سینا ترجمه
DOI یا شناسه دیجیتال شیء، کدی یکتاست که برای شناسایی و دسترسی پایدار به منابع علمی و پژوهشی آنلاین به کار می‌رود. در این مطلب به معرفی DOI، اهمیت آن در استناد علمی و نحوه دسترسی سریع و مطمئن به منابع معتبر پرداخته‌ایم و نشان داده‌ایم که چرا این استاندارد جهانی برای پژوهشگران ضروری است.
DOI یا "شناسه دیجیتال شیء" یک استاندارد بین‌المللی است که برای شناسایی منحصربه‌فرد مقالات علمی، کتاب‌ها، داده‌ها و سایر منابع دیجیتال به کار می‌رود. این شناسه دیجیتالی، امکان دسترسی سریع و پایدار به منابع علمی و پژوهشی را برای محققان، دانشجویان و علاقه‌مندان فراهم میکند. اما DOI دقیقاً چیست، چگونه کار میکند و چرا برای محتوای دیجیتال اهمیت دارد؟ در این مقاله، به بررسی مفهوم DOI، نحوه عملکرد آن و نقشی که در انتشار علمی و دسترسی به اطلاعات ایفا میکند، می‌پردازیم. اگر به دنبال درک عمیق‌تری از این ابزار مهم در دنیای دیجیتال هستید، با ما همراه باشید تا شما را با جزئیات و کاربردهای این شناسه دیجیتالی آشنا کنیم.
DOI یک کد به شکل اعداد/الفبایی برای هر اثر منتشره استانداری است (انواع مقاله، کتاب، کتابچه، مجلات، تصاویر، نرم افزارها و...) که مخصوص و منحصر به همان اثر بوده و توسط آژانس ثبت نام بنیاد بین المللی DOI برای شناسایی محتوا و دسترسی به لینک آن اثر در اینترنت، اختصاص داده میشود. این کد دائمی بوده و به زبان ساده تر می توان گفت بعنوان مهر تاییدی بر اعتبار آن اثر محسوب می شود. با کیلک بروی این کد میتوانیم برای مثال مقاله مورد نظر خود را ردیابی کنیم و به آن دسترسی پیدا کنیم. بنابراین معمولا توصیه میشود هم برای مقالات چاپ شده خود که به‌صورت الکترونیکی در دسترس هستند DOI بگیرید و هم هنگام نگارش مقالات، از منابعی استفاده کنید که DOI دارند و این شناسه را هنگام رفرنس نویسی در انتهای تک تک منابع خود نگارش کنید. این امر در افزایش اعتبار و همچنین سهولت در پذیرش و چاپ مقاله مجلات بین المللی سختگیر بسیار کمک کننده خواهد بود.
DOI مخفف اولین حرف سه کلمه "Digital Object Identifier" است که برگردان فارسی آن "شناسه برنمود دیجیتالی" می شود و جهت دسترسی آدرس محتوای موجود در اینترنت از قبیل مقاله، کتاب، مدیا و ... مورد استفاده قرار می گیرد.
DOI در سال 1996 توسط سازمان پیشبرد تحقیقات ملی آمریکا CNRI طراحی شده و هم اکنون تحت نظارت International DOI Foundation اداره می شود. این کد توسط سازمان بین‌المللی استانداردسازی ISO نیز جهت شناسایی اسناد الکترونیکی مورد شناسایی و تأیید قرار گرفته است.
DOI و URL هر دو ابزار دسترسی به منابع دیجیتال هستند، اما تفاوت‌های کلیدی آن‌ها در پایداری، استنادپذیری و نحوه دسترسی به منابع است. DOI یا "شناسه دیجیتال شیء" یک کد یکتاست که همواره به یک منبع خاص اشاره دارد و حتی در صورت تغییر آدرس، به‌طور پایدار باقی می‌ماند. این ویژگی DOI را به گزینه‌ای مناسب برای استناد علمی تبدیل میکند، چون بدون نگرانی از تغییر آدرس، همیشه به همان منبع دسترسی میدهد. در مقابل، URL یا "نشانی اینترنتی" به مکان فیزیکی یک فایل یا صفحه در وب اشاره دارد و اگر مکان فایل یا ساختار سایت تغییر کند، ممکن است URL دیگر کار نکند و از دسترس خارج شود.
کد DOI و کد ORCID هر دو شناسه‌های دیجیتال هستند، اما هدف و کاربرد آن‌ها متفاوت است. DOI یا "شناسه دیجیتال شیء" به طور ویژه برای شناسایی و دسترسی پایدار به منابع دیجیتال مانند مقالات علمی، کتاب‌ها و داده‌های پژوهشی به کار می‌رود و به یک اثر خاص تعلق می‌گیرد. در مقابل، ORCID (Open Researcher and Contributor ID) شناسه‌ای منحصربه‌فرد است که برای شناسایی نویسندگان، پژوهشگران و محققان به کار می‌رود و برای پیگیری و اعتبارسنجی دستاوردهای علمی آن‌ها طراحی شده است. در واقع، DOI برای منابع و ORCID برای افراد استفاده میشود؛ به همین دلیل، DOI همیشه به یک اثر مشخص اشاره دارد، در حالی که ORCID مشخص‌کننده یک فرد خاص در دنیای علمی و پژوهشی است.
دی او آی که به انواع مختلف اقلام علمی مانند مقالات، کتاب‌ها، مجموعه داده‌ها، گزارش‌‌ها، نشریات دولتی و حتی فیلم‌ها اعطا میشود؛ به راحتی قابل دستیابی است. کافی است با کتابخانه‌های دیجیتال آنلاین مانند ساینس دایرکت (ScienceDirect) و اشپرینگر (Springer) آشنا بود تا بتوان به موقعیت مکانی مقالات دسترسی پیدا کرد. در آن صورت با توجه به توضیحات زیر به سادگی می‌توان نشانگر دیجیتالی شیء را تشخیص و از آن استفاده کرد.
در این بین شرکت Crossref وظیفه تخصیص شناسه DOI به مقالات علمی دنیا که در مجلات معتبر چاپ میشوند را برعهده دارد. این شرکت با صدور نزدیک به 80 میلیون کد به مقالات علمی سهم عظیمی در علمی سنجی در دنیا را ایفا مینماید.
اگر بر روی یک کد DOI فعال کلیک نمایید شما به صفحه ای منتقل مشود (Redirect) که خلاصه یا متن کامل مقاله در آن صفحه نمایش داده میشوند. به واقع DOI شما را در هر کجای اینترنت باشید مستقیم به لینک نمایش مقاله در سایت آن مجله هدایت میشوید. هر کد DOI شامل چند بخش مختلف است که در زیر مورد بررسی قرار گرفته شده است.
DOI Directory: بخش اول که با رنگ قرمز نشان داده شده است قسمتی است که باید در ابتدای هر کد DOI قرار داده شود تا آن کد به شکل یک لینک فعال تبدیل شود و بتواند نقش خود را به درستی ایفا نماید. این قسمت در تمام کدهای DOI در دنیا ثابت است.
Prefix: بخش دوم که به رنگ آبی مشخص است را پرفیکس میگویند. این بخش نشان میدهد که DOI از سمت چه ناشری به مقاله اختصاص داده شده است. شرکت کراس رف با ناشرین متعددی کار میکند که لیست آن را در ذیل مشاهده مینمایید.
http://www.Crossref.org/06members/50go-live.html
کراس رف به هر کدام از این ناشرین عددی را به عنوان پرفیکس ثابت آن ناشر اختصاص داده است. به عنوان مثال اگر کد DOI مقاله ای با 10.7336 شروع شود نشان دهنده این است که DOI توسط ناشری به نام Academicus Journal برای مقاله ثبت گردیده است. این بخش در تمامی DOIهای صادر شده از یک ناشر ثابت است.
Suffix: این بخش برای هر مقاله به صورت اختصاصی (Unique) است و توسط ناشر برای هر مقاله تعیین میگردد. شرکت کراس رف تعیین این قسمت را به عهده ناشرین گذاشته اما قوانینی را نیز برای آن تعیین کرده است که در لینک زیر قابل مشاهده است.
http://help.Crossref.org/establishing_a_doi_suffix_pattern
شرکت کراس رف ناشرین مقالات علمی را ملزم به استفاده از کدهای استاندارد XML برای اخذ DOI مینماید و از این طریق سرویس های زیادی را برای مقالات و مجلات فعال مینماید. لازم به ذکر است که اگر کد DOI از مسیری غیر از روش XML استاندارد اخذ گردد سرویس های کراس رف برای آن مقاله فعال نخواهد شد. برای اطمینان از اینکه DOI صحیح ثبت شده است نیاز دارید که کد مربوطه را در سایت http://search.Crossref.org جستجو نمایید. اگر DOI به روش صحیح ثبت شده باشد با جستجوی آن در این سایت به تمامی اطلاعات مقاله دست خواهید یافت اما برای کدهای نامعتبر هیچ اطلاعاتی نمایش داده نمیشود. در ذیل دو نمونه از این کدها را مشاهده نمایید.
نمونه کد DOI معتبر: 10.20286/focsci-020113
مقالات در سایت مجله امکانات نمایش آنلاین داشته باشند. مطالب آنلاین میبایست به صورت HTML Full Text یا Abstract با لینک دسترسی به PDF کامل مقاله باشد.
مجله حتما بایستی دارای ISSN باشد (پرینت یا آنلاین یا هردو).
لینک مقاله باید همیشه ثابت و سالم باشد. سرور سایت مجله نباید بیش از چند ساعت از دسترس خارج باشد و همچنین اگر آدرس سایت مجله تغییر کرد و لینک های قبلی دیگر در دسترس نبود مجله حتما باید در اولین فرصت مراتب را به پابلیشر اطلاع دهد تا اقدامات لازم در خصوص تغییر لینک مقالات صورت گیرد.
کد DOI بایستی حتما در نسخه آنلاین (HTML) و نسخه PDF مقالات درج گردد.
در صورتی که نیاز به پذیرش و چاپ مقاله در مجلات معتبر دارید از خدمات ویژه سینا ترجمه در این زمینه بهره مند شوید این موسسه با سابقه فعالیت بسیار زیادی که در زمینه پذیرش و چاپ مقالات دارد می تواند بهترین مجلات را برای شما به صورت رایگان معرفی کرده و اقدام لازم را در کوتاه ترین زمان جهت چاپ انجام دهد. شما عزیزان به صورت آنلاین می توانید فایل مقاله خود را تحویل کارشناس ما دهید تا مراحل جهت چاپ مقاله در مجلات معتبر را در کوتاه ترین زمان شروع نمایند. تمامی هزینه هایی که در این موسسه از شما عزیزان اخذ می شود هزینه تعیین شده از طرف مجله می باشد.
جهت اطلاعات بیشتر برای پذیرش و چاپ مقاله در مجلات معتبر و معرفی مجلات دارای doi می توانید با کارشناسان ما از طریق تماس یا پست الکترونیکی موسسه و همچنین از طریق شبکه های مجازی (واتساپ ، اینستاگرام و تلگرام) در ارتباط باشید و یا از طریق لینک زیر سفارش خود را ثبت نمایید.
راه های ارتباطی با ما
سیستم شناسه برنمود دیجیتالی باعث تغییر شیوه استفاده از اقلام دیجیتالی میشود. به گفته وب سایت doi.org، این کدها وظیفه پیاده‌سازی زیرساخت‌های فنی و اجتماعی را به منظور ثبت و استفاده از شناسه‌ها در شبکه‌های دیجیتال برعهده دارند. استفاده از DOIها مهم است؛ زیرا باعث افزایش اعتبار منابع میشوند. اگر استناد به یک منبع شامل نشانگر دیجیتالی شیء شود؛ بدان معنی است که این منبع منحصر به فرد و واقعی است.
دی او ای به سه روش زیر نوشته میشود: http:/dx.doi.org doi: xxxx یا DOI: xxxx https://doi.org/xxxx
قالات در سایت مجله امکانات نمایش آنلاین داشته باشند. مطالب آنلاین میبایست به صورت HTML Full Text یا Abstract با لینک دسترسی به PDF کامل مقاله باشد. مجله حتما بایستی دارای ISSN باشد (پرینت یا آنلاین یا هردو). لینک مقاله باید همیشه ثابت و سالم باشد. سرور سایت مجله نباید بیش از چند ساعت از دسترس خارج باشد و همچنین اگر آدرس سایت مجله تغییر کرد و لینک های قبلی دیگر در دسترس نبود مجله حتما باید در اولین فرصت مراتب را به پابلیشر اطلاع دهد تا اقدامات لازم در خصوص تغییر لینک مقالات صورت گیرد. کد DOI بایستی حتما در نسخه آنلاین (HTML) و نسخه PDF مقالات درج گردد.
DOI معمولاً در صفحه اول مقاله یا در بخش اطلاعات انتشار (پابلیشر) موجود است.
