منظور از فرم عدم تعارض منافع چیست؟

منظور از تعارض منافع چیست؟

تعارض منافع زمانی به وجود می‌آید که وابستگی‌های فردی، مالی یا شغلی یک پژوهشگر، اصل بی‌طرفی و امانت علمی را به چالش بکشد. این منافع پنهان می‌توانند به‌طور عمدی یا سهوی، بر جنبه‌های مختلف پژوهش، از انتخاب متدولوژی و تجزیه و تحلیل داده‌ها گرفته تا برداشت نهایی و فرآیند انتشار مقاله، اثرگذار باشند.

نمونه هایی از تعارض منافع چیست؟

اعتبار مقاله و حتی شهرت علمی نویسنده در صورت پنهان ماندن موارد زیر به‌ شدت آسیب می بیند.

• تأمین مالی پژوهش توسط نهادهایی که نتایج تحقیق در راستای منافع آن‌هاست.

• داشتن سهام یا سمت مدیریتی در شرکت‌هایی که حوزه کاری‌شان به موضوع پژوهش گره خورده است.

• وجود روابط سببی یا شخصی با اشخاص یا سازمان‌هایی که از یافته‌های تحقیق سود می‌برند.

• مالکیت اختراعات یا حقوق انحصاری مرتبط با زمینه مطالعاتی مقاله.

  

وظایف نویسنده مسئول در پر کردن فرم تعارض منافع

وظایف نویسنده مسئول در قبال محتوای مقاله و ارتباط با مجله بسیار سنگین است. در تکمیل فرم مربوط به تعارض منافع (COI)، او متعهد می‌شود که:

صداقت علمی: تأیید کند که محتوا کار نویسندگان معرفی شده است، عاری از هرگونه سرقت ادبی یا داده‌سازی/دستکاری نتایج باشد و نتایج کاملاً حقیقی منعکس شده باشند.

انحصاری بودن سابمیت: تأیید کند که مقاله در حال بررسی همزمان در مجله دیگری نیست و سابقه انتشار ندارد.

افشای کامل: تمام حمایت‌های مالی، تجاری و منابع حمایتی مرتبط با تحقیق را به طور شفاف اعلام نماید.

حقوق مالکیت: انتقال رسمی حقوق نشر اجزای مقاله (شامل جداول و تصاویر) به ناشر را تضمین کند.

عدم دریافت وجه پنهان: تصدیق کند که هیچ یک از نویسندگان در ازای ارائه مقاله، مبلغی از طرف خاصی دریافت نکرده‌اند، مگر اینکه این موضوع به طور واضح در فرم ذکر شده باشد.

فرم تعارض منافع چه اهمیتی دارد؟

فرم تعارض منافع فراتر از یک سند اداری صرف است؛ این سند، بستری برای تضمین بی‌طرفی فرآیند داوری و ارزیابی مقاله توسط سردبیران فراهم می‌سازد.

به عنوان مثال، اگر مشخص شود که تأمین مالی پژوهش از سوی یک شرکت دارویی خاص صورت گرفته و موضوع تحقیق نیز مرتبط با محصول آن شرکت است، داوران ناگزیر با نگاهی نقادانه‌تر به روش‌های تحقیق و اعتبار داده‌های ارائه شده خواهند پرداخت.

افشای شفاف منافع مالی برای حفظ اعتبار مجلات بسیار حیاتی است. مجلات پیشرویی نظیر Nature، Science، NEJM و The Lancet رویه‌های بسیار سخت‌گیرانه و دقیقی در زمینه افشای تضاد منافع اعمال می‌کنند، زیرا هر مقاله دارای سوگیری مشکوک، می‌تواند اعتبار کلی نشریه را زیر سؤال ببرد.

مجلات و داوران در پیگیری تعارض منافع چه نقشی دارند؟

مسئولیت رسیدگی به تضاد منافع بر عهده ناشران و سردبیران است؛ آن‌ها باید فرم‌های دریافتی را به‌دقت بررسی کرده و در صورت مشاهده هرگونه ابهام، نویسنده را ملزم به ارائه توضیحات تکمیلی نمایند. بسیاری از نشریات برای اطمینان از صحت اطلاعات، از سیستم‌های اعتبارسنجی نیز بهره می‌برند.

علاوه بر این، نقش داوران نیز در این چرخه بسیار محوری است. داوران موظفند در طول فرآیند ارزیابی، هرگونه نشانه‌ای از تضاد منافع احتمالی را کشف کرده و مراتب را به اطلاع سردبیر برسانند. این امر نشان می‌دهد که تعهد به حفظ اصول اخلاقی، محدود به نویسندگان نبوده و کل ساختار فرآیند انتشار مقاله را شامل می‌شود.

موارد درخواستی نمونه ای از فرم های تعارض منافع

فرم تعارض منافع (COI) معمولاً شامل موارد زیر است:

• مشخصات نویسندگان: نام، وابستگی سازمانی و اطلاعات تماس.

• حمایت‌های مالی: ذکر هرگونه کمک هزینه، گرنت، یا حمایت مالی دریافتی از سازمان‌ها، شرکت‌ها یا افراد که مستقیماً یا غیرمستقیم به موضوع تحقیق مربوط می‌شود.

• روابط سازمانی: فهرستی از تمام شرکت‌ها، موسسات یا سازمان‌هایی که نویسنده (یا اعضای خانواده نزدیک او) با آن‌ها روابط حرفه‌ای، شغلی، مشاوره‌ای، مالکیت سهام، یا هرگونه همکاری دیگری دارد که می‌تواند بر تحقیق تأثیر بگذارد.

• تأییدیه نهایی: بخشی که در آن نویسنده تأیید می‌کند هیچ تضاد منافعی وجود ندارد، مگر موارد خاصی که در فرم ذکر شده است.

این فرم‌ها با زبانی ساده و قابل فهم طراحی شده‌اند تا فرآیند افشای اطلاعات را تسهیل کرده و به شفافیت در تحقیقات کمک کنند، نه اینکه صرفاً به منظور شناسایی تخلفات مورد استفاده قرار گیرند.

فرایند سابمیت مقاله به مجلات

در زیر، فرآیند سابمیت مقاله را جهت پذیرش و چاپ مقاله به صورت گام‌به‌گام مورد بررسی قرار گرفته اند.

فرآیند سابمیت مقاله، فرایندی دقیق و چند مرحله‌ای است که رعایت نظم، دقت و ارتباط حرفه‌ای با مجله در آن اهمیت زیادی دارد. با تجربه و رعایت جزئیات می‌توانید این مسیر را با موفقیت طی کنید و مقالات خود را در مجلات معتبر علمی منتشر نمایید.