تفاوت ای اس ای ISI و جی سی ار JCR چیست؟

انتخاب مجله علمی مناسب، گامی سرنوشت‌ساز در مسیر انتشار نتایج پژوهشی است. بسیاری از پژوهشگران در مسیر ارسال مقاله با واژگانی نظیر «ISI» و «JCR» مواجه می‌شوند؛ مفاهیمی که با وجود کاربرد گسترده، گاهی به اشتباه هم‌معنا فرض می‌شوند. این در حالی‌ است که هریک از این اصطلاحات به جنبه متفاوتی از نظام ارزیابی مجلات علمی اشاره دارد و شناخت دقیق آن‌ها می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های پژوهشی نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا کند.

در این نوشتار تلاش شده است با نگاهی تحلیلی و مبتنی بر منابع معتبر، تفاوت‌ها، کاربردها و اهمیت هریک از این دو شاخص علمی تبیین شود. مطالعه این مطلب می‌تواند برای دانشجویان، اساتید دانشگاه و پژوهشگران حوزه‌های مختلف راهگشا باشد و مسیر انتخاب مجله مناسب را شفاف‌تر کند.

احتمالاً تاکنون بارها با واژه «ISI» و اصطلاح «مقالات ISI» مواجه شده‌اید. اما مقصود از مقاله ISI چیست؟ به طور کلی، مقالات ISI به آثاری اطلاق می‌شود که در مجلات علمی نمایه‌شده در پایگاه اطلاعاتی معتبر موسوم به Web of Science (وابسته به مؤسسه Clarivate Analytics، که پیش‌تر بخشی از شرکت Thomson Reuters بود) منتشر شده‌اند.

این پایگاه سالیانه فهرستی از مجلات علمی را با در نظر گرفتن شاخص‌های کیفی دقیق منتشر می‌سازد؛ مجلاتی که در این فهرست قرار می‌گیرند، از اعتبار علمی بالایی در سطح بین‌المللی برخوردار هستند و تحت عنوان «مجلات ISI» شناخته می‌شوند.

مقالاتی که موفق به چاپ در این دسته از مجلات می‌شوند، از فرآیندهای داوری تخصصی و ارزیابی‌های علمی عبور کرده‌اند؛ از این‌رو دارای ارزش و اعتبار علمی بالایی هستند. پژوهشگران می‌توانند با اطمینان از نتایج این مقالات در تحقیقات خود بهره‌برداری کنند

علاوه بر این، انتشار مقاله در مجلات ISI موجب ارتقاء جایگاه علمی نویسنده می‌شود. برخورداری از یک مقاله ISI در سوابق پژوهشی، نقش مؤثری در تقویت رزومه تحصیلی و حرفه‌ای فرد دارد و مسیر پیشرفت در حوزه‌های علمی و شغلی را هموار می‌سازد.

JCR یا Journal Citation Reports یکی از معتبرترین سامانه‌های ارزیابی و تحلیل مجلات علمی در سطح بین‌المللی است که توسط مؤسسه Clarivate Analytics منتشر می‌شود. این سامانه به صورت تخصصی به بررسی و رتبه‌بندی مجلات نمایه‌شده در پایگاه Web of Science می‌پردازد.

در یک دسته‌بندی کلی، مجلات ISI به دو گروه تقسیم می‌شوند:

• مجلات فاقد ضریب تأثیر (Impact Factor)

• مجلات دارای ضریب تأثیر، که در فهرست JCR قرار دارند

مجلاتی که موفق به دریافت ضریب تأثیر شده‌اند و در گزارش سالانه JCR فهرست می‌شوند، به عنوان مجلات JCR شناخته می‌شوند. این مجلات از نظر علمی در بالاترین سطح اعتبار قرار دارند و معیارهای سخت‌گیرانه‌ای را برای داوری و پذیرش مقاله رعایت می‌کنند.

ضریب تأثیر (Impact Factor) هر ساله توسط JCR به‌روزرسانی و منتشر می‌شود. این شاخص نشان‌دهنده میانگین تعداد استنادهایی است که به مقالات منتشرشده در یک مجله خاص طی دو سال گذشته صورت گرفته است.

اطلاعاتی که توسط JCR ارائه می‌شود شامل موارد زیر است:

• مجلاتی که بیشترین تعداد استناد را در یک حوزه تخصصی کسب کرده‌اند

• مجلاتی که از لحاظ زمان انتشار و به‌روزرسانی، در حوزه خود پیشرو هستند

• مجلات با بالاترین ضریب تأثیر در یک زمینه خاص

• مجلاتی که بیشترین حجم مقالات چاپ‌شده را در یک رشته علمی ارائه داده‌اند

همان‌طور که پیش‌تر بیان شد، مجلات JCR و ISI هر دو در گروه مجلات نمایه‌شده در پایگاه Web of Science قرار می‌گیرند و به عنوان مجلات با نمایه ISI شناخته می‌شوند. با این حال، میان این دو گروه تفاوت‌هایی وجود دارد.

مجلات JCR زیرمجموعه‌ای از مجلات ISI هستند که از سوی پایگاه Journal Citation Reports معرفی می‌شوند. این مجلات دارای ضریب تأثیر (Impact Factor) هستند و به لحاظ سطح علمی و ارزیابی‌های آماری در بالاترین رتبه‌بندی ممکن قرار دارند. در واقع، دریافت ایمپکت فاکتور نشان‌دهنده میزان تأثیرگذاری و میزان استناد به مقالات منتشرشده در آن مجله است.

برای بررسی اعتبار و نمایه شدن یک مجله در پایگاه ISI، می‌توانید از طریق سامانه رسمی مؤسسه Clarivate به نشانی زیر اقدام کنید:

🔗 https://mjl.clarivate.com/search-results

در این صفحه، دو روش اصلی برای جستجوی مجلات وجود دارد:

1. جستجو بر اساس شماره ISSN
   در بخش مشخص‌شده، شماره ISSN مجله مورد نظر را وارد کنید. در صورتی که اطلاعات مجله در نتایج جستجو نمایش داده شود، به این معناست که مجله مورد نظر در پایگاه ISI نمایه شده است.

2. جستجو بر اساس عنوان مجله (Title Search)
   اگر شماره ISSN در دسترس نیست، می‌توانید با وارد کردن نام دقیق مجله، وضعیت نمایه آن را بررسی نمایید.

استفاده از این سامانه راهی مطمئن برای اطمینان از اعتبار مجلات و بررسی قرارگیری آن‌ها در فهرست ISI یا JCR است. پیش از ارسال مقاله، بررسی این موضوع به پژوهشگران توصیه می‌شود.

در صورتی که از شماره ISSN مجله اطلاعی نداشتید، می‌توانید نام مجله مورد نظر خود را در کادر وارد کنید و از ISI بودن آن اطمینان حاصل نمایید.

برای تعیین اینکه آیا یک مجله در فهرست Journal Citation Reports (JCR) نمایه شده است یا خیر، بهترین و معتبرترین روش مراجعه به وب‌سایت رسمی مؤسسه Clarivate Analytics است. این مؤسسه مسئولیت انتشار گزارش‌های استنادی مجلات علمی را بر عهده دارد و اطلاعات جامع و به‌روز درباره وضعیت نمایه شدن مجلات ارائه می‌دهد.

برای بررسی مجله، می‌توانید از دو روش زیر استفاده کنید:

1. جستجو بر اساس نام مجله
   نام دقیق مجله را در بخش جستجوی سایت وارد کنید تا در صورت وجود، اطلاعات مربوط به آن نمایش داده شود.

2. جستجو بر اساس شماره ISSN
   شماره بین‌المللی استاندارد سریال (ISSN) مجله را وارد کنید تا جستجوی دقیق‌تری انجام شود.

پس از یافتن مجله، اطلاعات مهمی در اختیار شما قرار خواهد گرفت، از جمله:

• ضریب تأثیر (Impact Factor)

  شاخصی که نشان‌دهنده میانگین تعداد استنادها به مقالات مجله در دوره مشخص است و معیار مهمی برای سنجش کیفیت مجله محسوب می‌شود.

• رتبه‌بندی Quartile

  تقسیم‌بندی مجلات در چهار رده کیفی (Q1 تا Q4) در هر حوزه علمی، که Q1 نشان‌دهنده بالاترین کیفیت است.

• دسته‌بندی موضوعی (Category)

  زمینه تخصصی یا شاخه علمی که مجله در آن فعالیت می‌کند.

استفاده از این سامانه به پژوهشگران امکان می‌دهد مجلات معتبر را شناسایی کرده و بهترین گزینه‌ها را برای ارسال مقالات خود انتخاب نمایند. همچنین، اطلاع از این شاخص‌ها می‌تواند در ارزیابی اعتبار علمی مقاله و نویسنده مؤثر باشد.

در فرآیند انتشار مقالات علمی، تفاوت‌های مهمی میان مجلات ISI و JCR از نظر امتیازدهی به نویسنده و سطح سخت‌گیری در پذیرش وجود دارد که شناخت آن‌ها برای پژوهشگران اهمیت بالایی دارد.