سینا ترجمه
پیشینه پژوهش یا مرور ادبیات تحقیق یا مرور نوشتارها(به انگلیسی: Literature review) بخش مشخصی از مقاله‌های چاپ شده در ژورنال‌های علمی است که در آن وضعیت پژوهش‌های انجام شده در یک حوزه پژوهشی ویژه ارائه می‌شود و رویکردهای به خصوصی که در آن حوزه مورد توجه قرار گرفته‌اند مرور می‌شوند.
هر فعالیت پژوهشی، فرایند چند مرحله ای دارد. توانایی شناسایی، بازیابی، مرور و تحلیل و نوشتن جایگاه مهمی در تدوین پیشینه پژوهش دارد. هر چند که گام دوم پژوهش به طور واضح به مرور نوشتارها و تدوین پیشینه اختصاص دارد، اما مرور پیشینه تا گام های پایانی پژوهش ادامه دارد و به بیان دیگر پژوهشگر باید تا پایان کار خود به طور دائم در تعامل با سایر پژوهش های مرتبط باشد هفت گام فرایند پژوهش عبارتند از:
حتما در نظر داشته باشید که یک پیشینه تحقیق خوب، منابع را فقط خلاصه نمی کند، بلکه تحقیقات پیشین را تجزیه و تحلیل می کند و کمبودهایی که در آن ها وجود دارد را نشان می دهد تا بتواند با تحقیق خود بخشی از آن ها را پوشش دهد. مراحل نگارش یک پیشینه تحقیق خوب به شرح زیر است:
در ابتدا باید به صورت شفاف تحقیق خود را بیان کنید. سوالات زیر شما را در این مورد کمک میکنند:
علاوه بر این، عنوان خود را منحصر کنید، زیرا تعداد منابع شما کمتر خواهند شد و می توانید آن ها را راحت تر مطالعه کرده و اطلاعات مفیدی استخراج کنید.
اکنون باید در مورد موضوع انتخابی و سوال تحقیق خود به جستجو و تحقیق بپردازید. دراین راستا از منابعی استفاده کنید که مناسب هستند برای مثال می توانید از منابع دانشگاهی و پژوهشی همچون کتاب ها، گزارشات، مقالات، اسناد دولتی و نیز منابع معتبر اینترنتی مانند گوگل اسکالر، جی استور و غیره استفاده نمایید.
وقتی یک مقاله کاربردی پیدا می کنید، فهرست منابع آن را بررسی کنید. احتمالا در این فهرست به منابع بسیار خوبی خواهید رسید. همچنین تمام اطلاعات مربوط به منبع، از جمله عنوان، تاریخ، نام نویسندگان، شماره صفحات و ناشران را در جایی یادداشت کنید. این کار در هنگام درج منابع مقاله یا پایان نامه شما از هدر رفت زمان جلوگیری خواهد کرد.
برای جلوگیری از اتلاق وقت بهتر هست در هنگام خواندن متون موجود، در ابتدا چکیده آن ها را مطالعه کنید، تا متوجه شوید کدام یک از آن ها با موضوع شما ارتباط بیشتری دارند.
حالا باید اطلاعات جمع آوری شده را تحلیل کنید. وقتی در حال تجزیه و تحلیل هستید، باید سوال های زیر را از خود بپرسید:
روش های زیادی برای سازماندهی پیشینه تحقیق وجود دارد، شما باید قبل از شروع یک ایده قوی داشته باشید. می توانید از روش ترتیب زمانی استفاده کنید، به این معنی که هر مورد را به ترتیب تاریخ انتشار آن ارائه دهید. یا می توانید منابع را توسط انتشارات آن ها ترتیب بندی کنید. همچنین می توانید روی روش های استفاده شده در هر تحقیق تمرکز کنید و آن ها را با یکدیگر مقایسه کنید. استفاده از هر یک از این روش ها به شما و نوع پژوهش شما بستگی دارد.
با توجه به هدفی که از نوشتن پیشینه تحقیق دارید و ساختاری که انتخاب کرده اید، پیشینه تحقیق شما متفاوت به نظر می رسد. اما یک سری موارد ثابت در متون علمی وجود دارد که می توانید با دنبال کردن آن ها متن خود را بنویسید. پیشینه تحقیق شما باید دارای مقدمه، متن اصلی و جمع بندی باشد.
با توجه به گستردگی هدف های پیشینه پژوهش،انواع مختلفی را می توان برای آن برشمرد. از جمله:
از این رویکرد برای شناسایی و توصیف آنچه که در رابطه با موضوع مورد نظر نگاشته و یا تحقیق شده است می توان استفاده کرد. در این حالت، پس از یک مقدمه کوتاه، کافی است هر یک از متون یا پژوهش های مرتبط را به صورت جداگانه و براساس یک روش مشخص(مثلاً به ترتیب زمانی، یعنی سال انتشار متون بررسی شده) توصیف کرد. توصیف پژوهش ها شامل زمینه موضوعی، روش تحقیق و یافته های مربوط می باشد .
مرور تحلیلی با دیدگاه عملی تر و روشمندتر به بررسی متون و پژوهش های مورد نظر می پردازد. هدف این رویکرد شناسایی دقیق تر پژوهش های موجود و آگاهی از برخی جنبه های آن به منظور استفاده در پژوهش در دست انجام است. در این رویکرد نه تنها موضوع، روش پژوهش و یافته ها بررسی می شود، بلکه جزئیات بیشتری از متن(مثلاً هدف، جامعه تحقیق، حجم نمونه، روش تحقیق، آزمون های آماری و یافته های تحقیق) و نیز ارتباط آن با سایر آثار و پژوهش در دست انجام تجزیه و تحلیل می شود. علت «روشمند» خواندن این نوع مرور آن است که براساس نظم خاصی(بجز نظم تاریخی) تحلیل ها ارائه می شود. در این رویکرد، پژوهش های مورد بررسی از دیدگاه های مختلف مقایسه می شوند و وجوه تشابه و تمایز آن ها مشخص می شود.
این رویکرد در واقع مکمل رویکرد تحلیلی است که در آن، افزون بر تحلیل نوشتارها و پژوهش های موجود، لازم است به چند جنبه دیگر نیز توجه کرد. با توجه به هدف پژوهش در دست انجام، نقاط قوت و ضعف هر یک از آثار بررسی شده را از نظر روش تحقیق، جامعه مورد مطالعه، ابزار گردآوری اطلاعات و روایی و پایایی آن، روش های آماری مورد استفاده و استنباط ها و استدلال های ارائه شده در مورد یافته ها و نتایج باید مشخص کرد.
علاوه برموارد ذکر شده، برخی از انواع مرور پیشینه ها با هدف خاصی نگاشته می شوند. مانند مرورهایی که در قالب یک مقاله بلند و به سفارش سردبیر برخی مجله ها منتشر می شوند. این نوع مقاله ها که توسط صاحب نظران هر حوزه موضوعی نوشته می شوند، آثار و پژوهش های انتشار یافته در طول یک سال و یا یک دوره مشخص را همراه با روند تحولات عمده بررسی و نقد می کنند.
ر اساس جامعیت و سطح تحلیل، مرور نوشتارها را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد:
