تغییر در فرآیند دفاع از رساله دکتری در دانشگاه آزاد اسلامی با اعمال شیوه جایگزینی مقالات علمی

در راستای ارتقاء اثربخشی ارزیابی رساله‌های دکتری و کاستن از وابستگی به چاپ مقالاتی که عمدتاً در نشریات بین‌المللی منتشر می‌شوند و لزوماً بر حل مسائل بومی و نیازهای اولویت‌دار کشور تمرکز ندارند، دانشگاه آزاد اسلامی در قالب این بخشنامه، علاوه بر شیوه متداول ارزیابی، الگوی جدیدی را معرفی کرده است. این رویکرد، امکان ارزیابی فعالیت‌های پژوهشی بر مبنای ارائه مقاله در کنفرانس‌های علمی داخلی و هم‌راستایی با برنامه‌های علمی دانشگاه را فراهم می‌سازد و زمینه‌ای برای تولید دانش مسئله‌محور و کاربردی در سطح ملی ایجاد می‌کند.

با هدف ارتقاء کیفیت فعالیت‌های پژوهشی و افزایش انطباق رساله‌های دکتری با نیازهای علمی کشور، دانشگاه آزاد اسلامی در بخشنامه‌ای جدید، دو مسیر متمایز برای انجام فرآیند دفاع از رساله دکتری معرفی کرده است. این دو شیوه، به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که هم پاسخگوی معیارهای علمی بین‌المللی باشند و هم به حل مسائل اولویت‌دار ملی و تقویت پژوهش‌های مسئله‌محور یاری رسانند.

یکی از مراحل مهم در مسیر تحصیل در مقطع دکتری با شیوه «نظام پایش آزاد»، شرکت در پیش‌دفاع متمرکز است. دانشجویان برای ورود به این مرحله، باید مجموعه‌ای از شرایط علمی و ساختاری را رعایت کنند. در این مطلب، به بررسی دقیق این شرایط و نکات مربوط به آن می‌پردازیم.

شرایط اصلی پذیرش در پیش‌دفاع

تبصره‌ها و نکات تکمیلی

• محتوای علمی و ساختار کنفرانس‌ها بر اساس پیشنهاد مجری برنامه علمی و تأیید شورای عالی نظام پایش آزاد مشخص می‌شود.

• :اعضای داوری جلسات سخنرانی با توجه به موضوع تخصصی هر جلسه، توسط کمیته علمی کنفرانس تعیین می‌شوند.

• تمامی اطلاعات مرتبط با برنامه‌ریزی و زمان‌بندی کنفرانس‌ها از طریق سامانه «پژوهشیار» در دسترس قرار می‌گیرد.

• نشریاتی که توسط شورای عالی نظام پایش آزاد تأیید شده باشند، امکان ایفای نقش به عنوان نشریه پشتیبان را خواهند داشت.

• تمامی امور اجرایی و مکاتبات مربوط به برگزاری کنفرانس‌ها باید از طریق دبیرخانه نظام پایش آزاد انجام شود.

• مقالات تأییدشده، می‌توانند در شماره ویژه نشریه پشتیبان نیز منتشر شوند.

• در صورتی که دانشجو موفق به احراز صلاحیت علمی در پیش‌دفاع متمرکز نشود، بر اساس ضوابط اعلام‌شده در بخشنامه شماره 1184 مورخ 1403/5/10، امکان شرکت مجدد در این مرحله برای او فراهم خواهد بود.

پس از عبور موفقیت‌آمیز از مرحله پیش‌دفاع متمرکز، دانشجویان دوره دکتری با شیوه نظام پایش آزاد، در صورت تحقق یکی از دو شرط مشخص‌شده، مجاز به برگزاری جلسه دفاع نهایی از رساله خود خواهند بود. این مرحله، یکی از مهم‌ترین بخش‌های پایانی در فرآیند تحصیلات دکتری به شمار می‌آید.

نکاتی که باید بدانید

• تکمیل شرایط دفاع نهایی، مستقل از پیش‌دفاع است
  (هر یک از شروط یادشده (پذیرش نهایی مقاله یا کسب امتیاز پژوهشی) به‌صورت مستقل از مرحله پیش‌دفاع در نظر گرفته می‌شوند و نقش مکمل در فرآیند احراز صلاحیت برای دفاع نهایی دارند).

• مسئولیت پیگیری چاپ مقاله بر عهده دانشجو است:
  (پس از پذیرش مقاله در کنفرانس، تمامی مراحل پیگیری برای چاپ آن در نشریه پشتیبان باید توسط خود دانشجو انجام گیرد).

• دریافت تطابق نهایی به‌صورت خودکار انجام می‌شود:
  (با انجام دفاع نهایی از رساله، مرحله دریافت تطابق نهایی به‌طور خودکار در سامانه ثبت می‌شود و امتیاز آن در کارنامه پژوهشی دانشجو لحاظ خواهد شد).

برای دانشجویانی که از این شیوه اقدام به دفاع از رساله می‌کنند، درجه توصیفی رساله بر اساس جدول تعیین‌شده ارزیابی خواهد شد.