رفرنسدهی در مقالات از نظر رعایت اصول اخلاقی در نگارش آنها بسیار اهمیت دارد و امکان دسترسی آسان خوانندگان به منابع را فراهم می کند.
تحقیقاتی که پژوهشگران در طول زمان، بخصوص در طول تحصیل خود انجام میدهند، یا بر مبنای دستاوردهای خود و یا بر اساس و پایه نوشتههای دیگران نوشته میشوند. دستاوردهای تحقیقات پژوهشگران برای اینکه مورد استفاده دیگران قرار بگیرند و در پیشرفت علم به جامعه علمی کمک کنند، در قالبهای متفاوتی همچون مقاله، کنفرانس، پایاننامه و گزارش ارائه میشوند.
اصول اخلاقی در نگارش مقاله و ارائه آن حکم میکند تا اگر در طول انجام کار تحقیق از منابع دیگری استفاده شده است، حتما در انتهای مقاله باید به این منابع اشاره شود تا هنگامیکه خوانندهای مقاله را مطالعه میکند به راحتی بتواند به این منابع دسترسی پیدا کند. این کار را رفرنسدهی یا ارجاعدهی میگویند.
در رفرنسدهی مقالات، باید به این نکته توجه کرد که فقط باید منابعی که منتشر شدهاند در بخش منابع مقاله ذکر شوند. دادهها، چکیدهها، پایاننامهها و مقالاتی که هنوز منتشر نشدهاند نباید در متن مورد استناد قرار بگیرند و در بخش منابع نیز ارائه شوند. اما اگر استفاده و استناد به منبعی در متن مقاله ضروری بود، میتوان آن را داخل پرانتز و یا اغلب بصورت زیرنویس در متن بکار برد. همچنین اگر مقالهای که چاپ نشده است، از ژورنالی پذیرش گرفته باشد، میتواند در بخش منابع مورد استفاده قرار گیرد.
مجلات از نظر سبک و تنظیم منابع تفاوتهای زیادی با هم دارند. بطوریکه با بررسی مجلات مختلف، 33 سبک متفاوت برای این کار یافت شده است. لذا ما در اینجا به معرفی چند نمونه از این روشها میپردازیم.
این روش بیشتر مورد استفاده دانشجویان است و دو نوع استناد را شامل میشود:
استناد در متن: مربوط به زمانی است که از یک نقل قول استفاده میشود. در این حالت بعد از اتمام جمله، بلافاصله نام نویسنده و سال در داخل پرانتز قید میشود.
در موارد دیگر اطلاعات کامل منبع در بخش منابع ذکر میشود.
این سبک یک استاندارد ایزو میباشد که متون با موضوعات مختلفی به این شکل ارجاعدهی میشوند. اما بیشترین کاربرد این سبک برای فایلهای الکترونیکی مییاشد
این سبک بعنوان یک سبک استاندارد برای تمام مجلات انجمن IEEE میباشد که اغلب برای مقالات مهندسی و علوم کامپیوتر مورد استفاده قرار میگیرد. در این سبک برای ارجاعدهی از اعداد استفاده میکنیم و آنها را در بخش منابع لحاظ میکنیم.
موارد استفاده این روش با روش CMS، تقریباً مشابه است اما با این تفاوت که سبک CMS، مختص آثاری است که قرار است منتشر شوند. اما این سبک، استاندارد انتشار نیست.
این سبک اغلب در زمینه تاریخی مورد استفاده قرار میگیرد و برای زمانی استاندارد است که قصد انتشار یک متن وجود داشته باشد. نحوه بکارگیری این سبک بدین صورت است که در انتهای هر نقل قول یا متنی که مورد استناد قرار گرفته است، از یک شماره استفاده میشود و توضیحات مربوط به آن نوشته، در پینوشت ارائه میشود. در اینصورت نیاز نیست که در فهرست منابع انتهای مقاله به آن توضیحات اشاره شود.
این سبک برای مقالات پزشکی استفاده میشود. به این ترتیب که برای هر منبع یک عدد اختصاص داده میشود و این عدد را در متن نوشته و بر اساس آن، به منبع مورد نظری که در انتهای مقاله با همان عدد معرفی شده است، اشاره میشود. در بخش منابع باید لیست شمارهگذاری شده منابع به همراه تمام اطلاعات آنها قید شود.
این سبک اغلب برای مقالات شاخه ادبیات و علوم انسانی استفاده میشود. در این حالت اغلب منابع مورد استفاده در متن از نوع کتاب میباشد. در این سبک در داخل متن بلافاصله بعد از اینکه متن مورد استناد به پایان رسید، باید داخل پرانتز نام خانوادگی نویسنده و شماره صفحه مورد نظر با یک فاصله از هم نوشته شود. سایر اطلاعات مربوط به کتاب نیز در انتهای مقاله و در بخش منابع ذکر میشود.
این سبک که اکثراً برای کارهای تحقیقات اجتماعی و پژوهشی مورد استفاده قرار میگیرد، توسط انجمن روانشناسی آمریکا بوجود آمده است. در این سبک بخشی از مشخصات یک منبع در متن نوشته آورده میشود و شکل کاملتر آن در انتهای مقاله و در قسمت منابع قید میشود. بعنوان نمونه بعد از اتمام متنی که مورد استناد قرار گرفته است، نام کتاب، نویسنده و سال انتشار آن داخل پرانتز نوشته میشود.