فصل 4 پایان نامه شامل نتایج و یافته های پژوهش می باشد که مهم ترین بخش از یک پایان نامه محسوب می شود و لازم است تا داده های آماری به درستی تجزیه و تحلیل شوند.
نگارش پایان نامه کارشناسی ارشد و دکتری یک پروسه نسبتا طولانی است که در چندین مرحله انجام می شود. یعنی ابتدا یک موضوع مشخصی برای آن تعیین می شود. موضوع در جلسه پژوهشی دانشگاه بررسی و تائید می شود. بعد از تائید یک طرح اولیه از پژوهش تحت عنوان پروپوزال به دانشگاه داده می شود که آن نیز در جلسه پژوهشی دانشگاه بررسی شده و بعد از تائید، دانشجو اجازه آغاز انجام پایان نامه خود را پیدا می کند. یک پایان نامه به طور کلی از 5 فصل تشکیل شده است که شامل:
فصل اول: مقدمه و کلیات تحقیق
فصل دوم: ادبیات پژوهشی و بیشینه تحقیق
فصل سوم: روش کار
فصل چهارم: نتایج
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
فصول 1و 2 پایان نامه بیشتر در خصوص موضوع تحقیق صحبت می کند، یک پیشینه ای از موضوع ارائه داده و فرضیات و مساله اصلی تحقیق را مطرح می کند. و به طور کلی هدف از نوشتن این دو فصل، آشنایی خواننده با موضوع تحقیق است. بنابراین این دو فصل هیچ ارتباطی به کار عملی پایان نامه نداشته و دانشجو قبل از آغاز کار عملی می تواند بر اساس مطالعات و جمع آوری اطلاعات از مقالات و کتب مرتبط با موضوع، این فصول را بنویسد. فصل سوم پایان نامه که تحت عنوان روش کار نامیده می شود، تمامی مراحل کار عملی را ارئه می دهد. اینکه چه مسیری طی شده است تا نتایج این پژوهش حاصل شود. از چه مواد و لوازم و ابزاری برای رسیدن به اهداف استفاده شده است. تمامی این موارد باید به طور کامل و جامع در پایان نامه ذکر شود.
در فصل 4 کلیه نتایج کار را به صورت دقیق در قالب جمله و یا جداول و نمودارها باید ذکر کرد. با توجه به اینکه در فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها صورت می گیرد، نیاز به برخی نرم افزارهای تجزیه و تحلیل آماری مثل SPSS،minitab، amos و … است. اگر آشنایی کامل با همچین نرم افزارهایی را دارید به راحتی خواهید توانست تحلیل آماری داده ها خام خود را انجام دهید. در برخی از تحقیقات که به صورت طرح پرسشنامه یا مصاحبه است نیاز است تا اطلاعات خام آنها استخراج و توسط نرم افزارهای آماری تحلیل شود. برای این منظور باید مراحل زیر به ترتیب انجام شود تا به نتایج مطلوب دست یافت:
تجزیه و تحلیل اطلاعات یکی از پایه های اصلی هر پژوهش است که با کمک آن تمامی فعالیت های پژوهشی تا رسیدن به یک نتیجه مطلوب، کنترل و هدایت می شوند . اولین داده هایی که از مطالعه به دست می آید، به صورت داده های خام هستند که هیچ معنی و مفهومی ندارند. برای آنکه بتوان این اعداد و ارقام نامفهوم را معنی دار کرد، باید از روش های آماری استفاده شود. اولین قدم بعد از جمع آوری اطلاعات، پردازش آنها است تا بتوان در نهایت آنها را تحلیل کرد. از جمله مهم ترین کارهایی که در این مرحله باید انجام داد، ﻣﺮﺗﺐ ﮐﺮدن و ﺗﻨﻈﯿﻢ داده ﻫﺎ، ﮐﺪﮔﺬاری داده ﻫا و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ داده ﻫﺎ است.
1. ﻣﺮﺗﺐ ﮐﺮدن و ﺗﻨﻈﯿﻢ داده ﻫﺎ در این مرحله داده های جمع آوری شده مجددا بازبینی و مرتب می شوند. منظور از بازبینی اطمینان از وجود اشتباهات و خطاها در داده های اولیه است تا قبل از تحلیل آماری آنها، بتوان این خطاها را رفع کرد. تمامی داده ﻫﺎ باید در ﻗﺎﻟﺐ و ﻓﺮﻣﺖ ﯾﮑﺴﺎن در ﺑﯿﺎیند. اگر تعدادی از پرسش ها بدون پاسخ مانده است باید تکمیل شود. اگر پاسخ سئوالات با یکدیگر همخوانی ندارند باید علت روشن شده و پرسشنامه اصلاح شود. در نهایت داده های صحیح با استفاده از روش های آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند.
2. ﮐﺪﮔﺬاری داده ها قبل از ﺗﺤﻠﯿﻞ داده ﻫﺎ لازم است تا ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻧﺮم اﻓﺰار آﻣﺎری، داده های خام را ﮐﺪﮔﺬاری کرده و ﺑﻪ ﺻﻮرت داده ﻫﺎی ﻋﺪدی در ﺑﯿﺎورﯾﺪ. زمانی کدگذاری داده ها را انجام دهید که از صحت آنها اطمینان حاصل کرده اید.
3. ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ داده ها بعد از کدگذاری، داده های آماری باید وارد سیستم کامیوتر شوند تا بتوان با استفاده از نرم افزارهای آماری آنها را تحلیل کرد. داده های جمع آوری شده می تواند به صورت دستی یا رایانه ای تجزیه و تحلیل شوند. امروزه تقربیا در همه موارد این امر با استفاده از رایانه و نرم افزارهای مختلف تجزیه و تحلیل آماری انجام می شود.
4. تجزیه و تحلیل داده ها در نهایت بر اساس نوع مطالعه خود، روش تحلیلی مناسب را انتخاب کرده و اطلاعات خود را تجزیه و تحلیل کند. دو دسته پردازش اصلی به طور عمده در تحقیقات مختلف بر روی داده ها انجام می شود. برای اینکار از روش آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده می شود.
بعد از آنکه نتایج داده ها توسط نرم افزارهای آماری بررسی شد، نوبت به تجزیه و تحلیل آنها می رسد. مهم ترین عاملی که در انتخاب روش تحلیل تاثیر می گذارد، نوع داده های جمع آوری شده توسط محقق است. از این رو پژوهش ها یا به صورت کیفی تحلیل می شوند و یا به صورت کمی.
پژوهش هایی که از نوع کتابخانه ای و نظری هستند و اطلاعات با استفاده از ابزارهای سنجش مانند فیش، جدول، کارت و امثال آن جمع آوری می شود، از نوع پژوهش های کیفی محسوب می شوند. این نوع تجزیه و تحلیل اصول خاص خود را دارد. طبق نظریه شاتون، رهیافت های موجود در زمینه تحلیل محتوا به سه بخش تقسیم می شوند:
به کارگیری هر یک از این روش ها براساس موضوع و ساختار پایان نامه متفاوت است. بنابراین بهتر است در انتخاب هر کدام از این روش ها با استاد راهنما مشورت کرد تا بهترین گزینه را برای تحلیل آماری نتایج خود انتخاب کرد.
تجزیه و تحلیل کمی:
در این روش داده های خام جمع آوری شده به داده های معنی دار و کمی تبدیل می شوند. این داده ها که در قالب شمارش و عدد هستند، با آزمون های مناسب مورد اندازه گیری واقع می شوند. سپس پژوهشگر داده های عددی را با کمک روش های آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد.
فصل آخر پایان نامه که تحت عنوان بحث نامیده می شود، در واقع تمامی نتایج شما و نتایج مطالعات قبلی را به چالش می کشد. در فصل پنجم نیازی نیست نتایج مجددا تکرار شود، در واقع پژوهشگر باید بدن هیچ سوء گیری، به صورت کاملا دقیق و منطقی یافته های خود را بررسی کرده و آنها را با یافته های مطالعات قبلی مقایسه کند. نوشتن بخش بحث پایان نامه نیاز به مهارت تحلیلی بالایی دارد. اینکه فرد بتواند نتایج کار خود را به دیگر نتایج تعمیم داده و نقاط مشترک و تفاوت های موجود را پیدا کند، بسیار مهم است.
بعد از اتمام این بخش، تیتری تحت عنوان نتیجه گیری نهایی در انتهای بحث نوشته می شود و دانشجو یا محقق پیشنهادهای خود را برای پژوهش های بعدی مرتبط با موضوع خود مطرح می کند. این پیشنهادها نشان دهنده این نکته است که پژوهشگران از چه جنبه های پژوهش خود را وسیع می بیند.
به طور کلی فصل پنجم به عنوان «یافته های پژوهش» موارد زیر را پوشش می دهد:
پایان نامه نویسی فرآیندی چند فصلی است. از آن جا که فصل چهارم و پنجم آن از حیث تجریه و تحلیل و جمع بندی دارای اهمیت بسیاری است. پژوهشگر همواره به روش های به کارگیری تحلیل داده ها می پردازد. در حین نگارش فصل چهارم و به ویژه فصل پنجم، پژوهشگران با دقت نظر و سوءگیری مطالب خود را جمع بندی می کنند. مطالب ذکر شده در این دو فصل همواره مورد نظر خوانندگان و داوران پایان نامه خواهد بود. به این منظور به کارگیری نکات و اصول اساسی در این دو فصل پژوهشگر را در ارائه یک پایان نامه مناسب یاری خواهد داد.