلی الزام به گذراندن مجدد درس مردودی است که ممکن است منجر به افزایش سنوات تحصیلی و مآلاً عدم فارغ التحصیلی دانشجو شود. این در حالی است که براساس دادنامه شماره 140331390000741927 مورخ 1403/03/29 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری، درس مردودی در میانگین کل نمرات، تحمیل محرومیت و نوعی مجازات بوده و مغایر با اصول سی‌ام و سی و ششم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ماده (1) قانون تأمین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی مصوب سال 1353 در خصوص حق تحصیل اشخاص است. بنابر مراتب فوق، رسیدگی و ابطال آن قسمت از ماده 11 آیین نامه مذکور که متضمن محاسبه نمرات مردودی دانشجویان در میانگین کل نمرات است، از تاریخ تصویب مورد استدعاست.

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

آیین‌نامه یکپارچه مقررات آموزشی دوره‌های تحصیلی کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی

ماده 11ـ دانشجویی که در هر نیم سال در یک یا چند درس نمره قبولی کسب نکند، چنانچه در نیم سال‌های بعدی، درس یا دروس مذکور را با نمره قبولی بگذراند، نمره یا نمره‌های مردودی قبلی در ریز نمرات تحصیلی دانشجو ثبت شده و این نمره‌ها در میانگین نیم سال و کل دوره محاسبه می‌شود.

علی‌رغم ابلاغ دادخواست و ضمائم آن به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تا زمان رسیدگی به پرونده در جلسه هیأت عمومی دیوان عدالت اداری پاسخی از آن مرجع واصل نشده است.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 6/9/1403 به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیئت عمومی و هیئت‌های تخصصی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیئت عمومی

اولاً درخصوص مقاطع کاردانی و کارشناسی (پیوسته و ناپیوسته)، برمبنای ماده 24 ناظر بر ماده 16 آیین‌نامه یکپارچه مقررات آموزشی دوره‌های تحصیلی کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکتری تخصصی مصوب جلسه شماره 962 مورخ 25/4/1402 شورای عالی برنامه ریزی آموزشی، ضمانت اجرای عدم کسب نمره 10 به عنوان نمره قبولی هر درس در مقاطع مذکور، مشروطی احتمالی در همان نیمسال تحصیلی و الزام به گذراندن مجدد دروس مردودی است که ممکن است منجر به افزایش سنوات تحصیلی و مآلاً عدم فارغ‌التحصیلی دانشجو شود.

ثانیاً در ارتباط با مقطع کارشناسی ارشد، به موجب ماده 37 ناظر بر ماده 29 آیین نامه مزبور، ضمانت اجرای عدم کسب نمره 12 به عنوان نمره قبولیِ هر درس در این مقطع، مشروطی احتمالی در همان نیم سال تحصیلی و الزام به گذراندن مجدد درس مردودی است که ممکن است منجر به افزایش سنوات تحصیلی و به تبع آن محرومیت از حق دفاع از پایان‌نامه کارشناسی ارشد شود.

ثالثاً پیرامون مقطع دکتری تخصصی، مطابق تبصره 3 ماده 48 ناظر بر ماده 40 آیین نامه صدرالذکر، ضمانت اجرای عدم کسب نمره 14 به عنوان نمره قبولی هر درس در مقطع فوق الذکر، الزام به گذراندن مجدد درس مردودی است که ممکن است منجر به افزایش سنوات تحصیلی و به تبع آن محرومیت از حق دفاع از رساله دکتری شود و لذا محاسبه نمره دروس مردودی در مرحله ارزیابی جامع و نتیجتاً سلب حق دانشجو در ورود به مرحله ارزیابی جامع ناظر به مقطع دکتری تخصصی و همینطور احتساب نمره مردودی در میانگین کل در مقاطع تحصیلی پیشین، با وصف ضمانت اجرای مقرر شامل ضرورت گذراندن مجدد درس یا دروس مردودی، پرداخت شهریه مربوط به درس مردودی جهت اخذ مجدد آن و مآلاً اخراج در صورت عبور از حدنصاب مجاز نیم سال‌های تحصیلی، تحمیل محرومیت بوده و با لحاظ آثار تبعی آن در وضعیت ادامه تحصیل و استخدام و اشتغال شخص، مغایر بند 3 اصل سوم و اصول سی ام و سی و ششم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ماده 1 قانون تأمین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی مصوب 1353 درخصوص حق تحصیل اشخاص است و بنا به مراتب فوق که در آراء هیئت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه‌های 140331390000741927 مورخ 29/3/1403، 140331390000384290 مورخ 18/2/1403، 140109970905811254 مورخ 1401/07/12 و 140331390001624243 مورخ 1403/07/10 نیز منعکس شده است، آن قسمت از ماده 11 آیین‌نامه یکپارچه مقررات آموزشی دوره‌های تحصیلی کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکتری تخصصی مصوب جلسه شماره 962 مورخ 25/4/1402 شورای عالی برنامه ریزی آموزشی که متضمن احتساب نمرات مردودی دانشجویان در میانگین کل دوره است، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار بوده و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می‌شود. این رأی براساس ماده 93 قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی 1402/02/10) در رسیدگی و تصمیم‌گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است.