چگونه فیپا و مجوز چاپ کتاب را بگیریم؟

ا قبل از آنکه کتاب شما به مرحله انتشار برسد، نیاز به دریافت مجوزهای قانونی و رسمی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دارید. این مجوزها شامل فیپا و سایر مجوزات چاپ کتاب هستند که هرکدام برای خود فرایند خاصی دارند. فیپا به‌عنوان یک شناسه یکتا، به کتاب شما هویت قانونی می‌دهد، و مجوز چاپ کتاب اجازه می‌دهد که اثر شما به‌طور رسمی منتشر شود.

در این وبلاگ، قصد داریم به طور کامل مراحل دریافت فیپا و سایر مجوزات چاپ کتاب را شرح دهیم و شما را با نکات مهم این زمینه آشنا کنیم. با ما همراه باشید تا مراحل قانونی و ضروری چاپ کتاب را به سادگی و با اطمینان طی کنید.

برای چاپ کتاب در ایران، باید چند مرحله اداری را طی کنید که هرکدام نقش مهمی در انتشار قانونی اثر شما دارند. این مراحل از ثبت کتاب در سیستم‌های بین‌المللی گرفته تا دریافت تأییدیه‌های داخلی را شامل می‌شود. رعایت این فرآیند باعث می‌شود کتاب شما بدون مشکل در بازار منتشر شده و امکان توزیع گسترده داشته باشد. در ادامه، چهار مجوز اصلی موردنیاز برای چاپ کتاب در ایران را بررسی می‌کنیم

✅ دریافت شابک (ISBN)
✅ دریافت فیپا (فهرست‌نویسی پیش از انتشار)
✅ اخذ مجوز چاپ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
✅ مجوز پخش و انتشار

در ادامه به توضیح هرکدام از این مجوزات خواهیم پرداخت.

شابک یا ISBN (International Standard Book Number) یک شماره استاندارد بین‌المللی برای شناسایی کتاب‌ها است. این کد 13 رقمی، به هر مجلد منتشرشده اختصاص می‌یابد و هر بخش آن نشان‌دهنده یک ویژگی خاص است.

برای مثال، بخش پنج رقمی از شابک، منطقه جغرافیایی یا زبانی کتاب را تعیین می‌کند. همچنین بخشی از این کد به ناشر اختصاص دارد و به همین دلیل، کتاب‌های مختلف از یک ناشر، دارای شابک یکسانی خواهند بود.

نحوه دریافت شابک

برای دریافت شابک، ابتدا پس از نگارش و صفحه‌آرایی کتاب، باید به وب‌سایت ISBN مراجعه کرده و در آنجا ثبت‌نام کنید. سپس، درخواست خود را برای دریافت شابک ثبت نمایید.

در صورتی که تمایل به انجام این فرآیند به صورت حضوری دارید، می‌توانید به آدرس تهران، خیابان انقلاب، بین خیابان فلسطین و شهید برادران مظفر جنوبی، شماره 1080 مراجعه کرده و یا از طریق شماره تلفن 02191006363 سوالات خود را مطرح کنید.

نکات مهم درباره شابک:

• در صورت تغییر نام اثر، ویرایش‌های اساسی، تغییر قطع یا نوع جلد در چاپ‌های بعدی، باید شابک جدیدی دریافت کنید.

• در صورتی که ناشر یا صاحب امتیاز مالکیت مادی و معنوی اثر تغییر کند، نیاز به شابک جدید خواهد بود.

• برای آثار چندجلدی، یک شابک به کل مجموعه اختصاص می‌یابد و علاوه‌بر آن، شابک جداگانه برای هر جلد نیز ضروری است.

• اگر مجموعه‌ای به‌صورت دوره‌ای به فروش می‌رسد، شابک دوره‌ای باید به‌صورت بارکد در پشت کتاب‌ها چاپ شود. در صورتی که فروش تک‌جلدی نیز در نظر گرفته شود، شابک دوره‌ای و تک‌جلدی باید هر دو پشت کتاب درج شوند.

فیپا، مخفف عبارت "فهرست‌نویسی پیش از انتشار"، در واقع شناسنامه اثر محسوب می‌شود و شامل اطلاعات مهم کتاب است. این شناسنامه به موارد زیر اشاره دارد:

• نام نویسنده یا مترجم به همراه سال تولد یا وفات

• مشخصات ظاهری کتاب مانند قطع، تعداد صفحات و سایر ویژگی‌ها

• اطلاعات نشر شامل نام ناشر، آدرس، سال چاپ کتاب

• شابک (ISBN) کتاب که شناسه منحصر به فرد آن است

فیپا کمک می‌کند تا کتاب در سیستم طبقه‌بندی کتابخانه‌ها و سیستم‌های مرتبط با کتابداری، در جایگاه درست خود قرار بگیرد و پیدا کردن آن برای مخاطبان راحت‌تر باشد. همچنین فیپا مشخص می‌کند که کتاب به کدام نویسنده یا مترجم تعلق دارد.

مدت زمان اخذ فیپا

این کد برای مترجمان نیز مفید است؛ زیرا با استفاده از فیپا، می‌توانند آثار ترجمه‌شده را بررسی کرده و از ترجمه مجدد آثار تکراری جلوگیری کنند.

اداره کل پردازش و سازماندهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی تنها مرجع رسمی صدور فیپا در ایران است.

برای دریافت فیپا، کافی است به وب‌سایت این سازمان مراجعه کرده و فرم‌های مربوطه را پر کنید.

نکات مهم درباره فیپا:

• اگر تغییراتی در نام ناشر، عنوان کتاب، نام نویسنده یا مترجم، ویرایش اثر، تغییر سایز کتاب یا تعداد صفحات انجام شود، لازم است که کد فیپای جدیدی دریافت کنید.

در این مرحله، که به‌عنوان یکی از زمان‌برترین و پیچیده‌ترین بخش‌های فرآیند دریافت مجوز چاپ کتاب شناخته می‌شود، نسخه کامل و ویرایش‌شده کتاب به همراه فیپا و شابک به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارسال می‌شود.

پس از ارسال، کتاب با توجه به دسته‌بندی و ژانر آن توسط هیئت‌های تخصصی و کارشناسان این وزارت‌خانه بررسی می‌شود. هدف اصلی این بررسی، تطابق محتوای کتاب با قوانین جمهوری اسلامی ایران است. بدین معنی که کتاب باید از نظر محتوایی و سیاسی هیچ‌گونه مغایرتی با اصول و ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی کشور نداشته باشد.

عواقب چاپ کتاب بدون مجوز: چاپ کتاب بدون اخذ مجوز از وزارت ارشاد، پیامدهایی جدی خواهد داشت که می‌تواند شامل توقیف کتاب و اعمال پیگرد قانونی باشد. علاوه بر این، مسئولیت قانونی ناشر و نویسنده در چنین شرایطی افزایش می‌یابد.

برای کتاب‌های مذهبی و علمی، فرآیند بررسی دقیق‌تر است. در این گونه آثار، علاوه بر بررسی تطابق محتوا با قوانین کشور، صحت مطالب نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. برای مثال، در کتاب‌های دینی، اعتبار و صحت منابع باید تایید شود.

در همین راستا، طرح جلد کتاب نیز در این مرحله به دقت بررسی می‌شود تا از هرگونه مغایرت با موازین اسلامی و عرفی جلوگیری شود. طراحی جلد کتاب باید با اصول فرهنگی و اجتماعی کشور هم‌خوانی داشته باشد تا از ایجاد حساسیت‌های غیرضروری پیشگیری شود.

پس از تایید تمام این مراحل، کتاب آماده دریافت مجوز چاپ خواهد بود و می‌توان وارد مراحل بعدی فرآیند چاپ و توزیع شد.

پس از چاپ کتاب، در مرحله نهایی فرآیند، نسخه فیزیکی کتاب باید مجدداً به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارسال شود. در این مرحله، بازرسان این سازمان نسخه چاپی کتاب را با نسخه‌ای که قبلاً مجوز آن صادر شده است، تطبیق می‌دهند تا اطمینان حاصل شود که محتوا، صفحات و ویژگی‌های ظاهری کتاب مطابق با نسخه‌ی مجوزدار است.

اگر نسخه فیزیکی کتاب با نسخه‌ای که مجوز آن صادر شده هم‌خوانی کامل داشته باشد، مجوز پخش کتاب صادر می‌شود. این مجوز به ناشر این امکان را می‌دهد که کتاب را در بازار عرضه کند و به پخش آن در کتاب‌فروشی‌ها و سایر مراکز توزیع بپردازد.

نکات مهم در رابطه با مجوز اعلام وصول:

• ناشر موظف است به ازای هر 1000 نسخه چاپی، حداقل دو نسخه و حداکثر 10 نسخه از کتاب را به وزارت ارشاد ارسال کند تا در سامانه ثبت شده و مجوز پخش برای آن صادر شود.

• در صورتی که ناشر قصد توزیع مصحف شریف قرآن را داشته باشد، علاوه بر دریافت مجوز پخش از وزارت ارشاد، باید مجوز توزیع مخصوص از دارالقرآن را نیز دریافت کند.

دریافت مجوز برای کتاب‌های الکترونیکی:

برای کتاب‌های الکترونیکی، همانند کتاب‌های چاپی، نیاز به دریافت مجوز پخش از وزارت ارشاد وجود دارد. روند دریافت مجوز برای کتاب‌های دیجیتال نیز به منظور حفظ حقوق قانونی و حفاظت از محتوای اثر بسیار مهم است. ناشران کتاب‌های الکترونیکی باید مطمئن شوند که کتاب‌شان از نظر محتوایی و فنی با اصول و قوانین کشور هم‌خوانی دارد تا مجوز پخش آن صادر شود.