اعلام آمار مقالات ایرانی باطل شده در دنیا/ دلیل مردود شدن مقالات

محسن شریفی در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه «سلامت علم» به ویژه در شرایط کرونایی امروز حائز اهمیت است، اظهار کرد: در راستای رعایت اخلاق در انجام پژوهش و انتشارات علمی در یکی دو سال گذشته در ستاد وزارت علوم و هم در دانشگاه‌ها اقداماتی صورت گرفته است؛ از جمله اینکه کارگروه اخلاق در پژوهش بر اساس قانون تشکیل شد و حدود ۷-۸ جلسه در یک سال اخیر در وزارت علوم برگزار شد. این کارگروه همچنین در تمامی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی نیز تشکیل گرفته است.

وی افزود: کارگروه اخلاق در پژوهش وظایف مختلفی از جمله پیشگیری از تخلف، برگزاری کارگاه آموزشی برای پژوهشگران، ترویج درستکاری و درست نویسی علمی، افزایش آگاهی پژوهشگران و نهایتاً تأیید صحت پژوهش‌ها را بر عهده دارد.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و سیاستگذاری امور پژوهشی وزارت علوم ضمن تاکید بر اینکه حرکت وزارت علوم و وزارت بهداشت مبنی بر تشکیل کارگروه‌های اخلاق اقدام بسیار اساسی بوده و نقش مهمی در افزایش ترویج اخلاق در پژوهش و جلوگیری از بروز تخلف داشته و دارد، خاطرنشان کرد: یکی از نکاتی که از این منظر باید به آن توجه کنیم این است که برای انتشار دستاورهای علمی قواعد، اصول علمی انتشارات در سطح دنیا و اخلاق علمی را حتماً رعایت کرد. چرا که اگر این اقدامات صورت نگیرد، مقالات بعد از انتشار توسط دیده‌بان‌های مختلفی رصد می‌شوند و در صورت محرز شدن تخلف، مقالات منتشر شده را باطل خواهند کرد.

شریفی در ادامه تصریح کرد: در دنیا موسساتی با تعریف وظایف مشخصی ایجاد شده‌اند که وضعیت اخلاق در پژوهش را رصد می‌کنند و حتی انتشارات و مقالات منتشر شده در سال‌های قبل را نیز رصد می‌کنند. یعنی ممکن است یک مقاله یک سال قبل و یا ۱۰ سال گذشته منتشر شده باشد ولی باز هم توسط این مؤسسات مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.

وی ادامه داد: ممکن است مقاله‌ای از همه فیلترهای علمی از جمله داوری، مشابهت یابی و … عبور کرده باشد ولی به هر دلیلی یک امرِ خلاف قواعد نشر به اثبات می‌رسد و اگر این موضوع برای تیم سردبیری مؤسسه محرز شود آن مقاله مردود اعلام خواهد شد.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و سیاستگذاری امور پژوهشی وزارت علوم به مصادیق مقالات باطل شده از سوی دیده‌بان‌های علمی اشاره کرده و گفت: مصادیق مختلف است، مثلاً ممکن است فرد در امر داده‌ها به درستی به کارهای دیگران ارجاع نداده باشد، یا به عنوان نمونه داده‌های قبلی خودش را به پشتوانه داده‌های جدید و یا اینکه داوری مقاله به درستی صورت نگرفته باشد. این موارد از مصادیق بروز تخلف در قاعده نشر به شمار می‌رود.

شریفی در پایان به جدیدترین آمار مقالات باطل شده یا باز پس داده شده ایران اشاره کرد و گفت: از سال ۲۰۱۰ تاکنون، بیش از ۲۵ هزار مقاله باطل شده که ۶۰۰ مورد از آن مقالات، ایرانی بوده است.