روش‌های تجزیه و تحلیل در پایان‌نامه

بخش عمده‌ای از فعالیت‌های دانشجویان در دوران تحصیلات تکمیلی (ارشد و دکتری) به چگونگی پژوهش و تحقیق، ارائه مقاله، پایان‌نامه و شرکت در کنفرانس‌ها مربوط می‌شود. این فرایندها به دانشجویان کمک می‌کنند تا مهارت‌های علمی و تحقیقاتی خود را توسعه دهند و به جامعه علمی خدمت کنند. یکی از مهم‌ترین مراحل در این مسیر، تحلیل داده‌ها و استفاده از روش‌های آماری صحیح است. در این مطلب، به شیوه درست تحلیل داده‌ها و روش‌های آماری خواهیم پرداخت و یاد خواهیم گرفت که چگونه داده‌ها را برای یک تحلیل آماری آماده کنیم.

نگارش پایان‌نامه کارشناسی ارشد و دکتری یک پروسه نسبتا طولانی است که در چندین مرحله انجام می‌شود. ابتدا یک موضوع مشخص برای آن تعیین می‌شود. موضوع در جلسه پژوهشی دانشگاه بررسی و تأیید می‌شود. بعد از تأیید، یک طرح اولیه از پژوهش تحت عنوان پروپوزال به دانشگاه داده می‌شود که آن نیز در جلسه پژوهشی دانشگاه بررسی شده و بعد از تأیید، دانشجو اجازه آغاز انجام پایان‌نامه خود را پیدا می‌کند.

فصول پایان‌نامه

یک پایان‌نامه به طور کلی از پنج فصل تشکیل شده است که شامل:

فصل اول: مقدمه و کلیات تحقیق
فصل دوم: ادبیات پژوهشی و پیشینه تحقیق
فصل سوم: روش کار
فصل چهارم: نتایج
فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

تجزیه و تحلیل داده‌ها در پایان‌نامه به فرایندی اطلاق می‌شود که در آن داده‌های جمع‌آوری‌شده از طریق روش‌های مختلف تحقیق، به‌ویژه به‌وسیله نرم‌افزارهای آماری، پردازش و بررسی می‌شوند تا الگوها، روابط و نتایج معناداری از آن‌ها استخراج گردد. این مرحله به محقق کمک می‌کند تا به سوالات پژوهش پاسخ دهد، فرضیه‌ها را تایید یا رد کند و در نهایت نتایج حاصل از تحقیق را به‌طور علمی و مستند ارائه دهد. تجزیه و تحلیل داده‌ها معمولاً شامل مراحل مختلفی مانند کدگذاری، بررسی توزیع داده‌ها، انجام آزمون‌های آماری و تفسیر نتایج است.

تجزیه‌ و تحلیل ‌اطلاعات ‌یکی ‌از ‌پایه‌های ‌اصلی ‌هر پژوهش است که‌ با کمک آن تمامی ‌فعالیت‌های ‌پژوهشی ‌تا ‌رسیدن ‌به ‌یک ‌نتیجه مطلوب،‌ کنترل‌ و‌ هدایت‌‌ می‌شوند. اولین داده‌هایی که از مطالعه به دست می‌آید، به‌صورت داده‌های خام هستند که هیچ معنی و مفهومی ندارند. برای آنکه بتوان این اعداد و ارقام نامفهوم را معنی‌دار کرد، باید از روش‌های آماری استفاده شود. اولین قدم بعد از جمع‌آوری اطلاعات، پردازش آن‌ها است تا بتوان در نهایت آن‌ها را تحلیل کرد. از جمله مهم‌ترین کارهایی که در این مرحله باید انجام داد، مرتب کردن و تنظیم داده‌ها، کدگذاری داده‌ها و ساماندهی داده‌ها است.

بعد از آنکه نتایج داده‌ها توسط نرم‌افزارهای آماری بررسی شد، نوبت به تجزیه و تحلیل آن‌ها می‌رسد. مهم‌ترین عاملی که در انتخاب روش تحلیل تأثیر می‌گذارد، نوع داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط محقق است. از این رو، پژوهش‌ها یا به‌صورت کیفی تحلیل می‌شوند یا به‌صورت کمی.

پژوهش‌هایی که از نوع کتابخانه‌ای و نظری هستند و اطلاعات با استفاده از ابزارهای سنجش مانند فیش، جدول، کارت و امثال آن جمع‌آوری می‌شود، از نوع پژوهش‌های کیفی محسوب می‌شوند. این نوع تجزیه و تحلیل اصول خاص خود را دارد. طبق نظریه شاتون، رهیافت‌های موجود در زمینه‌ تحلیل محتوا به سه بخش تقسیم می‌شوند.

به کارگیری هر یک از این روش‌ها براساس موضوع و ساختار پایان‌نامه متفاوت است. بنابراین بهتر است در انتخاب هر کدام از این روش‌ها با استاد راهنما مشورت کرد تا بهترین گزینه را برای تحلیل آماری نتایج خود انتخاب کرد.