شاید بارها از کنار انواع کتاب عبور کردهاید و دیدهاید که اندازههای آنها با هم متفاوت است و اما نمیدانستید که هر کدام ازین سایزها نام مخصوص به خودش را در علم کتابشناسی دارند.با توجه به اهمیت تعیین قطع مناسب برای هر کتاب جهت چاپ در این مقاله تصمیم داریم تا با انواع مختلف قطع کتاب و تفاوت های آنها شما را آشنا نماییم .
چاپ کتاب در سایز های سفارشی انجام میشود و نویسنده کتاب باید با در نظر گرفتن علایق خواننده و احتیاج به کتاب سایز کتاب را تعیین کند مثلا برخی از کتاب های درسی و علمی وجود دارند که فرد آنها را فقط در محیط دانشگاه و کتابخانه مطالعه میکند و نیازی به حمل آن ندارد ولی برخی دیگر از کتاب هایی هستند مانند رمان ها کتاب های داستانی و هر نوع کتابی که فرد صرفا از روی علاقه شخصی دوست دارد آنرا مطالعه کند این نوع از کتاب ها باید در اندازه و سایزی باشند که فرد بتواند آنها را به سادگی با خود حمل کند مثلا تاکنون افراد بسیاری را مشاهده کرده اید که در وسایل نقلیه عمومی در طول مسیر به مطالعه مشغول شده اند و یا در پارک ها و ...خلاصه کتاب باید در سایز مورد نظر فرد باشد و اصلا برخی از افراد کتاب های قطور و بزرگ را نمیتوانند مطالعه کنند و بنابراین باید سلیقه همه اقشار جامعه را در نظر بگیرید وقتی میخواهید کتاب چاپ کنید.برای چاپ کتاب سایز های مختلفی وجود دارد که فقط میتوانید در یکی از این سایز ها سفارش دهید.
فردی به نام آلدوس مانوتیوس ایتالیایی (1450-1515) میلادی به عنوان یک چاپگر برای انتشار آثار کلاسیک یونانی و لاتین در قطع وزیری با قیمتی ارزان چاپخانهای در یکی از شهر های ایتالیا به نام ونیز دایر کرد. وی اولین فردی بود که به اهمیت نقش و قطع کتاب در استفاده آسان تر از آن ها، حمل و نقل راحت تر و کاهش هزینه های چاپ توجه نمود. او با ابداع قطعی به نام قطع وزیری به عنوان پیشگام در تعیین قطع کتاب و ابداع آن شناخته شده است. در واقع امروزه قطع کتاب نشان دهنده تعداد دفعات تا شدن کاغذ در چاپخانه بوده که با توجه به ابعاد مختلف به دست آمده هر کتاب در سایز به خصوص و مناسب خود به چاپ می رسد
کتاب ها دارای قطع و سایز های مختلفی میباشند که سایز و قطع آن ها بسته به تعداد صفحات و موضوع کتاب توسط طراحان کتاب تعیین و انجام می شود. این اندازههای مختلف در سه شکل کلی به بازار ارائه میشوند.
بیاضی: در این نوع قطع، عطف خلاف معمول در عرض قرار گرفته است. انواع کاتالوگها و کتابهای تبلیغاتی عمدتاً در این نوع چاپ میشوند.
مطول: در این قطعها، عطف در طول کتاب قرار گرفته است. این نوع معمولتر از انواع دیگر است و اکثر کتابهایی که میشناسیم در این نوع قطع هستند.
خشتی: اندازه طول و عرض در کتابهای خشتی یکی است و کتاب به شکل مربع است. این نوع از کتابها از طرفی برای قرارگیری در کنار سایر کتابها در کتابخانه صاحب خود را به دردسر میاندازند و از طرفی هم به خاطر زیبایی و خاص بودن چشمنواز هستند.
به اندازه طول و عرض کتاب سایز یا قطع گفته می شود .هدف از آن رواج اندازه های مختلف برای کتاب،به منظور استفاده آسان تر یا متناسب با نوع کاربرد کتاب است .در سالهای آغازین پیدایش چاپ،سایز یا قطع رایج کتاب های چابی همانند نسخه های خطی بود .ولی به تدریج چاپ کنندگان کتاب دریافتند که استفاده از اندازه های مختلف در بهبود کار موثر خواهد بود . کتاب ها و کاغذ های اصلی مورد استفاده در صنعت چاپ به 2 نوع A و B تقسیم میشوند. کاغذ نوع A، در ابعاد 60*40 سانتی متر بوده و کاغذ نوعB، ابعادی به طول و عرض 100*70 سانتیمتر دارد. حال با توجه به اندازه و ابعاد کاغذهای نامبرده به معرفی قطع های مختلف کتاب می پردازیم.
از آنجا که این قطع مخصوص سلاطین بوده است آن را سلطانی نامیدهاند.همان طور که گفتیم کاغذ B ابعادی در حدود 100*70 سانتیمتر دارد چنان چه این کاغذ را دو بار متوالی تا کنیم ابعاد کاغذ ما تبدیل به ابعادی در حدود 35*50 سانتیمتر خواهد شد. پس از برش ابعاد دقیق این کاغذ در حدود 34*49 سانتی متر میشود که در نهایت به این ابعاد قطع سلطانی یا تیموری گفته میشود. این قطع از کتاب در اواخر عصر مغولان و اوایل عهد تیموریان برای کتابهای خطی در ایران رواج یافت و در گذشته بیشتر به منظور چاپ کتاب های نفیس و گران بها مورد استفاده قرار گرفته و متداول بوده است.دلیل استفاده سلاطین ازین قطع آن بوده که این سایز بزرگ امکان آن را به هنرمندان میداده که کتاب را پر از تهذیبها و نقاشیها و طلاکوبهای مخصوص سلطانی کنند و ازین نظر بر ارزش هنری کتابهای درباری بیفزایند.این قطع هم مخصوص کتابهایی بوده که سلاطین آنها را میخواندند و هم بهعنوان دفترهای روز نگاشت و یادداشتهای مقولههای مهم درباری از آن استفاده میشده.
قطع رحلی همانگونه که از نامش پیداست بیشتر برای کتابهایی استفاده میشده که برای خواندن آنها زیرشان یک رحل میگذاشتند.این کتابها مورد احترام و استفاده معلمها و قشر باسواد جامعه بودهاند بنابراین بیشتر شامل کتابهای ادعیه، قرآن و کتابهای مهم علمی میباشد .امروزه از این قطع بیشتر برای کتابهای مرجع و یا مصور استفاده میشود. گاهی از آن برای کتابهای درسی کم حجم هم استفاده میشود تا استفاده کننده راحت در حاشیهی آن یادداشت برداری کند.
قطع رحلی بزرگ:با تا کردن 2 بار متوالی کاغذ B2 یعنی کاغذی با ابعاد 50*70 سانتی متر کاغذ B4 به دست میآید که دارای ابعادی به اندازه25*35 سانتی متر میباشد. با برش لبه های کناری ابعاد نهایی کاغذ 23*33 خواهد بود که به کتابی با دارا بودن این ابعاد دارای قطع رحلی بزرگ میباشد.
قطع رحلی کوچک: با 2 بار تا کردن کاغذ A2 با ابعاد 45*60 کاغذ ما دارای ابعادی به عرض و طول 22.5*30 سانتیمتر خواهد رسید. در نهایت پس از جداسازی و برش لبه ها و حاشیه ها ابعاد اصلی به دست آمده 29*21 سانتیمتر و مطابق استانداردها بین المللی مطابق با ابعاد کاغذ A4 خواهد بود. قطع رحلی کوچک مناسب استفاده برای چاپ مجلات، ماهنامهها و برخی کتاب های کمک آموزشی درسی است.
اگر سه بار متوالی کاغذ 50*70 را تا کنیم ابعاد کاغذ ما 25*17.5 خواهد شد. پس از چاپ با توجه به این که بخشی از لبه های کاغذ بریده میشود سایز نهایی کاغذ در حدود 17*23 سانتی میشود که به این قطع، قطع وزیری میگویم.به جرات میتوان گفت پرکاربردترین قطع کتاب در سالهای اخیر در ایران همین قطع است. بیشتر کتابهایی که در دورانهای مختلف تحصیلی در دست گرفتهایم در همین اندازه بودهاند و این اندازه به لحاظ میزان استفاده از کاغذ و تحمل برای کتابهای قطور هم مناسب و خوب است.
این نوع قطع از قدیمی ترین نسخه های خطی می باشد و در این نوع قطع طول و عرض همسان و برابر هستند.
قطع خشتی بزرگ: ابعاد قطع خشتی بزرگ چیزی در حدود 20*20 سانتی متر میباشد که از تا کردن کاغذی به ابعاد 45*60 حاصل میشود. ابعاد قطع خشتی بزرگ به صورت معمول 20*20 و یا 23*23 سانتی متر میباشد. بنابراین شکل کاغذ با توجه به هم اندازه بودن طول و عرض مربع شکل بوده و این سایز از کتاب مناسب کتاب های کودکانه که مصور است میباشد.
قطع خشتی کوچک:ابعاد قطع کتاب خشتی کوچک در حدود 14.5 *14.5 سانتی متر میباشد که از تا کردن کاغذ ای با ابعاد 45*60 بدست میآید. البته سایز دیگری نیز برای قطع خشتی کوچک وجود دارد و در صنعت چاپ کاغذ هایی با ابعاد 16.5*16.5 سانتی متر را نیز جزو قطع خشتی کوچک طبقه بندی مینمایند. با توجه به ابعاد استاندارد نامبرده برای قطع خشتی کوچک این سایز از کتاب نیز همانند قطع خشتی بزرگ مناسب برای چاپ کتاب های داستان کودکانه است.
با سه بار تا کردن متوالی کاغذ A2 که در ابعاد 45*60 سانتیمتر میباشد، کاغذی با ابعاد 15*22.5 خواهیم داشت که همان ابعاد کاغذ A5 میباشد. البته در هنگام چاپ حاشیه های اضافه جدا شده و در واقع ابعاد نهایی قطع رقعی در حدود 21*14 سانتی متر میباشد. به دلیل اینکه بیشتر مردم این زمانه نیاز دارند مدام کتابی را که میخوانند با خود به اینطرف و آنطرف ببرند و در اوقات مختلف مشغول خواندن آن بشوند در این سالها قطع رقعی بسیار محبوب شده است و در بیشتر کتابفروشیها حجم عظیمی از کتابهایی با این قطع وجود دارد.
قطع جیبی بزرگ: ابعاد استاندارد کاغذ در قطع جیبی بزرگ 11.5*16.5 سانتی متر است که از چهار بار تا کردن کاغذی به ابعاد 50.70 سانتی متر به دست میآید. از این قطع بیشتر برای چاپ کتاب و دفاتر یادداشت استفاده میشود.
قطع جیبی کوچک:ابعاد استاندارد کاغذ در قطع جیبی کوچک در حدود 10*14 سانتی متر بوده که از 4 بار تا کردن متوالی کاغذی به ابعاد 45*60 بدست میآید. قطع جیبی کوچک مناسب چاپ کتاب ها و دفاتر یادداشت کوچک است که حمل و نقل آن ها را آسان تر مینماید.
ابعاد کاغذ در این قطع 12*8 سانتی متر است. این سایز از کتاب معمولا برای چاپ قرآن ها و کتاب های ادعیه کوچک که در داخل جانماز قرار داده شوند، استفاده می شود.
آخرین قطع چاپ کتاب قطعی به نام پالتویی می باشد. در سایز های قبلی معرفی شده صفحات کتاب به صورت عمودی بوده و شیت ها به صورت افقی قرار گرفته بودند اما در قطع پالتویی شیت ها و صفحات کتاب هر 2 افقی قرار میگیرند. بنابراین چنان چه شیت های 2و4 ورقی به گونهای قرار گیرند که هر شیت دارای 24 صفحه افقی می باشد و به صورت مساوی در هر طرف شیت دوازده صفحه افقی قرار میگیرد. بنابراین ابعاد استاندارد قطع پالتویی برای چاپ کتاب پس از برش و حذف حاشیه ها ابعادی در حدود 10*19.5 و 11.5*22 سانتی متر میباشد. این قطع از کتاب جهت چاپ مطالب بلند با عرض کم مورد استفاده قرار میگیرد .
یکی از ظرایف امور چاپ انتخاب قطع مناسب برای کتاب است. ناشر یا مؤلف پس از ارزیابی دست نوشته ، موضوع و مخاطب کتاب؛ قطع آن را تعیین می کنند. بنابراین انتخاب غلط سایز مناسب برای صفحات کتاب دارای پیامدهای نامطلوبی بوده و باعث پایین آمدن سطح فروش کتاب می شود
نویسندگان عزیزی که تصمیم به چاپ کتاب دارند اما هنوز تصمیمی در مورد اندازه کتاب اتخاذ نکرده اند میتوانند از مشاورین متخصص و مجرب سینا ترجمه راهنمایی بگیرند کارشناسان با توجه به سابقه بسیار زیادی که در زمینه چاپ کتاب دارند میتوانند مناسب ترین سایز را برای کتاب شما پیشنهاد کنند همچنین بعد از اینکه سایز مورد نظرتان را انتخاب کردید میتوانید از طریق سینا ترجمه اقدام به چاپ کتاب کنید کارشناسان سینا ترجمه کتاب شما را در بهترین کیفیت و تیراژ دلخواه چاپ خواهند کرد تا بتوانید هر چه سریعتر از امتیاز آن استفاده کنید.
جهت ثبت سفارش انواع چاپ کتاب به لحاظ اندازه می توانید از طریق لینک زیر اقدام نمایید و یا با کارشناسان ما از طریق تماس، ایمیل و شبکه های مجازی ( واتساپ،تلگرام و اینستاگرام) در ارتباط باشید.
در این مورد نیز جواب منفی است. زیرا هر فردی در هر مرتبه علمی میتواند کتاب خود را به چاپ و نشر برساند. البته بازهم کیفیت کتاب ترجمه شده یا تالیف شده نیز باید از سوی ناشر در نظر گرفته شود سپس تایید برای چاپ و نشر کتاب صادر شود.
اجازه چاپ و نشر کتاب از سوی وزارت ارشاد صرفاً به ناشرینی ارایه شده است که قبلاً اقدام به اخذ مجوزهای قانونی از این وزارت را کرده باشند. بنابراین، مولفین و مترجمین عزیز باید در نظر داشته باشند که به هیچ عنوان کتاب خود را به دست واسطه هایی که مجوز چاپ و نشر ندارند، نسپارند زیرا احتمال دارد هرگونه موارد غیر اخلاقی مانند سرقت امتیاز کتاب و سرقت ادبی در انها رخ دهد.
هزینه چاپ کتاب بسته به عوامل مختلفی متغیر است. این هزینه بسته به این که چه نوع کاغذی مصرف شده است، جلد کتاب از چه نوعی است، صفحه آرایی از سوی ناشر انجام شده یا خیر، ویراستاری در چه حدی بوده است و سایر عوامل مهم متغیر خواهد بود.
از قطع رقعی استاندارد بیشتر برای چاپ کتابهایی که ابعاد آنها کمی از اندازه معمولی کوچکتر بوده و دارای صفحات کمی میباشند استفاده میشود. در واقع کتابهای دارای مخاطب عام همچون انواع کتابهای داستان، انواع رمان، شعر، دلنوشتهها، زندگینامهها با استفاده از این قطع بهتر دیده شده و بیشتر به فروش میرود. همچنین جهت چاپ مجلات، سررسید و امور تبلیغاتی همچون چاپ بروشور و کاتالوگ نیز از این قطع استفاده می شود .