شاخص فوری چیست و چه کاربردی دارد؟

H index یا همان شاخص فوری ، یکی از شاخص هایی است که توسط آن ، مجلات JCR  بررسی میشود.این شاخص مربوط به همان سال مجلات بوده و سال های قبل هیچ تاثیری در آن ندارند. در واقع تعداد ارجاعات به مقاله های منتشر شده در یک مجله در یک سال مورد ارزیابی ، تقسیم بر تعداد مقاله های منتشر شده در همان سال در مجله مذکور.

این شاخص نشان دهنده ی شیب رشد منحنی استنادات است، میزان مراجعه در همان سال چاپ مقاله را گزارش میکند که نشان دهنده آن است که  مقاله خیلی سریع مورد توجه دیگر محققان قرار گرفته است.

همان طور که اشاره شد شاخص فوری در کنار ضریب تاثیر پر کاربرد تر است. در زیر به توضیح آن میپردازیم.

 H-Index، شاخصی برای ارزیابی علمی پژوهشگران است که میزان تأثیر گذاری آن ها را در پیشبرد علم نشان می دهد. این شاخص در حال حاضر به عنوان بهترین معیار موجود در ارزیابی علمی افراد به کار برده می شود.

H-index برای یک پژوهشگر عبارت است از H تعداد مقاله ارائه شده توسط وی، که به هر کدام حداقل H بار استناد شده باشد، اولین بار توسط Jorge E. Hirsch که یک فیزیکدان دانشگاه کالیفورنیای جنوبی است به عنوان ابزاری جهت ارزیابی کیفی تحقیقات علمی پژوهشگران ارائه شد.

شاخص اچ یا هیرش ایندکس یکی از شاخص های جدید علم سنجی است که تأثیر علمی یک پژوهشگر را مشخص می کند. اچ ایندکس شاخصی عددی است که می‌کوشد بهره ‌وری و تأثیرگذاری علمی آثار علمی یک فرد، نشریه، دانشگاه، کشور و مواردی از این قبیل را به صورت کمی نمایش دهد. این شاخص با در نظر گرفتن تعداد مقالات پر استناد افراد و تعداد دفعات استناد شدن آن مقالات توسط دیگران محاسبه می‌شود. از این شاخص می‌توان برای تأثیر گذاری علمی گروهی از دانشمندان یا مجلات نیز بهره برد، مثلاً ایندکس اچ برای محاسبه تأثیرگذاری علمی دانشگاه‌ها و دانشمندان یک کشور نیز قابل استفاده است. در سال ۲۰۰۵ توسط جرج هیرش فیزیکدان آرژانتینی ارائه شده است و از این رو گاهی با نام‌های هیرش ایندکس یامقدار هیرش نیز شناخته شده است. هرش که خود شاخص برابر ۵۵ دارد، معتقد است یک دانشمند موفق باید پس از ۲۰ سال تلاش علمی-پژوهشی شاخص H بیشتر از ۲۰ داشته باشد. این شاخص می بایست برای یک دانشمند برجسته، ۴۰ و برای یک دانشمند بی نظیربرابر با ۶۰ در طی ۲۰ سال باشد.هیرش نشان داد  که  شناسه اچ تأثیر زیادی در پیش گویی افرادی دارد که بعداً نشان‌های افتخار می‌گیرند از جمله جایزه نوبل. او نشان داد که فیزیکدانان دارای شناس اچ ۱۲ می‌توانند دانشیار دانشگاه باشند و با شناسه ۱۸ می‌توانند استاد تمام باشند و با ۱۵ تا ۲۰ می‌توانند عضو انجمن فیزیک آمریکا باشند و با بیش از ۴۵ می‌توانند عضو آکادمی ملی علوم در آمریکا باشند

اچ ایندکس شاخصی است که می‌توان به وسیله آن محققان تأثیر گذار را از آنهایی که صرفاً تعداد زیادی مقاله منتشر کرده‌اند متمایز نمود. این شاخص همچنین برای مقایسه محققانی که دریک حوزه کاری یکسان فعالیت می‌کنند کاربرد دارد. محاسبه اچ ایندکس توسط پایگاه‌های اسکوپوس ، آی اس آی و گوگل اسکالر  برای مقالات انگلیسی زبان و نیز  ISC برای مقالات فارسی امکان‌پذیر شده است. محاسبه ایندکس اچ بر پایه توزیع استنادات داده شده به آثار منتشره یک فرد یا گروهی از افراد صورت می‌گیرد.