منظور از رتبه بندی سایمگو (SCImago) و شاخص‌های آن

اسکوپوس (Scopus) یکی از محصولات برجسته ناشر هلندی الزویر (Elsevier) است که یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین پایگاه‌های داده برای نمایه‌سازی مقالات علمی محسوب می‌شود. این پایگاه داده علمی، مقالات منتشرشده در مجلات علمی از سراسر جهان را پوشش می‌دهد و پژوهشگران می‌توانند مقالات خود را در مجلات نمایه شده در اسکوپوس منتشر کنند. مجلاتی که در اسکوپوس نمایه می‌شوند، از استانداردهای کیفی بالایی پیروی می‌کنند. نشریات مختلف می‌توانند درخواست نمایه شدن در این پایگاه را ارسال کنند، اما باید معیارهای دقیق علمی و انتشاراتی را رعایت کنند تا مجاز به انتشار مقالات در این پایگاه شوند. یکی از ویژگی‌های مهم اسکوپوس، امکان ردیابی استنادها است. با استفاده از این قابلیت، پژوهشگران و نهادهای علمی می‌توانند تعداد دفعاتی که یک مقاله توسط سایر مقالات مورد استناد قرار گرفته است را مشاهده کنند. این شاخص که به‌نوعی نشان‌دهنده کیفیت علمی و تأثیرگذاری پژوهش است، به محققان کمک می‌کند تا تأثیر کار خود را در جامعه علمی اندازه‌گیری کنند. درمجموع، چاپ مقاله در مجلات اسکوپوس به‌عنوان یکی از مهم‌ترین معیارهای ارزیابی علمی در همه رشته‌ها برای ارتقاء علمی پژوهشگران و افزایش اعتبار علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی موردتوجه است.

نظام رتبه‌بندی سایمگو (SCImago Journal Rank) یک سیستم ارزیابی و رتبه‌بندی مجلات علمی است که بر اساس داده‌های پایگاه اسکوپوس (Scopus) ایجاد شده است. این نظام به تحلیل و رتبه‌بندی مجلات بر اساس تعداد استنادها و کیفیت مقالات می‌پردازد و به محققان کمک می‌کند تا مجلات مناسب برای انتشار آثار علمی خود را شناسایی کنند. سایمگو مجلات را به چهار دسته یا چارک (Q1 تا Q4) تقسیم می‌کند، به‌طوری‌که Q1 نشان‌دهنده بالاترین کیفیت و Q4 پایین‌ترین کیفیت است. این رتبه‌بندی بر اساس یک شاخص به نام SJR (SCImago Journal Rank) محاسبه می‌شود که استنادها را با توجه به اعتبار مجلاتی که به آن‌ها استناد شده، وزن دهی می‌کند. بنابراین، اگر یک مقاله در مجله‌ای با اعتبار بالا مورد استناد قرار گیرد، تأثیر بیشتری در محاسبه SJR آن مجله خواهد داشت. این نظام به پژوهشگران، دانشگاه‌ها و نهادهای تأمین مالی کمک می‌کند تا عملکرد علمی خود را ارزیابی کرده و تصمیمات بهتری درزمینهٔ انتشار مقالات یا تخصیص منابع مالی اتخاذ کنند. به‌طورکلی، نظام رتبه‌بندی سایمگو ابزاری مهم برای ارتقاء کیفیت پژوهش و هدایت آن به سمت مجلات معتبر است.

نظام سایمگو در سال 2007 توسط موسسه سایمگو (Scimago Lab) ایجاد شد. هدف این نظام، فراهم کردن یک ابزار برای ارزیابی و رتبه‌بندی مجلات علمی بر اساس تعداد استنادات (نقل‌قول‌ها) و دیگر معیارهای مربوط به کیفیت علمی آنها است.

شاخص‌های نظام سایمگو (SCImago) ابزارهایی هستند که برای ارزیابی و رتبه‌بندی مجلات علمی بر اساس عملکرد و کیفیت علمی آن‌ها استفاده می‌شوند. این شاخص‌ها به محققان و نهادهای علمی کمک می‌کنند تا مقالات و مجلات مناسب را شناسایی کنند. برخی از مهم‌ترین شاخص‌های نظام سایمگو شامل موارد زیر است.

این شاخص‌ها به‌طورکلی برای تحلیل و ارزیابی عملکرد مجلات و کمک به تصمیم‌گیری‌های مربوط به انتشار مقالات و ارزیابی عملکرد علمی استفاده می‌شوند.

مجلات Q1 (Quartile 1) به عنوان معتبرترین و باکیفیت‌ترین مجلات در رتبه‌بندی علمی شناخته می‌شوند و به همین دلیل مورد توجه زیادی از سوی محققان، دانشگاه‌ها و موسسات علمی قرار می‌گیرند.

مقالات منتشر شده در مجلات Q1 معمولاً بیشترین تعداد استنادها را دریافت می‌کنند. استناد به مقالات نشان‌دهنده این است که سایر پژوهشگران در کارهای خود از آن مقاله استفاده کرده‌اند و آن را به عنوان یک مرجع علمی مهم تلقی می‌کنند. از آنجا که این مجلات بیشتر مورد توجه جامعه علمی قرار می‌گیرند، مقالات آن‌ها نیز بیشتر مطالعه و استناد می‌شوند. بنابراین، انتشار مقاله در این مجلات باعث می‌شود که کارهای پژوهشی بیشتر دیده و استفاده شوند.

SJR (SCImago Journal Rank) و Impact Factor (شاخص تأثیر) هر دو معیارهایی برای سنجش اعتبار مجلات علمی هستند، اما تفاوت‌های مهمی دارند. SJR به استنادهای دریافتی یک مجله توجه می‌کند و اهمیت استنادها را بر اساس اعتبار مجلات استناد دهنده وزن دهی می‌کند، به این معنا که استناد از مجلات معتبرتر تأثیر بیشتری دارد. همچنین، بازه زمانی ارزیابی در SJR طولانی‌تر است و به مقالات طی چندین سال نگاه می‌کند. در مقابل، Impact Factor تنها تعداد استنادهای مقالات مجله را در دو سال اخیر ارزیابی می‌کند و به کیفیت یا اعتبار مجلات استناد دهنده توجهی ندارد، بلکه بر اساس کمیت استنادها کار می‌کند.

نظام سایمگو (SCImago) کاربردهای متعددی دارد که به محققان، مؤسسات تحقیقاتی و نهادهای تأمین مالی کمک می‌کند. محققان می‌توانند با استفاده از رتبه‌بندی سایمگو، مجلات مناسب برای انتشار مقالات خود را شناسایی کنند و از اعتبار علمی آن‌ها اطمینان حاصل نمایند. همچنین، مؤسسات تحقیقاتی و دانشگاه‌ها می‌توانند عملکرد پژوهشی خود را با استفاده از شاخص‌های سایمگو مانند SJR و H-Index ارزیابی کرده و به بهبود کیفیت پژوهش‌های خود بپردازند. نهادهای تأمین مالی نیز می‌توانند از این نظام برای تخصیص منابع مالی به پروژه‌های تحقیقاتی باکیفیت استفاده کنند. علاوه بر این، سایمگو امکان تحلیل روندهای پژوهشی و مقایسه عملکرد دانشگاه‌ها و مؤسسات در سطح بین‌المللی را فراهم می‌آورد که به شناسایی برترین مجلات و مؤسسات کمک می‌کند و پژوهشگران را به تولید آثار علمی نوآورانه‌تر تشویق می‌کند.

برای چاپ مقاله در مجلات اسکوپوس یا هر مجله دیگری، باید به‌طور قابل‌توجهی کیفیت مقاله را افزایش داد. هر چه کیفیت مقاله بیشتر باشد، شانس پذیرش و چاپ آن در مجلات با رتبه بالاتر نیز افزایش می‌یابد. ازاین‌رو، راهکارهای زیر برای ارتقاء کیفیت مقاله توصیه می‌شود.