سینا ترجمه
طرح تحقیق ( Proposal) طرح اولیه و طرح پیشنهادی تحقیق است و پژوهشگری که قصد تحقیق دارد، ابتدا باید برای پژوهش مورد نظر خود طرح تحقیق یا پروپوزال بنویسد.
طرح تحقیق یا پروپوزال (Proposal) در واقع نقشه انجام تحقیق است و راهنمای محقق برای عملیاتی کردن و اجرای تحقیق است. براي تصويب يك طرح پژوهشي و تامين اعتبار آن ، لازم است تا پژوهشگر طرح پژوهشي (Proposal) به اطلاع افراد ذيربط و كساني كه اعتبار مالي طرح را تامين مي كنند برساند.در پيشنهاد طرح تحقيق (Proposal) ، اهداف ، سئوالات و فرضيه ها ، ويژگيهاي روش اجراي تحقيق ، زمان و هزينه هاي لازم براي اجراي طرح تحقيق بايد به نحوي روشن و قانع كننده بيان شود . پژوهشگر بايد نهايت تلاش خود را بعمل آورد تا داوران طرح به سهولت به هدف پژوهش و ضرورت اجراي آن با توجه به طرح پيشنهادي (Proposal)پي برند.
اما قبل از اجراي يك پروپوزال لازم است پژوهشگر مشخصات خود را كه شامل نام ، نام خانوادگي، شغل ، سمت فعلي ، درجات علمي ، سوابق تحصيلي ، فعاليتهاي پژوهشي و سوابق شغلي و همچنين مشخصات همكاران اصلي طرح (شامل نام ، شغل ، درجه علمي و نوع همكاري ) بصورت طبقه بندي و در قالب و فرمتي در ابتداي پروپوزال (Proposal) بياورد .
ا- عنوان
عنوان پژوهش باید کوتاه ، مفید ، روشن و خبری باشد. بهتر است عنوان باید با عباراتی چون ”طراحی ، بررسی ، تحلیل ، الگو و…” شروع شود. بهتر است متغیرهای مستقل و وابسته در عنوان آورده شود. موضوع پایان نامه باید به روز و جدید باشد ،در حوزه تحصیلی و فعالیت محقق باشد ، پر کاربرد باشد و نیاز به طرح آن احساس شود. عنوان باید مورد علاقه پژوهشگر باشد، زمانبندی و گستره موضوع بهتر است نشان داده شود ،باید قابل اجرا و عملی باشد و هدف تحقیق از عنوان تحقیق باید قابل درک باشد.
2- ضرورت و اهميت تحقيق
پژوهشگر باید مواردي چون بديع بودن تحقیق، پژوهش پذير بودن ، اهميت و اولويت ، توانايي پژوهشگر ، تامين منابع مادي و اطلاعاتي ، به صرفه بودن و ... را در نظر بگیرد. در اين مرحله پژوهشگر باید ضرورت و اولويت انجام اين تحقيق را براي مخاطب روشن نمايد.
3-طرح مساله
پژوهشگر در اين قسمت بايد بكوشد تا با طرح سوال هاي وسوسه انگيز ، مخاطب را مجذوب خود نماید و ذهن مخاطب را از امور بديهي و هميشگي دور سازد و چالشي در ذهن او پديد آورد.
4- شناسايي وبيان مساله
بيان يك مساله روشن ، دقيق و قابل اجرا مشكلترين مرحله يك تحقيق می باشد چرا كه بايد بتواند بخوبي اهميت مساله ، تحديد مساله در يك حوزهء تخصصي ، اهداف كلي در مورد تحقيقات انجام شده و چارچوبي براي ارائه نتايج تحقيق را بيان كند. در اين مرحله پژوهشگر زمينه اي را به تصوير مي كشد كه در آن مساله رخ داده است. همچنين در اين مرحله ويژگي هاي مساله ، گستردگي و علل احتمالي بروز آن نيز شناسايي مي گردد.
اهداف تحقیق در دو دسته عمده قرار میگیرند:
هدف کلی: برگرفته از موضوع اصلی پژوهش
هدف ویژه: در واقع زیرمجموعه اهداف کلی هستند و نشان دهنده این است که طرح ذکر شده به چه نتیجه ای خواهد رسید.
6- سئوالات تحقيق
مساله ي تحقيق مي تواند در مطالعات كيفي و كمي بصورت سوال بيان شود و غالباً شكل سوالي بيان مساله به دلیل ساده و گويا بودن ارجح است؛ چرا كه پژوهشگر را به سمت پاسخ دادن به اين سئوالات سوق مي دهد .
سئوالات تحقيق را مي توان به سه دسته تقسيم كرد :
الف – سئوالات توصيفي : در اين سئوالات از كلمات پرسشي « چه مي باشد؟» ، « چيست ؟» ، «چگونه است ؟» و ... استفاده مي شود. براي مثال، در مساله پيشرفت تحصيلي دانش آموزان سوم راهنمايي مناطق تابعه شهرستانهاي استان تهران شركت كنندگان در آزمون پيشرفت تحصيلي، مي توان نوشت: سطح پيشرفت تحصيلي دانش آموزان سوم راهنمايي مناطق تابعه شهرستانهاي استان تهران شركت كنندگان در آزمون پيشرفت تحصيلي چگونه است؟
ب- سئوالات رابطه اي: در اين دسته سئوالات ، چگونگي رابطه ي دو يا چند متغيير ، مورد نظر قرار مي گيرد.براي مثال ، چه رابطه اي بين مفهوم خود و پيشرفت تحصيلي وجود دارد ؟
ج- سئوالات تفاوتي : اين سئوال ها با تفاوت سطوح متغييرها سروكار دارد و معمولاً به شكل زير بيان مي شود :
آيا بين پيشرفت تحصيلي دختران و پسران پايه سوم راهنمايي تفاوتي وجود دارد ؟
7- فرضيات تحقيق
فرضيات تحقيق حدس و گمان هاي خردمندانه اي است كه پژوهشگر در مورد روابط دو يا چند متغيير تحقيق خود دارد . فرضيات تحقيق بايد بصورت خبري بيان شود و نشان دهنده نتايج مورد انتظار از تحقيق باشد، بطور مثال :«بين مفهوم خود و پيشرفت تحصيلي رابطه مثبتي وجود دارد»
يك فرضيه هيچگاه اثبات يا ابطال نمي شود ، بلكه براساس داده هاي بدست آمده فقط تاييد يا رد مي شود . فرضيه ها بطور منطقي حدس ، گمان واحتمالي هستند و شواهد تجربي پژوهشگر را قادر مي سازد تا به نتيجه برسد كه بيان آن از نظر احتمالي صحيح است و بطور منطقي مي توان آنرا قبول كرد .
8- پيشينه تحقيق
هر طرح ارائه شده در زمره طرح های مشابه قبل تر از خود قرار میگیرد.لذا لازم است تاپژوهشگر با مطالعه مستندات قبلی و آشنایی با نتایج آنها از مدارک فوق در اعتبار طرح خود استفاده کند.بهتر است تا در تکمیل نمودن این بخش به موارد زیر دقت کرد:
9- روش تحقيق
در پژوهش هاي علوم رفتاري با دو رويكرد مواجه هستيم :
الف – رويكرد خردگرايانه ب-رويكرد طبيعت گرايانه
حوزه علوم رفتاري ، از جمله روان شناسي و علوم تربيتي ، انتخاب رويكرد انجام پژوهش بر پايه ي جهان بيني و نوع مثال فكري( پارادايم : مجموعه اي از مفروضه ها ، مفاهيم يا گزارش هاست كه از نظر منطقي به طور انعطاف پذيري به هم مرتبط بوده و جهت فكري و پژوهش را هدايت مي كند .
رويكرد خردگرايانه يعني واقعيت چيزي است كه فرد مي تواند به وسيله حواس خود آنرا تجربه كند. مثلاً : تاثير رفتار معلم بر يادگيري دانش آموزان را مي توان بدون مطالعه ي ساير متغييرها كه بر يادگيري دانش آموزان اثر مي كند بررسي كرد.
رويكرد طبيعت گرايانه نيز براين فرض استوار است كه واقعيت چيزي نيست كه همه بطور يكسان آن را مشاهده كنند و تجربه مشابهي از آن بدست آورند ، بنابراين در رويكرد طبيعت گرايانه مفروضه اصلي مورد تاكيد آن است كه واقعيت مورد مشاهده به تفسير افراد و ذهنيت آنان بستگي دارد .
10-ابزار اندازه گيري تحقيق
الف – پرسشنامه
ب- مصاحبه
ج- مشاهده
د- مقياس هاي اندازه گيري نگرش ها
ه- آزمون هاي رواني – تربيتي
و- قابليت اعتماد ابزار اندازه گيري
11- جامعه آماري
يك جامعه آماري عبارت است از مجموعه اي از افراد يا واحدها كه داراي حداقل يك صفت مشترك باشند. بطور معمول در هر تحقيقي جامعه مورد بررسي يك جامعه ي آماري مي باشد كه پژوهشگر مايل است درباره صفت (صفت ها) متغيير واحدهاي آن با مطالعه بپردازد
12- حجم نمونه
به طور كلي داده ها نمايانگري از واقعيت ها ، مفاهيم ، يا دستورالعمل ها مي باشند. چنانچه داده ها به صورت واژه به توصيف واقعيت ها بپردازد آن ها را داده هاي كيفي و چنانچه داده ها به صورت عدد و رقم باشد آن ها را داده هاي كمي گويند .
13- تجزيه و تحليل داده ها
به منظور گردآوري داده هاي مورد نياز درباره افراد جامعه مي توان يكي از روش هاي زير بكار برد :
14- شرح چارچوب هاي نظري تحقيق
«نظريه» واقعيتهاي موجود در قضايا را روشن مي كند؛ به اين معني كه قضايا به كمك داده هاي واقعي تجربي و در دنياي واقعي قابل آزمون است .
نظريه هميشه به صورت واقعي در فرايند «تحقيق» عرضه مي شود، گاهي اوقات «تحقيق» به منظور آزمودن نظريه انجام مي شود. در برخي موارد « فرضيه تحقيق» از نظريه گرفته مي شود. در اغلب پژوهشها ، روشهاي تجزيه و تحليل ، وقتي قوي و مناسب است كه يافته ها را در جهت نظريه هاي تدوين شده هدايت كند.
ضروريست پژوهشگر نظريه دانشمندان و پژوهشگران را كه متناسب با موضوع تحقيق است در طرح تحقيق بيان نمايد و تا پايان تحقيق خود در چارچوب و قالب نظريه قدم بردارد
15- بودجه وخدمات
در اين قسمت پژوهشگر با توجه به تعداد پرسنل ، نوع مسئوليت هريك ، كل ساعات كار و ميزان ساعات كار نيروي انساني براي اجراي طرح ، تداركات ، وسايل و تجهيزات مورد نياز را مشخص كرده و بر اين اساس هزينه طرح را برآورد مي كند سپس آن را به صورت طرح پيشنهادي براي درخواست اعتبار پژوهشي به سازمان تامين كننده اعتبار ارائه مي دهد.
16- فهرست منابع و ماخذ تحقيق
لازم است كليه منابعي كه در تهيه طرح پيشنهادي (Proposal) مورد استفاده قرار گرفته من جمله كتب ، طرح هاي پژوهشي ، پايان نامه هاي دانشجويي ، مقالات ، مجلات و گزارش هاي علمي و ... در انتها فهرست گردد.
