پیشینه پژوهش بخش مهمی از مقالات علمی است که با بررسی و تحلیل تحقیقات قبلی، جایگاه تحقیق شما را مشخص میکند. استفاده از منابع معتبر و ارجاعدهی صحیح، اعتبار مقاله را افزایش میدهد و زمینهساز پژوهشهای جدید میشود.
یکی از بخشهای اساسی در مقالهنویسی علمی، ادبیات پژوهش یا پیشینه تحقیق است. این بخش به بررسی و تحلیل مطالعات و تحقیقات قبلی در زمینه موضوع تحقیق میپردازد. هدف اصلی آن، آشنایی با دستاوردهای پیشین و شناسایی شکافها یا موضوعاتی است که نیاز به بررسی بیشتر دارند. به عبارت ساده، ادبیات پژوهش به پژوهشگر کمک میکند تا جایگاه تحقیق خود را در دنیای علمی مشخص کند و مسیر جدیدی برای تحقیق خود پیدا نماید. در این مقاله، به اهمیت و نحوه نوشتن ادبیات پژوهش در مقالهنویسی خواهیم پرداخت.
دومین فصل یک پایاننامه و بخش مقدمه مقاله معمولاً با مرور ادبیات تحقیق و بررسی پیشینه تحقیق آغاز میشود. بررسی پیشینه تحقیق بهمنظور مطالعه تحقیقات و پژوهشهای قبلی صورت گرفته در زمینه موضوعات مشابه انجام میشود. در واقع، هدف از این بخش این است که بدانیم دیگران چه کارهایی را انجام دادهاند، تا کجا و چه حوزههایی را مورد بررسی قرار دادهاند و از چه روشهایی برای حل مسئله تحقیق استفاده کردهاند. برای بررسی پیشینه تحقیق، پژوهشگر باید تلاش کند که تمامی منابع و مراکزی که گزارشهای قبلی در آنها وجود دارد، مورد بررسی و جستجو قرار گیرند. به مطالعه پیشینه تحقیق، مرور ادبیات تحقیق (Literature Review) نیز گفته میشود.
بررسی مطالعات صورتگرفته به این منظور است که پژوهشگر نشان دهد در گذشته چه کارهایی در زمینه موردنظر صورت گرفته و با استفاده از این مطالعه، تحقیق خود را با تکیه بر پژوهشهای قبلی آغاز کند. با استفاده از این کار، پژوهشگر به شناخت بیشتر مسئله و ابعاد آن پی خواهد برد. با بررسی دقیق ادبیات پژوهش، میتوانید:
مفاهیم کلیدی مسئله را بهتر درک کنید و با تکیه بر پیشینه تحقیقات گذشته، بین مسائل مختلف تحقیق رابطه برقرار نمایید.
کمبودها و خلأهای پژوهشی کارهای گذشته را شناسایی کرده و از آنها برای پیشبرد کار پژوهشی خود استفاده کنید.
ابزارهای مناسب برای پژوهش را بیابید.
زمینه را برای تدوین بهتر فرضیههای تحقیق فراهم کنید.
کمبود پژوهشهای پیشین را نشان داده و ضرورت پژوهش فعلی را تأکید کنید.
با روند تحقیقات آینده آشنا شوید و از پیشنهادهای آنها برای تحقیقات بعدی بهره ببرید.
تکیهگاهی محکم برای استدلال منطقی در مرحله بررسی و ارزیابی فرضیهها و استنتاج فراهم کنید، بهویژه در تحقیقات تاریخی، توصیفی تحلیلی، علّی و همبستگی.
با افرادی که در موضوعات مشابه کار کردهاند، آشنا شوید.
پیشینه یا سوابق پژوهشی مربوط به مسئله تحقیق، یکی از عناصر مهم پروپوزالهای پژوهشی و تحقیقات محسوب میشود. در این قسمت، به چند سوال عمده در این زمینه پاسخ داده خواهد شد.
جمعآوری پیشینه تحقیق اهمیت زیادی دارد. پژوهش اساساً به دنبال پاسخ به سوالات یا آزمون فرضیاتی است که در بیان مسئله مطرح شده است. از آنجا که این تحقیق اولین یا تنها پژوهش در زمینه خاص خود نیست، همواره باید احتمال داد که پژوهشگران دیگری نیز ممکن است به مسألهای مشابه پرداخته باشند. مراجعه به تحقیقات، مقالات، کتابها و حتی مصاحبهها یا سخنرانیهای آنان میتواند پیامدهای متعددی داشته باشد که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
ابعاد جدیدی از مسأله تحقیق را آشکار کند تا به جای تکرار بیهوده تحقیق دیگران، تحقیق تازهای انجام شود.
به دقت سوالات یا فرضیات تحقیق کمک کند.
به ظرایف روششناسی تحقیق در مورد موضوع بیشتر آشنایی حاصل گردد.
محققان قبلی را در تجربیات خود شریک کند و احتمال تکرار خطا در پژوهش را کاهش دهد.
این سوال ممکن است به نظر پیشپاافتاده بیاید، زیرا همه میدانند که پیشینه باید مرتبط با موضوع تحقیق باشد. با این حال، بارها دیده شده که دانشجویان در جستجوی کلیدواژههای مناسب برای جستجوی پیشینه با مشکل مواجه میشوند. برای این کار، بهتر است ابتدا عنوان تحقیق را به اصطلاحات و عبارات مندرج در آن تجزیه کرده و سپس برای هر یک از این عبارات و اصطلاحات، مترادفات فارسی (حتی به کمک فرهنگ لغات یا اصطلاحات فارسی) را تهیه نمایند. یکی از مهارتهای مهمی که میتواند در طراحی کلیدواژه بسیار مؤثر باشد، توانایی تفکر انتزاعی است که از طریق آشنایی با نظریات مرتبط با زمینه تحقیق تقویت میشود. بهعنوان مثال، محققی که در مورد تخلف از قوانین راهنمایی و رانندگی تحقیق میکند باید بداند که تحقیقات مرتبط با انحراف و کجروی (که انتزاعی از تخلفات و جرائم رانندگی هستند) میتواند از منظر نظری مهم باشد.
مشکل مهم دیگری که بسیاری از دانشجویان با آن مواجه هستند، طراحی کلیدواژههای مناسب انگلیسی برای جستجو است. پیشنهاد میشود برای این کار از کلیدواژههای انگلیسی که هنگام جستجوی پیشینه در پایگاههای فارسی همراه با چکیده فارسی ارائه میشود، استفاده کنند. بهعنوان مثال، وقتی در سایت پایگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران جستجو میشود، ممکن است با چکیده مقالات و تحقیقات زیادی مواجه شوید که در آنها علاوه بر کلیدواژههای فارسی، کلیدواژههای انگلیسی نیز معرفی شده است. توجه به این کلیدواژهها و استفاده از فرهنگ اصطلاحات تخصصی مرتبط میتواند کمک بزرگی در طراحی کلیدواژههای مناسب باشد.
چه مطالبی از تحقیقات انجام شده باید نقل شود؟ اهداف، سوالات، روش تحقیق، نتایج یا موارد دیگر؟ در نقل مطالب از پیشینه، محور اصلی باید سوالات و فرضیات تحقیق باشد. باید بررسی کرد که آیا آنها در تحقیق خود به سوالات یا فرضیات ما پاسخ دادهاند و از چه روشی استفاده کردهاند. در حقیقت، باید به آن قسمت از تحقیق یا مقاله استناد کرد که حاوی پیام مرتبطی با موضوع یا روش تحقیق ماست. به همین دلیل، پیشینهها را به دو بخش موضوعی و روشی تقسیم میکنند.
پیشینههای موضوعی ناظر به تحقیقاتی هستند که به بخشی از سوالات یا فرضیات تحقیق ما پاسخ دادهاند.
پیشینههای روشی به آن دسته از تحقیقات اشاره دارند که به لحاظ روش تحقیق میتوانند در انجام پژوهش ما مؤثر باشند. برای مثال، تحقیقی که در مورد تقلب انجام شده است، به لحاظ روشی میتواند در تحقیقی که در مورد جرائم راهنمایی و رانندگی انجام میشود، مفید باشد.
باید توجه داشت که پیشینه پژوهش صرفاً به معنای کنار هم گذاشتن تعداد زیادی چکیده تحقیق نیست. در زمینه هر مورد، چکیدهای که در گزارش خود مورد استفاده قرار میدهیم باید کاربردی در کار پژوهشی ما داشته باشد. یکی از مهمترین کارهایی که هر محقق باید انجام دهد، دستهبندی پیشینهها بر اساس یک ملاک معتبر است. اعتبار این ملاک به ارتباط آن با موضوع تحقیق بستگی دارد. بهعنوان مثال، پیشینه را میتوان به دو دسته توصیفی و تبیینی تقسیم کرد، یا پیشینههایی که حاصل تحقیق در داخل جامعه آماری مورد نظر محقق است و پیشینههای مربوط به سایر جوامع آماری. پیشینههای روشی و موضوعی نیز دستهبندی دیگری از پیشینهها هستند.
اما نکته مهمتر از دستهبندی، تجزیه و تحلیل و جمعبندی پیشینه است. در تجزیه و تحلیل و جمعبندی، محقق ضمن بررسی واگرایی و همگرایی تحقیقات انجامشده و نقاط قوت و ضعف آنها، باید به مهمترین پاسخهایی که از بررسی پیشینه برای سوالات و فرضیات تحقیق خود بهدست آورده است اشاره کند و تفاوتها و مزایای تحقیق خود را در مقایسه با آن تحقیقات بهصورت مستدل بیان نماید.
بسیاری از وبسایتها و پایگاههای منابع علمی میتوانند در یافتن پیشینه تحقیق مفید باشند. از جمله پایگاههایی که میتوان از آنها استفاده کرد، عبارتند از:
پایگاه ایرانداک یا مدارک علمی ایران
پایگاه مقالات جهاد دانشگاهی (SID)
پرتال مطالعات علوم انسانی
بسیاری از پایگاههای داخلی و خارجی دیگر.
در نگارش بخش ادبیات پژوهش برای مقالات علمی، رعایت چند نکته مهم میتواند به ارتقای کیفیت مقاله و افزایش شانس پذیرش و چاپ مقاله شما کمک کند و آن را به یک اثر معتبر و مفید تبدیل کند. در اینجا به مهمترین نکات در نگارش ادبیات پژوهش اشاره میشود.
پیش از آغاز نگارش ادبیات پژوهش، باید مسئله یا سوال تحقیق خود را بهدقت مشخص کنید. ادبیات پژوهش باید بهگونهای باشد که بهوضوح نشان دهد که تحقیقات قبلی چگونه به مسئله یا سوال تحقیق شما مربوط است و چگونه به پیشرفت تحقیق شما کمک میکند.
در نگارش ادبیات پژوهش باید از منابع معتبر و علمی استفاده کنید. این منابع میتوانند شامل مقالات علمی، کتابها، پایاننامهها و گزارشهای پژوهشی باشند. همچنین، توجه کنید که این منابع باید به طور مستقیم با موضوع تحقیق شما مرتبط باشند.
بهجای اینکه فقط به خلاصهسازی منابع پرداخته و آنها را ذکر کنید، مهم است که منابع موجود را تحلیل کنید. نقاط قوت و ضعف تحقیقات قبلی را بررسی کرده و تفاوتها و شباهتهای آنها با تحقیق خود را برجسته کنید.
ادبیات پژوهش باید بهطور منظم و با یک ساختار منطقی ارائه شود. معمولاً این بخش به صورت موضوعی یا زمانی سازماندهی میشود. ابتدا میتوانید به تحقیقات کلیتر بپردازید و سپس به جزئیات و تحقیقاتی که بیشتر با موضوع شما ارتباط دارند، اشاره کنید.
مهم است که منابعی که استفاده میکنید، جدید و بهروز باشند تا از اطلاعات قدیمی یا نادرست جلوگیری شود. بهویژه در زمینههای علمی که سرعت پیشرفت زیاد است، باید از مقالات و منابعی که به تازگی منتشر شدهاند، استفاده کنید.
ارجاعدهی صحیح به منابع یکی از اصول اساسی نوشتن ادبیات پژوهش است. استفاده از سیستمهای ارجاعدهی مانند APA، MLA یا Chicago بهطور دقیق و یکپارچه بسیار مهم است تا از سرقت علمی جلوگیری شود.
در ادبیات پژوهش باید تمام جنبههای مرتبط با موضوع تحقیق خود را پوشش دهید. این شامل نظریهها، مدلها، رویکردها و روشهای مختلفی است که در تحقیقات قبلی استفاده شدهاند و به نوعی با تحقیق شما ارتباط دارند.
یکی از اهداف مهم نگارش ادبیات پژوهش، شناسایی خلاها یا شکافهایی است که در تحقیقات قبلی وجود دارد. این شکافها میتوانند زمینهای برای تحقیق شما ایجاد کنند و نیاز به تحقیق بیشتر را نشان دهند.
در بخش ادبیات پژوهش نباید بهطور مستقیم از منابع کپیبرداری کنید. در عوض، باید مطالب را بازنویسی کرده و در صورت نیاز، ارجاعدهی صحیح به منابع را انجام دهید.
ادبیات پژوهش باید دقیق و به دور از اطناب باشد. شما باید مهمترین و مرتبطترین اطلاعات را ارائه دهید و از زیادهگویی و آوردن جزئیات غیرضروری پرهیز کنید.
بررسی و مقایسه دیدگاههای مختلف در ادبیات پژوهش میتواند به شما کمک کند تا رویکردی جامعتر به مسئله تحقیق خود داشته باشید. بهویژه وقتی که تحقیقات مختلف به نتایج متفاوتی رسیدهاند، میتوانید به تحلیل و مقایسه این نتایج بپردازید.
با رعایت این نکات، میتوانید بخش ادبیات پژوهش خود را بهگونهای بنویسید که هم برای مخاطبان علمی جذاب و مفید باشد و هم پایهگذار یک تحقیق جامع و معتبر باشد.
پیشینه پژوهش بخش بسیار مهمی در نگارش مقالات علمی است که به شما کمک میکند تا موضوع تحقیق خود را در قالبی منسجم و دقیق بررسی کنید. این بخش نه تنها اطلاعاتی در مورد تحقیقات قبلی به شما میدهد، بلکه به شما این امکان را میدهد که جایگاه تحقیق خود را در میان آنچه که قبلاً انجام شده است، مشخص کنید و به شکافهای موجود در این تحقیقات اشاره کنید.
در نوشتن پیشینه پژوهش، استفاده از منابع معتبر، بهروز و مرتبط ضروری است. همچنین، بهجای خلاصهسازی صرف منابع، باید آنها را تحلیل کرده و نکات قوت و ضعف هر کدام را بررسی کنید. ارجاعدهی صحیح به منابع و پرهیز از کپیبرداری نیز از اصول مهم در این بخش است که به اعتبار کار شما افزوده و از سرقت علمی جلوگیری میکند.
به طور کلی، پیشینه پژوهش به شما کمک میکند تا هم موضوع خود را بهتر درک کنید و هم راه را برای تحقیقاتی نو و موثر باز کنید. با رعایت نکات ذکر شده، میتوانید مقالهای دقیق، معتبر و مفید برای جامعه علمی ارائه دهید.
برای چاپ سریع مقاله در مجلات معتبر، انتخاب درست مجله و ارزیابی اعتبار آن ضروری است. اگر تجربه یا دانش کافی ندارید، میتوانید از موسساتی مثل سینا ترجمه کمک بگیرید که در این زمینه تخصص دارند. این موسسات با تجربه و ارتباطات قوی با مجلات خارجی، میتوانند فرآیند پذیرش و چاپ مقاله شما را تسهیل و تسریع کنند تا مقالهتان در کمترین زمان ممکن چاپ شود.
جهت ثبت سفارش چاپ مقاله علمی پژوهشی در کوتاه ترین زمان میتوانید از طریق لینک مربوطه که در زیر همین مطلب آورده شده است اقدام نمایید و یا از طریق تماس و یا ایمیل و همچنین از طریق شبکههای مجازی (واتساپ، اینستاگرام، تلگرام) با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
راه های ارتباطی با ما
پیشینه پژوهش، به بررسی و تحلیل مطالعات، مقالات، کتابها و منابع علمی موجود در زمینه موضوع تحقیق اشاره دارد. هدف آن شناسایی نظریات، نتایج و روشهای تحقیقاتی است که در گذشته توسط دیگر پژوهشگران انجام شدهاند.
پیشینه پژوهش به پژوهشگر کمک میکند تا شکافهای تحقیقاتی، نظریات موجود، و نتایج مطالعات قبلی را شناسایی کند. این بخش همچنین نشان میدهد که تحقیق حاضر چگونه میتواند به توسعه دانش در زمینه مورد نظر کمک کند
معمولاً پیشینه پژوهش باید شامل مطالعات جدید (چند سال اخیر) و همچنین پژوهشهای قدیمیتر که بر مبنای آنها تحقیقات جدید صورت گرفته، باشد. در بیشتر موارد، 5 تا 10 سال گذشته مورد توجه قرار میگیرد.
خیر. پیشینه پژوهش باید به منابعی اشاره کند که ارتباط مستقیم با موضوع تحقیق دارند و به نوعی درک عمیقتری از سوالات تحقیق ارائه میدهند. منابع باید معتبر و قابل استناد باشند.
پیشینه پژوهش معمولاً بهطور منطقی و دستهبندیشده ترتیب داده میشود. این دستهبندی میتواند بر اساس موضوعات، روشهای تحقیق، یا سال انتشار مقالات باشد.
پیشینه پژوهش به تحلیل و بررسی تحقیقات قبلی اختصاص دارد، در حالی که چارچوب نظری بیشتر به مبانی نظری و مفاهیم کلیدی که تحقیق بر اساس آنها بنا میشود، اشاره دارد.