یکی از مهمترین مواردی که افراد، قبل از انتخاب ژورنال موردنظر خود، به آن توجه ویژهای دارند، ایمپکت فکتور (IF) یا ضریب تأثیر مجلات علمی است. در این مقاله به بررسی چیستی و نحوه محاسبه ضریب تأثیر مجلات خواهیم پرداخت.
ایمپکت فکتور (Impact Factor) یکی از مهمترین شاخصهای سنجش اعتبار و تأثیر نشریات علمی است. این معیار بهخصوص در حوزههای علمی و پژوهشی مورداستفاده قرار میگیرد و به محققان کمک میکند تا کیفیت و تأثیرگذاری نشریات مختلف را بسنجند. در این وبلاگ، به بررسی این شاخص، کاربردها و نحوه محاسبه آن و همچنین معیارهای پذیرش مقالات در مجلات با ایمپکت بالا خواهیم پرداخت.
ایمپکت فکتور توسط Eugene Garfield، بنیانگذار مؤسسه Institute for Scientific Information (ISI)، در اوایل دهه 1960 معرفی شد. او این مفهوم را بهمنظور ارزیابی تأثیر نشریات علمی و مقالات پژوهشی ایجاد کرد.
ایمپکت فکتور درواقع معیاری است که نشان میدهد مقالات منتشرشده در یک نشریات ISI بهطور میانگین چند بار در یک سال خاص، توسط سایر مقالات ارجاع دادهشدهاند. این معیار معمولاً توسط مؤسسهای به نام Clarivate Analytics ( پیشتر به نام Thomson Reuters شناخته میشد) محاسبه و منتشر میشود.
برای محاسبه ایمپکت فکتور، ابتدا تعداد ارجاعات به مقالات منتشرشده در نشریه در دو سال گذشته مشخص میشود. این ارجاعات معمولاً از پایگاههای داده علمی مانند Web of Science جمعآوری میشوند. سپس تعداد مقالات منتشرشده در همان دو سال تعیین میشود.
ایمپکت فاکتور برابر است با تعداد ارجاعات به مقالات منتشرشده در دو سال گذشته تقسیم بر تعداد مقالات منتشرشده در همان دو سال.
برای درک بهتر موضوع، فرض کنید یک نشریه در سالهای 2022 و 2023 تعداد 100 مقاله را منتشر کرده است و این مقالات در سال 2024 به تعداد 500 بار ارجاع داده شدهاند. در این صورت، ایمپکت فکتور به این صورت محاسبه میشود: 500 ارجاع تقسیمبر 100 مقاله، که برابر با 5.0 خواهد بود. این بدین معناست که بهطور میانگین، هر مقاله منتشرشده در آن نشریه 5 بار در سال 2024 ارجاع داده شده است.
برای یک مثال بهروز، میتوانیم به ضریب تأثیر نشریه Nature در سالهای اخیر نگاهی بیندازیم.
بهعنوان مثال، Nature در سال 2023 دارای ضریب تأثیر (Impact Factor) 69.504 بوده است. این بدان معناست که مقالاتی که در این نشریه در سالهای 2021 و 2022 منتشر شدهاند، بهطور متوسط 69.5 بار در سال 2023 استناد شدهاند.
بنابراین، این ضریب تأثیر نشان میدهد که Nature یکی از معتبرترین و پرارجاعترین نشریات علمی در جهان است و مقالات منتشر شده در آن اغلب بهسرعت مورد توجه و استناد پژوهشگران قرار میگیرند.
نکته1: ژورنالهای جدید، که از اولین شماره چاپشده خود نمایه میشوند، پس از دو سال نمایهسازی، ضریب تأثیر را دریافت میکنند. در این حالت، استنادات به سال قبل از جلد 1 و تعداد مقالات منتشرشده در سال قبل از جلد 1، مقادیر صفر را نشان خواهد داد.
نکته2: JCR همچنین دارای یک ضریب تأثیر پنجساله دارد که با تقسیم تعداد ارجاعات به مجله در یک سال مشخص بر تعداد مقالات منتشرشده در آن مجله در پنج سال گذشته محاسبه میشود.
ایمپکت فکتور کاربردهای متعددی دارد که ازجمله آنها میتوان به ارزیابی کیفیت نشریات، انتخاب نشریه برای ارسال مقاله و ارزیابی پژوهشگران اشاره کرد. این معیار به محققان کمک میکند تا نشریات معتبر را شناسایی کنند همواره پژوهشگران سعی میکنند مقالات خود را در نشریات با ایمپکت فکتور بالا منتشر کنند تا تأثیر بیشتری بر جامعه علمی داشته باشند. همچنین، در ارزیابی پژوهشگران و دانشگاهها، هرچه ایمپکت فکتور یک نشریه بالاتر باشد، اعتبار پژوهشگران منتشرشده در آن نیز بیشتر خواهد بود.
ایمپکت فکتور بالا معمولاً بهعنوان نشانهای از کیفیت بالای مقالات تلقی میشود، اما این ارزیابی باید بااحتیاط انجام شود. این معیار نشاندهنده تعداد ارجاعات به مقالات منتشرشده در یک نشریه در طی دو سال گذشته است و معمولاً نشریات با ایمپکت فکتور بالا، مقالات باکیفیتتر و تأثیرگذارتری را منتشر میکنند. بااینحال، ایمپکت فکتور بهتنهایی نمیتواند نمایانگر کیفیت واقعی یک مقاله باشد، زیرا این ضریب بیشتر معیاری برای سنجش سطح ژورنال است تا ارزیابی سطح مقالات یا نویسندگان. ممکن است مقالات با محتوای علمی قوی به دلیل اینکه در حوزهای خاص یا نوآورانه منتشر شدهاند، تعداد ارجاعات کمتری دریافت کنند. همچنین، تفاوتهای قابلتوجهی در ایمپکت فکتور میان حوزههای مختلف علمی وجود دارد؛ برای مثال، نشریات در زمینههای پزشکی معمولاً ایمپکت فکتور بالاتری نسبت به نشریات در حوزههای علوم انسانی دارند. بنابراین، باوجود اینکه استفاده از ایمپکت فکتور بهعنوان معیاری برای سنجش کیفیت مقالات، روشی بسیار گسترده و معتبر است، باید به عوامل دیگر نیز توجه کرد و آن را بهعنوان یکی از چندین معیار در نظر گرفت.
یافتن ضریب تأثیر (ایمپکت فکتور) یک مجله علمی معمولاً از طریق منابع و پایگاههای داده معتبر انجام میشود. مهمترین منبع برای یافتن ایمپکت فاکتور، پایگاه داده Web of Science است که توسط کلاریوت آنالیتیکس (Clarivate Analytics) مدیریت میشود. این پایگاه داده، اطلاعات دقیق و بهروزی درباره نشریات علمی و ضریب تأثیر آنها ارائه میدهد. برای جستجوی ضریب تاثیر در این پایگاه به ترتیب زیر عمل کنید.
وارد وبسایت Web of Science شوید.
به بخش Journal Citation Reports (JCR) بروید. در این بخش، نام مجله موردنظر خود را وارد کنید. این جستجو به شما امکان میدهد تا اطلاعات مربوط به ایمپکت فکتور و سایر شاخصهای نشریه را مشاهده کنید.
دومین روش نیز مراجعه به سامانه منبع یاب است. سامانه منبع یاب نیز یکی از منابع معتبر برای دسترسی به اطلاعات دقیق درباره ضریب تأثیر نشریات علمی است. با جستجوی نام نشریه در این سامانه، میتوانید به اطلاعات مربوط به ایمپکت فاکتور و سایر شاخصهای ارزیابی نشریه دسترسی پیدا کنید.
با استفاده از این روشها، میتوانید ضریب تأثیر مجله موردنظر خود را بهراحتی پیدا کنید و از آن برای ارزیابی کیفیت و تأثیر مقالات منتشرشده در آن نشریه استفاده نمایید.
مقالاتی که در مجلات ایمپکتدار بالا به چاپ میرسند، معمولاً دارای ویژگیهای خاصی هستند که آنها را برای انتشار مناسب میسازد. در زیر به توضیح کامل هر یک از این ویژگیها پرداخته میشود.
موضوع نوآورانه و اصیل
مقالات علمی که در نشریات با ایمپکت فکتور بالا منتشر میشوند، باید دارای موضوعاتی نوآورانه و اصیل باشند. این بدین معناست که محتوای مقاله باید به سوالات جدید و چالشهای علمی پاسخ دهد. نوآوری میتواند به شکل معرفی نظریههای جدید، توسعه روشهای جدید تحقیق یا ارائه نتایج جدید در زمینههای موجود باشد. بهعبارتدیگر، محققان باید توجه داشته باشند که موضوعات انتخابی آنها باید نهتنها جدید باشد، بلکه توانایی جلبتوجه جامعه علمی و ایجاد بحثهای جدید را نیز داشته باشد. این ویژگی باعث میشود که مقاله در فرآیند بررسی و پذیرش در مجلات معتبر شانس بیشتری داشته باشد.
تحقیق کامل و جامع
مقالاتی که برای انتشار در مجلات با ایمپکت بالا ارسال میشوند، باید تحقیقات دقیقی را ارائه دهند. این به این معناست که محققان باید از روشهای علمی معتبر و قابلاعتماد استفاده کنند تا به نتایج دقیقی برسند. تحقیقات جامع معمولاً شامل مراحل طراحی، گردآوری دادهها، تجزیهوتحلیل و تفسیر نتایج است. همچنین، نویسندگان باید نشان دهند که تحقیق آنها بهطور کامل و با دقت انجام شده است. یک تحقیق جامع به خواننده این اطمینان را میدهد که نتایج ارائهشده قابلاعتماد هستند و میتوانند در تحقیقات آینده مورداستفاده قرار گیرند.
درصد تشابه پایین
یکی از معیارهای مهم برای پذیرش مقالات در مجلات با ایمپکت بالا، درصد تشابه پایین آنها است. معمولاً مقالاتی که به این مجلات ارسال میشوند باید درصد تشابهی کمتر از ده درصد داشته باشند. این موضوع به اعتبار و اصالت تحقیق کمک میکند و نشاندهنده این است که نویسندگان از سرقت ادبی خودداری کردهاند. همچنین، درصد تشابه پایین به معنای این است که نویسندگان توانستهاند ایدههای خود را بهطور مستقل و خلاقانه بیان کنند. این ویژگی بهویژه در مجلات معتبر که به استانداردهای اخلاقی بالا پایبند هستند، از اهمیت ویژهای برخوردار است. بنابراین دریاقت گزارش پلاجیاریسم و اطمینان از پارافریز مقاله، از واجبات قبل از ارسال مقاله به مجلات است.
فرمت بندی مناسب
نویسندگان مقالات باید دقت کنند که مطالب خود را مطابق با فرمت و دستورالعملهای مشخصشده توسط مجله آماده کنند که شامل رعایت ساختار، نوع و حجم مطالب، ارجاعات، و شکل ارائه دادهها میشود. هر مجله علمی استانداردهای خاص خود را برای ارائه مقالات دارد و عدم رعایت این فرمتها میتواند منجر به رد مقاله شود. فرمت بندی مناسب نهتنها به تأکید بر محتوا و نتایج کمک میکند، بلکه به خوانندگان این امکان را میدهد که بهراحتی اطلاعات را دنبال کرده و درک کنند.
ترجمه با کیفیت بالا
اگر مقالهای به زبان غیر از زبان اصلی مجله نوشته شده باشد، باید دارای ترجمهای با کیفیت عالی باشد. این امر به جلوگیری از سو برداشتهای احتمالی و تأمین درک درست از محتوا کمک میکند. ترجمه مقاله نهتنها باید دقیق باشد، بلکه باید اصطلاحات علمی را بهدرستی منتقل کند و ازلحاظ زبانی نیز باید روان و قابلفهم باشد. این ویژگی میتواند تأثیر بسزایی بر پذیرش مقاله داشته باشد، زیرا مقالاتی که بهدرستی ترجمه نشدهاند ممکن است باعث سردرگمی و از بین رفتن مفهوم اصلی تحقیق شوند.
نتایج مستدل و قابلاعتماد
در مقالاتی که در مجلات با ایمپکت بالا چاپ میشوند، نتایج تحقیق باید بهخوبی مستند شده و با شواهد قوی پشتیبانی میشوند. این کار به اعتبار تحقیق و افزایش احتمال پذیرش مقاله کمک میکند. نتایج باید بهطور واضح و مستند در مقاله بیان شوند و نویسندگان باید بتوانند بهوضوح توضیح دهند که چگونه این نتایج بهدستآمدهاند. همچنین، برای تقویت اعتبار نتایج، نویسندگان باید به دادهها و شواهد موجود در ادبیات موجود استناد کنند. این امر به خوانندگان این اطمینان را میدهد که نتایج تحقیق دارای پایه علمی قوی هستند و میتوانند در تحقیقات و کاربردهای آینده مورداستفاده قرار گیرند.
نگارش واضح و منطقی
مطالب باید بهصورت واضح و منطقی نوشته شوند تا خوانندگان بهراحتی بتوانند مطالب را درک کنند. استفاده از زبان علمی دقیق و منسجم از اهمیت بالایی برخوردار است. نویسندگان باید از جملات کوتاه و واضح استفاده کنند و از اصطلاحات پیچیده یا مبهم پرهیز کنند. این موضوع به خوانندگان کمک میکند که بدون هیچگونه سردرگمی بهراحتی مطالب را دنبال کنند و نتیجهگیریهای مقاله را درک کنند. نگارش واضح و منطقی میتواند تأثیر زیادی بر ارزیابی مقاله داشته باشد و احتمال پذیرش آن را افزایش دهد.
سینا ترجمه با تیم متخصص و باتجربهای که در زمینه چاپ مقالات علمی در مجلات معتبر دارد، آماده است تا تمامی خدمات مربوط چاپ مقاله را به شما ارائه دهد. با چندین سال سابقه در این حوزه، کارشناسان ما توانایی معرفی بهترین مجلات متناسب با محتوای مقاله شما را بهصورت رایگان دارند. هدف ما این است که با ارائه مشاوره و راهنماییهای تخصصی، فرایند چاپ مقاله شمارا آسانتر و موفقتر کنیم تا شما بتوانید نتایج بهتری از پژوهشهای خود به دست آورید.
برای کسب اطلاعات بیشتر و انجام سفارش، میتوانید از طریق تماس تلفنی، ایمیل، یا شبکههای اجتماعی مانند واتساپ، اینستاگرام و تلگرام با کارشناسان ما در ارتباط باشید و یا از طریق لینک زیر سفارش خود را ثبت کنید.
راه های ارتباطی با ما
ضریب تأثیر یک شاخص است که نشان میدهد مقالات منتشر شده در یک مجله علمی، در چه حد توسط دیگر مقالات مورد استناد قرار گرفتهاند. این شاخص به نوعی کیفیت و تأثیرگذاری مجله را ارزیابی میکند.
ضریب تأثیر بالا نشاندهنده این است که مقالات مجله بیشتر مورد استناد قرار میگیرند، که به طور کلی به معنای کیفیت بالاتر و تأثیرگذاری بیشتر مجله است.
مجلات جدید ممکن است هنوز ضریب تأثیر نداشته باشند، زیرا باید حداقل دو سال از انتشار آنها بگذرد تا بتوان ضریب تأثیر محاسبه کرد.
مجلات میتوانند با جذب مقالات با کیفیت، افزایش تعداد مقالات مورد استناد و ترویج مقالات در شبکههای علمی و رسانهها، ضریب تأثیر خود را افزایش دهند.