مراحل بررسی و ارزیابی مجله ISI

برای اينکه بتوانيد يک مقاله بنويسيد، لازم است در اين زمينه اطلاعاتی داشته باشيد. اگر اين مقاله را برای مؤسسه اطلاعات علمی ISI می نويسيد، احتمالاً برايتان مهم است که بدانيد اين مقاله ها چگونه ارزيابی می شود.
امروزه ارزيابی مقاله های علمی يکی از دغدغه های جوامع علمی می باشد. مؤسسه اطلاعات علميISI برای ارزيابی تحت پوشش فهرست نويسی خود، سه شاخص در نظر گرفته است:
1- فاکتور تأثير گذار (IF): اين شاخص مهمترين و در عين حال کاربردی ترين شاخص ارزيابی مجله ها از نظر ISI است.
2- شاخص فوری(Immediately): تعداد ارجاعات به مقاله های منتشر شده مجله در سال مورد ارزيابی تقسيم بر تعداد مقاله های منتشر شده در همان سال مجله مذکور است. اين شاخص در حقيقت شيب رشد منحنی ارجاعات را بيان می کند.
3- شاخص نيمه عمر استناد(Cited Half-Life):نيمه عمر ارجاعات يا نيمه عمر استناد، تعداد سال هايی است که از سال ارزيابی بايد به عقب برگشت تا شاهد پنجاه درصد کل ارجاعات به مجله در سال مورد ارزيابی باشيم.به عبارت ديگر، اين شاخص مدت زمانی که نيمی از کل استنادات به آن مجله صورت پذيرفته باشد را نشان می دهد و در حقيقت سرعت کاهش ميزان ارجاعات به مجله را بيان می کند.
بديهی است که وقتی مقاله های يک مجله ارزش خود را برای ارجاعات، زود از دست بدهند (مقاله ها سطحی باشند و خيلی زود بی ارزش شوند)، تنها به مقاله های جديد مجله ارجاع داده می شود.اين موضوع باعث می شود که نيمه عمر ارجاعات به مجله کاهش يابد. بنابراين هر چه نيمه عمر ارجاعات به مجله بيشتر باشد، نشان می دهد که ارزش مقاله های مجله در طول زمان بيشتر حفظ شده است و هنوز مورد ارجاع قرار می گيرند.
در مجموع هرچه نيمه عمرارجاعات به يک مجله بيشتر باشد، ارزش مجله بالاتر می رود.
در پايان هر سال، مجله های تحت پوشش فهرست نويسی ISI که در فهرست وبگاه علم (Web of Science=WOB) قرار گرفته اند، ارزيابی می شوند.
معيارهای ارزيابی و سنجش همان شاخص های ارزيابی ISI (سه شاخص اشاره شده دربالا) می باشند. نتايج اين ارزيابی نيز درگزارش های ارجاع مجله JCR هر سال جهت اطلاع عموم اعلام می شود.
در بين فاکتورهای بالا، فاکتور تأثير، کاربردی ترين شاخص می باشد و امروزه به طور گسترده ای در درجه بندی و ارزيابی مجله های مورد استفاده قرار می گيرد. اين فاکتور در حقيقت توانايی مجله و هيأت تحريريه آن را در جذب بهترين مقاله ها نشان می دهد.
بانک اطلاعات ISI، مرکزی برای فهرست نمودن و پوشش دادن جامع مهمترين مجله های علمی منتشره در دنيا به منظور تبادل اطلاعات ميان پژوهشگران مختلف می باشد.
پر واضح است که منظور از پوشش جامع، فهرست نمودن کل مجله های علمی منتشر شده در جهان نمی باشد. چرا که از طرفی مقرون به صرفه نيست و از طرف ديگر تمام مجله های نشر يافته در جهان از استانداردهای ISI پيروی نکرده اند و از غنای علمی لازم برخوردار نيستند. ارزيابی مجله های علمی ISI به طور مستمر و مداوم هر دو هفته صورت می گيرد.
ارزيابی کنندگان ISI در حدود 2000 عنوان جديد را سالانه مورد ارزيابی قرار داده و تنها 10 تا 12 درصد از مجله های علمی ارزيابی شده، انتخاب می شوند. هر مجله علمی قبل از انتخاب شدن و فهرست شدن در ISI يکسری مراحل ارزيابی را پشت سر می گذارند.
از جمله عوامل مورد ارزيابی و رعايت استانداردهای بانک اطلاعاتيISI، کميته علمی منتخب مجله، تنوع بين المللی مقاله های چاپ شده درآن، نشر به موقع مجله و جايگاه نشر آن می باشد.
لازم به ذکر است که هيچ يک از اين عوامل به تنهايی مورد بررسی و ارزيابی قرار نمی گيرد، بلکه با بررسی مجموع عوامل، يک امتياز کلی داده خواهد شد.
از جمله مواردی که در ارزيابی مجله مورد توجه قرار دارد اين است که عنوان مقاله ها، چکيده و کلمات کليدی بايد به زبان انگليسی باشد همچنين توصيه می شود که منابع نيز به زبان انگليسی نوشته شوند.
اگر چه اطلاعات علمی مهم به تمامی زبانها به چاپ می رسد، اما موارد ذکر شده بايد به زبان انگليسی باشد تا تحت داوری و ارزيابیISI قرار گيرد زيرا ارزيابی کنندگان مجله های علمی در ISI نمی توانند عناوين ومنابع بکار رفته در مقاله ها را به زبان انگليسی ترجمه کنند.
داوری علمی و تخصصی مقاله های چاپ شده در مجله توسط داوران نام آشنای علمی از جمله عمده ترين موارد مورد توجه ارزيابی کنندگان می باشد که گويای اعتبار و غنای علمی مجله است.
سه پايگاه WOS ، EST و JCR از معتبرترين پايگاه های علم سنجی هستند که توسط مؤسسه اطلاعات علمی ISI تهيه و روز آمد سازی می شوند.
پايگاه (Essential Science Indicators(ESI بر مبنای دوره های زمانی 10 ساله، به ارائه آمار در قالب شاخص های تعيين شده توليد علم از جمله رتبه علمی کشورها بر اساس تعداد توليدات علمی، تعدا کل استنادها و نسبت استناد به توليدات علمی می پردازد.
در پايگاه (Web of Science(WOS امکان جستجو و استخراج اطلاعات در طول دوره های زمانی مختلف بر اساس شاخص های گوناگون علم سنجی وجود دارد.
پايگاه JCR)Journal citation Reprts) به ارائه گزارش استنادی نشريه ها می پردازد.
از طرفی تعداد نشريه هايی که هر کدام از اين پايگاه ها نمايه می کنند نيز با ديگری متفاوت است.

در سايتISI چهار مورد به عنوان ملاک های اصلی نمايه شدن مجله آمده است که عبارتند از:
1- زمان بندی نشر، تعريف شده باشد يعنی معلوم باشد که فصلنامه است، ماهنامه است يا… و در موعد معين هم آماده شود.
2- فرآيند داوری برای مجله تعريف شده باشد.
3- قواعد نشر بين المللی را رعايت کند. برای مثال، عنوان مجله گويای محتوای آن باشد.
4- مقاله به هر زبانی که باشد مهم نيست ولی چند مورد در آن بايد به زبان انگليسی باشد که عبارتند از: اسامی نويسندگان، عنوان، چکيده و کلمات کليدی و حتی الامکان منابع و مآخذ هم انگليسی باشد.

موارد فرعی هم وجود دارد که شامل اين موارد است:
1- مجله بايد حوزه بين المللی داشته باشد و به يک حوزه جغرافيايی خاص تعلق نداشته باشد.
2- در حوزه آن مجله، ترجيحاً مجله مشابه نباشد يا اگر هست آن مجله معيار برتری نسبت به آنها داشته باشد.
3- افراد به وجود آورنده آن حتی الامکان افراد شناخته شده ای باشند.
4- افراد به وجود آورنده، توزيع جغرافيايی مناسبی داشته باشند مثلاً همه ايرانی نباشند.
البته موارد فرعی، نمره اضافه دارد و در قبولی يا رد مجله از طرفISI نقش بازی نمی کند.