چاپ مقاله در مجلات ایمپکت‌دار تخصصی

یکی از معیارهای اصلی موفقیت در دنیای پژوهش، انتشار نتایج در مجلات معتبر و شناخته‌شده است. مجلات دارای ضریب تأثیر (Impact Factor) به‌عنوان بستری برای ارائه تحقیقات باکیفیت و نوآورانه، جایگاه ویژه‌ای در جامعه علمی دارند. انتشار مقاله در این مجلات نه تنها به دیده شدن پژوهش‌ها کمک می‌کند، بلکه تأثیر مستقیمی بر ارتقای جایگاه حرفه‌ای و اعتباری پژوهشگران دارد.

در این وبلاگ، قصد داریم مراحل، چالش‌ها و نکات کلیدی چاپ مقاله در مجلات ایمپکت‌دار را بررسی کنیم و راهکارهایی برای عبور موفق از این مسیر ارائه دهیم. اگر به دنبال افزایش اثربخشی علمی و آکادمیک خود هستید، این مطلب برای شماست!

مجلات ایمپکت‌دار (Impact Factor Journals) به مجلات علمی معتبری گفته می‌شود که مقالات آن‌ها تأثیر قابل‌توجهی در حوزه‌های علمی و پژوهشی دارند. معیار اصلی سنجش این تأثیر ضریب تأثیر یا Impact Factor (IF) است، که نشان‌دهنده میزان ارجاع به مقالات منتشرشده در آن مجله طی یک دوره معین (معمولاً دو سال گذشته) است.

به عبارت ساده‌تر، هرچه ضریب تأثیر یک مجله بیشتر باشد، به این معناست که مقالات آن مجله در جامعه پژوهشی بیشتر خوانده و مورد ارجاع قرار گرفته‌اند. این ضریب توسط مؤسسه کلاریویت آنالیتیکس (Clarivate Analytics) و از طریق پایگاه Journal Citation Reports (JCR) محاسبه و منتشر می‌شود.

ازآنجاکه در سیستم دانشگاهی امروز، نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان، تنها ملاک ارزشیابی دانشجویان و اساتید، مقالات چاپ‌شده در مجلات معتبر دنیا است، نوشتن مقاله و چاپ آن در مجلات ایمپکت‌دار از اهمیت فوق‌العاده بالایی برخوردار است. به‌طور قطع و یقین، ارزش تحقیقات انجام‌شده، مقاله‌ی استخراج‌شده از آن‌ها است و فقط در این صورت است که تحقیقات انجام‌شده قابل‌دسترس همگان می‌شود. البته حتی ملاک ارزشیابی خود مقاله هم نیست، بلکه مجله‌ای است که آن را چاپ می‌کند. به‌طوری‌که تحقیقی ارزشمند است که مقاله‌ی استخراج‌شده از آن در مجله‌ای ISI چاپ شود.

در ایران، بالاترین امتیاز به پژوهشگری تعلق می‌گیرد که بتواند مقاله‌ی خود را در مجله‌ی ISI چاپ نماید. طبق بخشنامه‌ی وزارت علوم، نتیجه‌ی فعالیت‌های پژوهشی که به‌صورت مقاله‌های علمی چاپ می‌شوند، بر اساس JCR بودن، ISI Listed بودن، ISC بودن و ... دارای امتیازات جداگانه هستند.

مؤسسه‌ی ISI در سال 1960 تأسیس شد و در سال 1992 توسط مؤسسه‌ی تامسون خریداری شد و در حال حاضر به‌عنوان مؤسسه‌ی اطلاعات علمی تامسون رویترز شناخته می‌شود. مجلات ISI به دو دسته‌ی ایمپکت‌دار (JCR) و غیرایمپکت‌دار (ISI Listed) تقسیم‌بندی می‌شوند. معیار تبیین و تشخیص آن‌ها فایل JCR می‌باشد. مجله‌ای که در فایل فوق یافت شود، دارای ایمپکت فاکتور می‌باشد. در غیر این صورت، مجله فاقد ایمپکت است. پس فقط مجلات ISI، آن هم نه همه‌ی آن‌ها، بلکه آن‌هایی که مقالات خوب و حاصل پژوهش‌های نوین را چاپ می‌کنند و وارد بخش JCR می‌شوند، می‌توانند ایمپکت فاکتور داشته باشند. به مجلاتی که در بخش JCR قرار دارند، WOS نیز اطلاق می‌شود.

گزارش‌های استنادی مجلات (JCR) به شما امکان مقایسه و ارزیابی داده‌های استنادی ژورنال‌ها را از بین تقریباً 12,000 مجله‌ی علمی و فنی و همچنین بیش از 3,300 مجموعه مقالات کنفرانسی چاپ‌شده از بیش از 60 کشور فراهم می‌آورد. گزارش‌های استنادی مجلات (JCR) تنها منبع داده‌های استنادی برای مجلات است و عملاً تمامی حوزه‌های تخصصی در زمینه‌های علوم، تکنولوژی و اجتماعی را شامل می‌شود.

ضریب تأثیر (Impact Factor یا IF) یک ژورنال علمی، بیانگر میانگین تعداد استنادها (مرجع خوردن یا citations) مقالات آن ژورنال در سایر ژورنال‌ها و مراجع علمی است. لذا این ضریب در واقع بیانگر اعتبار آن ژورنال در زمینه پژوهشی خود در میان سایر ژورنال‌ها می‌باشد. ژورنالی با IF بالاتر اهمیت بیشتری نسبت به ژورنالی با IF پایین‌تر دارد. این مجلات معمولاً هزینه بسیار کمتری در قبال پذیرش و چاپ مقالات دریافت می‌نمایند، اما در عوض سخت‌گیری‌های بیشتری در فرایند داوری و پذیرش اعمال می‌کنند.

به‌طور معمول، زمان داوری و پذیرش مقاله ISI در مجلات ایمپکت‌دار بین 4 تا 9 هفته متغیر است، اما این زمان ممکن است بسته به موضوع مقاله، سیاست‌های ژورنال و کیفیت مقاله کوتاه‌تر یا طولانی‌تر باشد.

سالانه تعداد زیادی مجله توسط موسسه Institute for Scientific Information (ISI) ارزیابی می‌شود. طبق آخرین اطلاعات، در سال 2024 بیش از 21,800 مجله در Journal Citation Reports (JCR) ثبت شده‌اند که شامل رشته‌های مختلف علمی می‌شود و هرکدام می‌توانند با استفاده از معیارهای کیفی مختلف مانند Impact Factor ارزیابی شوند​

مجلات ISI به دو دسته تقسیم می‌شوند.

این تغییرات در رتبه‌بندی و انتخاب مجلات در حال حاضر به‌طور مداوم با تغییرات در الگوریتم‌های ISI و معیارهای پذیرش به روز می‌شود تا از اعتبار بالای مجلات اطمینان حاصل گردد.

مراحل پذیرش و چاپ مقاله در مجلات معتبر شامل چندین مرحله است که هرکدام اهمیت ویژه‌ای دارند. در ادامه این مراحل به‌طور مختصر توضیح داده شده است.

این مراحل به‌طور کلی فرآیند سابمیت مقاله به مجلات علمی معتبر را تشکیل می‌دهند و نیازمند دقت و توجه به جزئیات در هر مرحله است تا شانس پذیرش مقاله افزایش یابد.