یکی از دلایل اصلی رد شدن مقالات در مجلات علمی معتبر، تشابه متنی است که به عنوان دزدی ادبی یا سرقت علمی (Plagiarism) شناخته میشود. این موضوع میتواند باعث ریجکت شدن مقاله شود و اصالت آن را زیر سوال ببرد.
در فضای رقابتی پژوهشهای علمی امروز، رعایت اصول اخلاقی در نگارش مقالات اهمیت ویژهای دارد. یکی از اساسیترین اصول اخلاق پژوهشی، حفظ اصالت علمی و پرهیز از هرگونه سرقت ادبی است. مجلات معتبر بینالمللی، بهویژه مجلات نمایهشده در پایگاه ISI، نسبت به این موضوع حساسیت زیادی دارند و ارزیابی میزان اصالت مقالات ارسالی را بخشی جداییناپذیر از فرایند داوری علمی خود قرار دادهاند. آشنایی با مفهوم سرقت علمی، انواع آن، پیامدهای احتمالی و روشهای پیشگیری از بروز آن، برای پژوهشگران ضروری است. در این مطلب، به صورت جامع به بررسی سرقت علمی در مقالات ISI پرداخته میشود تا پژوهشگران بتوانند با رعایت استانداردهای علمی، مقالات خود را بدون مشکل در معتبرترین مجلات منتشر نمایند.
سرقت علمی به معنای استفاده غیرمجاز از آثار فکری دیگران و ارائه آنها به نام خود است. این عمل میتواند به اشکال مختلفی چون کپی مستقیم، بازنویسی بدون ذکر منبع، اقتباس غیرمجاز از ایدهها یا حتی استفاده نادرست از نتایج پژوهشی دیگران بروز کند. سرقت علمی در مجامع علمی رفتاری غیراخلاقی تلقی شده و پیامدهای سنگینی همچون رد مقاله، از دست دادن اعتبار پژوهشی، و حتی اقدامات قانونی برای فرد متخلف به همراه دارد.
ممکن است بدون قصد قبلی، مرتکب سرقت علمی شوید. این اتفاق زمانی رخ میدهد که فرد بدون رعایت صحیح اصول استناددهی، از آثار دیگران استفاده کند یا در نقل قولها و پارافریز کردن دچار خطا شود. عواملی مانند ناآگاهی نسبت به استانداردهای علمی، بیدقتی در مستندسازی منابع یا سوءتفاهم درباره مرز میان اطلاعات عمومی و محتوای اختصاصی، از جمله دلایل رایج این مشکل به شمار میروند.
برای پیشگیری از این وضعیت، ضروری است که پژوهشگران در طول فرایند نگارش علمی، دقت کافی در ارجاعدهی، استفاده از شیوههای صحیح نقلقول و بازنویسی، و رعایت کامل اصول اخلاق پژوهشی داشته باشند. همچنین، آشنایی با دستورالعملهای مربوط به استناد در حوزه تخصصی خود میتواند نقش مهمی در جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی ایفا کند.
سرقت علمی دارای انواع مختلفی است که بسته به شیوه تخلف، میتوان آن را به چند دسته اصلی تقسیم کرد. شناخت این دستهبندیها به پژوهشگران کمک میکند تا از ارتکاب ناخواسته به آن جلوگیری کنند. در ادامه، مهمترین انواع سرقت علمی معرفی شدهاند.
در این نوع، بخشی یا تمام متن بدون هیچ تغییری از منبع اصلی برداشته میشود و بدون ذکر منبع در اثر جدید وارد میشود. این شیوه از آشکارترین مصادیق سرقت علمی محسوب میشود.
در این حالت، نویسنده با تغییر واژگان و ساختار جملات یک متن موجود، بدون ارجاع مناسب، محتوای اصلی را به نام خود منتشر میکند. هرچند ظاهر متن تغییر میکند، اما محتوا همچنان برگرفته از کار دیگری است.
در این نوع، ایدهها، نظریهها یا چارچوبهای تحلیلی که دیگران ارائه دادهاند، بدون استناد مناسب مورد استفاده قرار میگیرد. سرقت ایده از حساسیت بالایی برخوردار است، زیرا گاه تشخیص مرز میان دانش عمومی و ایدههای خلاقانه دشوار میشود.
این وضعیت زمانی رخ میدهد که نویسنده بخشی از آثار پیشین خود را بدون اطلاعرسانی یا استناد در اثری جدید مورد استفاده قرار میدهد. بازنشر مطالب قبلی بدون ذکر منبع، به ویژه در مقالات علمی، تخلف محسوب میشود.
در این حالت، نویسنده بخشهایی از چندین منبع مختلف را با هم ترکیب میکند و بدون ارجاع صحیح، متن جدیدی میسازد. این کار ممکن است به ظاهر خلاقانه به نظر برسد، اما همچنان مصداق سرقت علمی است.
اگرچه در این نوع سرقت علمی نویسنده به منبع اشاره میکند، اما استناد ناقص، نادرست یا گمراهکننده موجب نقض اصول امانتداری علمی میشود. این تخلف گاه به دلیل ناآگاهی یا بیدقتی رخ میدهد.
در این نوع تخلف، نویسنده منابع یا دادههایی را که وجود خارجی ندارند، جعل کرده و به عنوان سند علمی ارائه میدهد. این عمل یکی از جدیترین تخلفات پژوهشی به شمار میآید.
مجلات ISI و سایر مجلات معتبر بینالمللی معمولاً برای شناسایی سرقت علمی از نرمافزار iThenticate استفاده میکنند. این نرمافزار مقالههای ارسالی را با مقالات و منابع علمی دیگر مقایسه میکند و درصد مشابهت متن را نشان میدهد. اگر بخشهایی از مقاله مشابه مقالات دیگر باشد، این نرمافزار آن را شناسایی میکند و گزارشی دقیق از مشابهتها ارائه میدهد تا داوران و سردبیران بتوانند تصمیم بگیرند که آیا سرقت علمی رخ داده یا نه.
"این سایت دارای دیتابیس بزرگی از کتابها و مقالات است که عضو CrossCheck و صفحات گسترده وب میباشد.
مجلات ISI و دیگر مجلات علمی معتبر معمولاً درصد مشابهت زیر 15٪ تا 20٪ را بهعنوان حد مجاز قبول میکنند. این به این معناست که اگر مشابهت متن با منابع دیگر از این مقدار بیشتر باشد، ممکن است مقاله رد یا نیاز به اصلاحات جدی داشته باشد.
در برخی از مجلات خاص، درصد مشابهت مجاز ممکن است کمتر از 10٪ باشد، بهویژه اگر این مشابهتها شامل سرقت ادبی یا استفاده غیرمجاز از منابع دیگر باشد.
همچنین، توجه به نوع مشابهت و بخشهای مختلف مقاله نیز مهم است. مشابهتهای موجود در بخشهایی مانند چکیده یا فهرست منابع معمولاً پذیرفته میشود، اما در بخشهای اصلی مقاله باید دقت بیشتری در حفظ اصالت محتوا داشت.
رعایت اصول اخلاق پژوهشی و تولید محتوای اصیل از ارکان اصلی نگارش علمی به شمار میرود. آگاهی از شیوههای عملی برای جلوگیری از سرقت علمی به پژوهشگران کمک میکند تا ضمن حفظ اعتبار علمی خود، به کیفیت آثار پژوهشی بیفزایند. در ادامه، مهمترین و کاربردیترین روشها معرفی میشود.
پارافریز مقاله یا بازنویسی صحیح، به معنای بازگو کردن مفاهیم منبع اصلی با زبان و ساختار جدید است. این مهارت تنها با تغییر واژگان حاصل نمیشود بلکه نیازمند درک کامل مفهوم و بیان مستقل آن است.
برای انجام پارافریز مؤثر:
متن اصلی با دقت مطالعه و فهم شود.
بدون نگاه به متن، مفهوم به زبان جدید بازنویسی گردد.
در پایان بازنویسی، به منبع اصلی استناد شود تا امانتداری علمی رعایت گردد.
ارجاعدهی صحیح نشاندهنده احترام به حقوق مالکیت فکری دیگران است و پایه شفافیت علمی را شکل میدهد. بدون ارجاع مناسب، حتی بازنویسی هم میتواند مصداق سرقت علمی باشد.
برای رعایت دقیق این اصل:
از شیوهنامههای معتبر (مانند APA، MLA یا شیکاگو) استفاده شود.
اطلاعات منابع بهطور کامل و دقیق در متن و بخش منابع درج گردد.
هرگونه ایده، نقلقول یا داده غیرشخصی با ذکر منبع همراه باشد.
یکی از اشتباهات رایج پژوهشگران، ثبت ناقص یا دیرهنگام اطلاعات منابع است که زمینه بروز خطا در استناددهی را فراهم میکند.
به منظور پیشگیری از این مشکل:
از آغاز مطالعه، مشخصات کامل هر منبع یادداشت شود.
استفاده از نرمافزارهای مدیریت منابع مانند EndNote یا Mendeley توصیه میشود تا ساماندهی ارجاعات تسهیل گردد.
تشخیص میزان شباهت متن با منابع دیگر، روشی کاربردی برای ارزیابی صحت نگارش علمی است. ابزارهای بررسی مشابهت میتوانند پیش از ارسال مقاله یا پایاننامه، خطاهای احتمالی را آشکار کنند.
برای این منظور:
نرمافزارهایی نظیر iThenticate یا Turnitin مورد استفاده قرار گیرد.
بخشهایی از متن که میزان شباهت بالایی دارند، اصلاح یا بازنویسی شود.
توسعه توانایی در نگارش مستقل، تحلیل انتقادی متون و تولید محتوای نوآورانه، نقش تعیینکنندهای در جلوگیری از سرقت علمی دارد.
در این زمینه:
تمرین منظم در خلاصهنویسی و تحلیل متون علمی انجام شود.
به جای انتقال مستقیم نظرات دیگران، تفسیر و تحلیل شخصی در متن اعمال گردد.
شناخت دقیق انواع سرقت علمی و درک حساسیتهای اخلاق پژوهشی، پژوهشگر را در رعایت استانداردهای حرفهای یاری میکند.
در راستای ارتقای این آگاهی:
شرکت در کارگاههای آموزشی مربوط به اخلاق پژوهش توصیه میشود.
مطالعه راهنماها و دستورالعملهای دانشگاهی در حوزه استناد و امانتداری علمی مفید خواهد بود.
متن اصلی:
"Global warming is causing significant changes in weather patterns around the world, leading to more frequent and severe natural disasters such as hurricanes, floods, and wildfires."
(ترجمه فارسی متن اصلی برای درک بهتر:
گرم شدن زمین باعث تغییرات چشمگیر در الگوهای آب و هوایی سراسر جهان شده است و وقوع بلایای طبیعی شدیدتر و مکررتری مانند طوفان، سیل و آتشسوزیهای گسترده را به دنبال داشته است.)
پارافریز صحیح:
تغییرات اقلیمی ناشی از گرم شدن کره زمین، الگوهای جوی را در نقاط مختلف جهان دچار دگرگونی کرده است و این روند، بروز بلایای طبیعی شدید همچون طوفانها، سیلابها و آتشسوزیهای گسترده را افزایش داده است. ( با ذکر منبع)
توضیح نکات کلیدی در این پارافریز:
بازآفرینی کامل مفهوم: واژگان و ساختار جملات به طور کامل تغییر یافته است، اما معنا و پیام اصلی متن حفظ شده است.
عدم استفاده از کلمات عین متن: به جای ترجمه یا تغییر جزئی، مفهوم با بیانی متفاوت و مستقل بازگو شده است.
استناد به منبع: با ذکر منبع (در اینجا فرضی Smith, 2020)، اصالت ایده به نویسنده اصلی نسبت داده شده است.
رعایت انسجام معنایی: در بازنویسی، ترتیب منطقی مطالب حفظ شده و ایدهها به صورت روان و علمی بیان شدهاند.
✅ نکته بسیار مهم:
حتی اگر متن به طور کامل بازنویسی شود، باز هم ارجاع به منبع اصلی الزامی است؛ زیرا ایده اولیه متعلق به نویسنده دیگری بوده است.
اگر مقالهای نوشتهاید و نگران درصد کپی آن هستید، نگران نباشید! برای جلوگیری از هرگونه سرقت علمی و ادبی، کافی است مقاله ISI خود را برای بررسی به کارشناسان ما در سینا ترجمه ارسال کنید. تیم ما از نرمافزار پیشرفته iThenticate برای بررسی دقیق و جامع سرقت ادبی استفاده میکند.
در این فرآیند، مقاله شما بهطور کامل بررسی شده و گزارش دقیقی از مشابهتهای موجود در متن شما تهیه میشود. این گزارش شامل بخشهای مشکوک به سرقت علمی (Plagiarism) بوده و به شما کمک میکند تا نقاط ضعف مقاله خود را شناسایی و اصلاح نمایید.
پس از بررسی، فایل گزارش نهایی برای شما ارسال میشود، تا بتوانید مقالهتان را با اطمینان خاطر برای انتشار ارسال کنید و از هرگونه مشکل مربوط به سرقت علمی جلوگیری کنید.
برای اطمینان از اصالت مقالهتان و اطمینان از کیفیت آن، همین حالا با ما تماس بگیرید و از خدمات تخصصی پارافریز و بررسی سرقت علمی استفاده کنید.
جهت اطلاعات بیشتر برای پذیرش و چاپ مقاله می توانید با کارشناسان ما از طریق تماس یا پست الکترونیکی موسسه و همچنین از طریق شبکه های مجازی ( واتسپ، اینستاگرام، تلگرام و ایتا ) در ارتباط باشید.
راه های ارتباطی با ما
سرقت علمی به معنای استفاده غیرمجاز از آثار فکری دیگران است که بدون ذکر منبع یا اجازه استفاده، آن را به نام خود ارائه میدهید. این شامل کپیبرداری مستقیم، بازنویسی بدون استناد مناسب، و استفاده از ایدهها و نظریات دیگران بدون ارجاع است.
ممکن است بدون قصد قبلی و به دلیل ناآگاهی از اصول ارجاعدهی یا اشتباه در پارافریز کردن، سرقت علمی رخ دهد. مهم است که دقت کنید هر گاه از ایده یا جملات دیگران استفاده میکنید، به طور مناسب به آنها استناد کنید.
مجلات ISI معمولاً از نرمافزارهای بررسی مشابهت مانند iThenticate برای شناسایی سرقت علمی استفاده میکنند. این نرمافزار متون مقاله را با منابع علمی دیگر مقایسه کرده و درصد مشابهت را مشخص میکند.
بیشتر مجلات ISI معمولاً مشابهت زیر 15-20 درصد را قبول میکنند. درصد مشابهت بالاتر از این مقدار، احتمالاً منجر به رد مقاله یا نیاز به اصلاحات جدی میشود.
برای جلوگیری از سرقت علمی، لازم است که از شیوههای صحیح پارافریز، ارجاعدهی علمی، مستندسازی منابع، و استفاده از ابزارهای بررسی مشابهت مثل iThenticate بهرهبرداری کنید.
پارافریز صحیح به معنای بازنویسی محتوا با استفاده از کلمات و ساختارهای جدید است، در حالی که مفهوم اصلی حفظ میشود. در پارافریز، باید از منابع اصلی استناد کنید تا امانتداری علمی رعایت شود.