چگونه بخش "نتایج" مقاله را بنویسیم؟

بخش نتایج جایی‌ست که نویسنده باید یافته‌های پژوهش را دقیق و بدون تفسیر ارائه دهد. این بخش تنها به گزارش داده‌هایی می‌پردازد که با روش علمی به‌دست آمده‌اند؛ بدون آن‌که نظر یا تحلیل شخصی وارد شود.

نویسنده در این قسمت باید به این سؤال پاسخ دهد: «در این تحقیق چه چیزهایی به‌دست آمده است؟» اطلاعات باید به‌صورت منظم و شفاف نوشته شود. استفاده از جدول و نمودار می‌تواند درک بهتر مطالب را برای خواننده آسان‌تر کند.

از نظر جایگاه، بخش نتایج معمولاً بعد از روش تحقیق و قبل از بحث قرار می‌گیرد. اگرچه در برخی مجلات این دو بخش ترکیب می‌شوند، اما در اغلب مقالات علمی جداگانه نوشته می‌شوند تا روند منطقی پژوهش بهتر مشخص باشد.

در واقع، این بخش زیربنای اصلی برای تحلیل‌ها و نتیجه‌گیری‌های بعدی است. بدون آن، ارزیابی اعتبار پژوهش دشوار خواهد بود.

بخش نتایج باید به‌طور مشخص شامل یافته‌های اصلی پژوهش باشد؛ یعنی داده‌هایی که از مراحل جمع‌آوری و تحلیل به‌دست آمده‌اند. این داده‌ها معمولاً در قالب عناصر مختلفی ارائه می‌شوند.

• جداول، نمودارها و شکل‌ها که ممکن است در متن اصلی یا در ضمیمه مقاله قرار بگیرند.

• توصیف متنیِ نتایج که داده‌ها را به زبان قابل فهم و علمی توضیح می‌دهد.

• اطلاعات مربوط به روند جمع‌آوری داده‌ها مانند میزان پاسخ‌دهی، حذف موارد ناقص یا تعداد نمونه‌ها.

• یافته‌های مرتبط با سؤال یا فرضیه اصلی تحقیق.

• نتایج فرعی مانند تحلیل‌های زیرگروهی یا یافته‌های ثانویه‌ای که در جریان بررسی‌ها به‌دست آمده‌اند.

اگر موضوع تحقیق پیچیده یا شامل متغیرهای زیادی باشد، بهتر است فقط نتایجی گزارش شوند که بیشترین ارتباط را با هدف اصلی مقاله دارند. این کار باعث می‌شود تمرکز مقاله حفظ شود و از ارائه اطلاعات زائد جلوگیری شود.

برای تنظیم بخش نتایج، بهترین روش استفاده از یک ساختار منطقی و هدف‌مند است. ساده‌ترین و مؤثرترین راه، سازماندهی نتایج بر اساس سؤالات تحقیق است؛ یعنی ابتدا هر سؤال را مشخص کنید و سپس داده‌های مرتبط با آن را ارائه دهید.

به‌عنوان مثال، اگر سؤال تحقیق چنین باشد:
«نظر بیماران بالای 55 سال درباره مراقبت‌های پس از عمل در بیمارستان چیست؟»
می‌توان این سؤال را مستقیماً در متن یا به‌عنوان عنوان یک جدول یا نمودار به‌کار برد:

شکل 1: نگرش بیماران بالای 55 سال نسبت به مراقبت‌های پس از عمل

در گام اول، داده‌هایی را که مستقیماً به این سؤال پاسخ می‌دهند، نمایش دهید؛ مثلاً نتایج یک نظرسنجی در قالب جدول یا نمودار. این اطلاعات می‌توانند شامل درصد رضایت، میانگین پاسخ‌ها، انحراف معیار یا سایر شاخص‌های آماری باشند.

پس از ارائه داده‌های عددی، لازم است یک توصیف متنی نیز اضافه شود تا خواننده درک بهتری از یافته‌ها داشته باشد. مثلاً:

«65٪ از بیماران بالای 55 سال در پاسخ به سؤال "آیا از مراقبت‌های پس از عمل رضایت داشتید؟" پاسخ مثبت داده‌اند (شکل 2).»

در ادامه می‌توان به جزئیات بیشتری اشاره کرد؛ مثل تفاوت بین گروه‌های مختلف، نتایج فرعی، یا تحلیل پاسخ‌های خنثی و منفی:

«بر اساس شکل 2، 15 نفر از 60 بیمار در گروه A به سؤال دوم پاسخ منفی داده‌اند.»

✅ارائه نقل‌قول‌ها، مثال‌ها یا آمار تکمیلی، در صورتی مناسب است که برای درک بهتر داده‌ها ضرورت داشته باشد.

✅پس از پایان تحلیل هر سؤال، باید به سؤال بعدی تحقیق بروید و دقیقاً همین الگو را برای آن تکرار کنید. به‌عنوان نمونه:

سؤال دوم: رضایت بیماران تا چه اندازه با اقدامات بخش مراقبت‌های ویژه هم‌خوانی دارد؟

به این ترتیب، خواننده در هر مرحله می‌داند که چه داده‌ای در پاسخ به کدام بخش از سؤال تحقیق ارائه شده و مسیر مطالعه را به‌وضوح دنبال می‌کند.

در بخش نتایج، جداول و ارقام نقش بسیار مهمی دارند و نحوه ارجاع به آن‌ها باید دقیق و استاندارد باشد. نکات کلیدی به شرح زیر است.

• مطالعه راهنمای مجله

  هر ژورنال استانداردهای خاص خود را برای طراحی و ارجاع جداول و شکل‌ها دارد. بهترین کار بررسی مقالات منتشرشده در همان مجله است.

• ترتیب ارجاع

  جداول و ارقام باید دقیقاً به همان ترتیبی که در متن به آن‌ها اشاره می‌شود، نمایش داده شوند.

• سادگی و وضوح

  اعداد و جداول باید ساده و قابل فهم باشند تا خواننده بتواند به‌راحتی اطلاعات را دنبال کند.

• تقسیم‌بندی موضوعی

• اگر متغیرهای مختلف یا چند سؤال تحقیق وجود دارد، بهتر است جداول و شکل‌ها به بخش‌های جداگانه تقسیم شده و هرکدام با عنوان و پاراگراف مستقل تحلیل شوند.

• نوشتن زیرنویس: زیرنویس جداول و شکل‌ها باید مختصر و مرتبط با سؤال تحقیق باشد. مثلاً:

  • سؤال: «شرکت‌کنندگان کدام رنگ را انتخاب کردند؟»
    زیرنویس: «شکل 1: انتخاب رنگ توسط گروه شرکت‌کننده»

  • سؤال: «غلظت کادمیوم در بخش‌های مختلف پیاز پس از 14 روز چقدر است؟»
    زیرنویس: «شکل 2 (الف-ج): میانگین غلظت کادمیوم در (الف) پیاز، (ب) برگ و (ج) ریشه پس از 14 روز»

هر پژوهش ویژگی‌های خاص خود را دارد و روش نوشتن بخش نتایج ممکن است متفاوت باشد، اما مراحل زیر برای نگارش این بخش در اغلب مقالات علمی مفید و کاربردی است: