کد DOI (Digital Object Identifier) یک شناسه منحصربهفرد برای مقالات علمی است که دسترسی پایدار و دقیق به منابع پژوهشی را فراهم میکند. این کد به افزایش اعتبار علمی مقالات، تسهیل استناددهی و بهبود دیده شدن آنها در پایگاههای معتبر علمی کمک میکند. DOI برخلاف لینکهای معمولی، ثابت باقی میماند و نقش مهمی در حفظ حقوق معنوی نویسندگان دارد.
در دنیای پژوهش و انتشارات علمی، یکی از مهمترین ابزارهایی که برای شناسایی دقیق مقالات علمی استفاده میشود، کد DOI است. این کد منحصربهفرد به هر مقاله اختصاص داده میشود و امکان دسترسی آسان و پایدار به آن را فراهم میکند. اما DOI دقیقاً چیست، چگونه کار میکند و چرا برای محققان و ناشران علمی اهمیت دارد؟ در این مقاله به بررسی کامل این موضوع میپردازیم.
DOI مخفف Digital Object Identifier بهمعنای شناسه دیجیتالی اشیا است. این کد یک شناسه دائمی برای مقالات علمی، کتابها، گزارشهای تحقیقاتی و حتی دادههای پژوهشی محسوب میشود. برخلاف لینکهای معمولی که ممکن است در طول زمان تغییر کنند یا از بین بروند، DOI همیشه معتبر و پایدار باقی میماند.
کد DOI از دو بخش اصلی تشکیل شده است.
پیشوند (Prefix): این قسمت معمولاً نشاندهنده ناشر یا سازمانی است که DOI را صادر کرده است. بهعنوان مثال، عدد "10.1000" میتواند یک پیشوند باشد.
پسوند (Suffix): این بخش شامل شناسهی منحصربهفرد مقاله یا منبع علمی است که توسط ناشر تعیین میشود. بهعنوان مثال: "10.1000/xyz123".
هر مقالهای که دارای DOI باشد، میتوان آن را با استفاده از لینک زیر مشاهده کرد:
https://doi.org/[DOI]
بهعنوان مثال، اگر DOI یک مقاله 10.1234/abcd5678 باشد، لینک آن به این شکل خواهد بود.
داشتن DOI برای همه مقالات علمی الزامی نیست. مقالاتی که در نشریات کوچک، کنفرانسها یا برخی پایگاههای علمی منتشر میشوند، ممکن است DOI نداشته باشند. اما در مجلات معتبر بینالمللی، اختصاص DOI یک استاندارد رایج است که به استناددهی دقیقتر و دسترسی پایدار به مقاله کمک میکند. بسیاری از ناشران علمی بزرگ مانند Elsevier، Springer و Wiley برای تمام مقالات خود DOI صادر میکنند، اما در برخی موارد، مجلات کمهزینه یا محلی ممکن است این امکان را ارائه ندهند.
کد DOI معمولاً به مقالات علمی منتشر شده در مجلات معتبر و پایگاههای علمی شناختهشده اختصاص داده میشود. این کد به مقالاتی که نتایج تحقیقات جدید، مقالات مروری یا دادههای پژوهشی را منتشر میکنند، تعلق میگیرد. همچنین، کتابها، فصول کتابهای علمی و مقالاتی که در کنفرانسهای علمی معتبر منتشر میشوند، ممکن است کد DOI دریافت کنند. با این حال، مقالات منتشر شده در نشریات کوچک یا مجلات محلی که از سیستم DOI استفاده نمیکنند یا هزینه صدور آن را ندارند، ممکن است فاقد کد DOI باشند. داشتن DOI کمک میکند تا مقاله به راحتی پیدا شود، به صورت دقیق استناد داده شود و دسترسی پایدار به آن فراهم شود.
اختصاص کد DOI به مقالات علمی مزایای زیادی دارد که به طور کلی شامل موارد زیر است.
دسترسی پایدار
کد DOI به مقاله امکان دسترسی دائمی و پایدار میدهد، حتی اگر آدرس اینترنتی مقاله تغییر کند.
ارجاع دقیق
DOI باعث میشود استناد به مقالات دقیقتر و استانداردتر باشد، زیرا لینک آن همیشه ثابت است.
افزایش دیده شدن
مقالات دارای DOI راحتتر در پایگاههای علمی معتبر نمایه میشوند و بیشتر مورد استناد قرار میگیرند.
حفظ حقوق معنوی
کد DOI به ناشر یا پایگاه علمی مرتبط است که امکان جعل یا سوءاستفاده از آثار علمی را کاهش میدهد.
دسترسپذیری بهتر
مقالات دارای DOI در پایگاههای علمی بزرگی مانند Google Scholar، Scopus و Web of Science بهتر پیدا میشوند، که به افزایش شهرت و تاثیر مقاله کمک میکند.
برای پیدا کردن DOI یک مقاله علمی، میتوانید از روشهای مختلفی استفاده کنید که به شما کمک میکنند تا این شناسه منحصر به فرد را پیدا کنید.
بررسی صفحه اول مقاله: بسیاری از مجلات علمی معتبر، کد DOI را در بالای صفحه اول مقاله یا در بخش اطلاعات مقاله درج میکنند. این کد معمولاً بهطور واضح در این قسمتها نمایش داده میشود. اگر مقاله چاپی دارید، این روش بسیار سریع و ساده است.
جستجو در وبسایت ناشر مقاله: اگر به نسخه آنلاین مقاله دسترسی دارید، میتوانید به وبسایت ناشر مقاله مراجعه کنید. در اغلب مواقع، DOI در صفحه جزئیات مقاله یا بخش "اطلاعات مقاله" قرار دارد. این روش دقیق و قابل اطمینان است، زیرا ناشر رسمی مقاله مسئول اختصاص DOI به آن است.
استفاده از CrossRef: CrossRef یک سازمان معتبر است که پایگاه دادهای از DOI مقالات علمی را فراهم کرده است. برای پیدا کردن DOI مقاله، به وبسایت www.crossref.org بروید و در بخش جستجوی DOI، عنوان مقاله، نویسندگان یا سایر جزئیات مربوطه را وارد کنید. این ابزار بهراحتی DOI مقاله را پیدا کرده و در اختیار شما قرار میدهد.
استفاده از Google Scholar: در Google Scholar میتوانید عنوان مقاله را جستجو کنید. پس از پیدا کردن مقاله مورد نظر، در صورت موجود بودن DOI، معمولاً در بخش اطلاعات مقاله (شامل ناشر، سال انتشار و سایر جزئیات) نمایش داده میشود. برای این کار، روی عنوان مقاله کلیک کنید و اطلاعات مربوطه را بررسی کنید.
با استفاده از این روشها میتوانید بهراحتی و به دقت DOI مقاله علمی مورد نظر خود را پیدا کنید و از آن برای ارجاع دقیقتر و پایدارتر استفاده نمایید.
داشتن DOI میتواند به اعتبار علمی مقاله کمک کند، زیرا نشاندهنده انتشار رسمی آن در یک مجله علمی معتبر است. DOI امکان دسترسی پایدار به مقاله را فراهم میکند و استناددهی به آن را دقیقتر و آسانتر میسازد. همچنین، مقالات دارای DOI در پایگاههای علمی معتبر بهتر نمایه میشوند که این موضوع میتواند میزان دیده شدن و تعداد استنادهای علمی آنها را افزایش دهد. ازاینرو، پژوهشگرانی که به دنبال انتشار مقالات با تأثیر علمی بیشتر هستند، معمولاً ترجیح میدهند در مجلاتی مقاله چاپ کنند که به مقالاتشان DOI اختصاص میدهد.
علاوه بر DOI، شناسههای دیگری نیز برای مقالات علمی وجود دارند.
ISSN (شماره استاندارد بینالمللی سریالها): برای مجلات و نشریات علمی استفاده میشود، اما به مقاله خاصی اشاره ندارد.
ISBN (شماره استاندارد بینالمللی کتاب): برای کتابهای علمی به کار میرود، اما مقالات علمی را پوشش نمیدهد.
PMID (شناسه پابمد): مخصوص مقالات پزشکی در پایگاه PubMed است.
ArXiv ID: مخصوص مقالات بارگذاریشده در سرور preprint آکادمیک ArXiv است.
اگرچه DOI یک ابزار بسیار مفید برای شناسایی مقالات علمی است، اما استفاده از آن میتواند با چالشهایی همراه باشد که در زیر به آنها اشاره شده است.
دسترسی محدود
بسیاری از مقالات علمی با DOI در پشت دیوار پرداخت قرار دارند و دسترسی رایگان به آنها ممکن نیست.
تغییرات در سیاستهای ناشران
ناشران ممکن است مقالات را به پلتفرمهای جدید منتقل کنند که باعث مشکلاتی در دسترسی به مقاله از طریق DOI میشود.
عدم پشتیبانی در برخی پایگاهها
بعضی از پایگاههای داده از DOI پشتیبانی نمیکنند، که این امر باعث میشود مقالات در این پایگاهها قابل شناسایی نباشند
اشکالات فنی
ممکن است در برخی مواقع لینکهای DOI دچار خطا شوند یا مقاله در پایگاههای داده نمایهسازی نشود.
مشکلات کپیرایت
برخی مقالات با DOI دسترسی محدودی دارند و پژوهشگران نمیتوانند آنها را دانلود کنند.
نسخههای جدید یا اصلاحشده
در برخی موارد، نسخههای جدیدتر مقاله ممکن است تحت DOI قدیمی قرار نگیرند یا با DOI جدید منتشر شوند که باعث سردرگمی میشود.
برای مقابله با این مشکلات، استفاده از منابع معتبر جستجو و آگاهی از سیاستهای دسترسی ناشران در پروسه پذیرش و چاپ مقاله میتواند کمککننده باشد.
DOI (Digital Object Identifier) و کد ارکید (ORCID) هر دو شناسههای منحصر به فردی هستند، اما کاربردهای متفاوتی دارند. DOI به منابع علمی دیجیتال مانند مقالات، کتابها و گزارشها اختصاص داده میشود تا امکان ارجاع دقیق و دسترسی پایدار به آنها فراهم گردد. این شناسه معمولاً برای محتوای علمی منتشر شده در مجلات و پایگاههای علمی به کار میرود. از طرفی، کد ارکید به پژوهشگران تعلق میگیرد و هدف آن شناسایی و ردیابی تمامی آثار و دستاوردهای علمی یک محقق است. این شناسه به محققان این امکان را میدهد تا تمامی فعالیتهای علمی خود را به صورت متمرکز پیگیری کرده و از آن در پروفایلهای تحقیقاتی استفاده کنند. بنابراین، DOI مرتبط با منابع علمی است و کد ارکید مختص پژوهشگران میباشد.
کد DOI یک شناسه دیجیتالی منحصر به فرد است که برای شناسایی و دسترسی راحتتر به مقالات و منابع علمی دیجیتالی طراحی شده است. این کد به مقالات اختصاص داده میشود تا به پژوهشگران امکان ارجاع دقیق و مدیریت بهتر منابع علمی را بدهد. برخلاف برخی تصورها، داشتن DOI به خودی خود به معنای معتبر بودن مقاله یا مجله نیست و این کد صرفاً ابزاری برای جستجو و بازیابی منابع است.
در این راستا، مجلات آنلاین و دیجیتال نیز میتوانند از کد DOI استفاده کنند، اما عدم وجود این کد در یک مقاله یا مجله به معنای بیاعتباری آن نیست. پژوهشگران باید هنگام انتخاب مجله معتبر به عواملی چون نمایهسازی در پایگاههای علمی، ضریب تأثیر و کیفیت پژوهشهای منتشرشده در آن توجه کنند، نه صرفاً به وجود DOI.
در نهایت، DOI یک ابزار بسیار مفید است، اما برای استفاده صحیح از آن، پژوهشگران باید از کاربرد دقیق این شناسه آگاهی کامل داشته باشند تا از سوءبرداشتهای علمی جلوگیری شود.
انتخاب مجله مناسب برای چاپ مقاله، همواره یکی از مهمترین دغدغههای پژوهشگران و دانشجویان است. بسیاری از محققان به دنبال مجلاتی هستند که به مقالاتشان کد DOI اختصاص دهند، زیرا این کد دسترسی و ارجاعدهی به آثار علمی را سادهتر و دقیقتر میکند. همانطور که در این مقاله اشاره شد، داشتن DOI بهتنهایی معیار اعتبار علمی یک مجله نیست، اما میتواند تأثیر زیادی بر دیده شدن مقاله و سهولت جستجوی آن در پایگاههای علمی معتبر داشته باشد.
موسسه سینا ترجمه با بهرهگیری از سالها تجربه در زمینه پذیرش و چاپ مقالات علمی، خدمات گستردهای را به پژوهشگران ارائه میدهد. این خدمات شامل معرفی مجلات معتبر داخلی و خارجی، ارزیابی اعتبار مجلات، فرمتبندی و استخراج مقالات، ترجمه تخصصی و ثبت DOI برای مقالات علمی است. از طریق همکاری با ناشران معتبر، این موسسه به دانشجویان و اساتید کمک میکند تا مقالات خود را در بهترین مجلات منتشر کرده و از استانداردهای علمی بالایی برخوردار شوند.
اگر قصد دارید مقالهتان را در مجلاتی منتشر کنید که علاوه بر رعایت استانداردهای علمی، به آن کد DOI اختصاص دهند، این موسسه میتواند شما را در این مسیر راهنمایی کند و مقالهتان را در پایگاههای علمی بینالمللی منتشر نماید.
جهت اطلاعات بیشتر برای پذیرش و چاپ مقاله در مجلات معتبر و معرفی مجلات دارای doi می توانید با کارشناسان ما از طریق تماس یا پست الکترونیکی موسسه و همچنین از طریق شبکه های مجازی (واتسپ، اینستاگرام، تلگرام و ایتا) در ارتباط باشید و یا از طریق لینک زیر سفارش خود را ثبت نمایید.
راه های ارتباطی با ما
DOI (Digital Object Identifier) یک شناسه دیجیتالی منحصر به فرد است که برای شناسایی و دسترسی آسانتر به مقالات علمی و منابع دیجیتالی طراحی شده است.
خیر، داشتن DOI به معنای معتبر بودن مقاله یا مجله نیست. DOI صرفاً ابزاری برای جستجو و بازیابی منابع علمی است.
خیر، تمام مقالات بهویژه مقالات منتشر شده در مجلات کوچک یا کنفرانسها ممکن است دارای DOI نباشند. اما بسیاری از مجلات معتبر از این کد استفاده میکنند.
DOI به پژوهشگران کمک میکند تا به راحتی به مقالات دسترسی پیدا کرده و ارجاع دقیقی به منابع علمی داشته باشند. همچنین از نظر فنی به بازیابی دائمی و پایدار مقاله کمک میکند.
بله، مجلات آنلاین و دیجیتال نیز میتوانند از DOI برای شناسایی مقالات استفاده کنند.
برای یافتن DOI یک مقاله، میتوانید به صفحه اول مقاله، وبسایت ناشر، CrossRef یا Google Scholar مراجعه کنید.